Basic HTML Version
Από τον Νοέμβριο του 2008 που εγκαινιάστηκε η ευρωπαϊκή
ψηφιακή βιβλιοθήκη Europeana, προσφέροντας ελεύθερη για
όλους πρόσβαση σε ένα μεγάλο κομμάτι του ευρωπαϊκού πολι-
τιστικού πλούτου, πολλά έχουν επιτευχθεί στον τομέα της δωρε-
άν διάθεσης ψηφιοποιημένων βιβλίων στο Διαδίκτυο. Εννέα μήνες
μετά, με τη Europeana να έχει υπερδιπλασιάσει τις συλλογές της
αλλά και με πολλά προβλήματα ανοικτά, δημόσια διαβούλευση
δρομολογείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχετικά με το μέλ-
λον της βιβλιοθήκης και γενικότερα της ψηφιοποίησης βιβλίων.
Τα 4,6 εκατομμύρια έχουν φτάσει τα ψηφιοποιημένα έργα (βιβλία,
χάρτες, φωτογραφίες, βίντεο, εφημερίδες, κ.ά.) που περιλαμβά-
νουν οι συλλογές ης Europeana: σημαντικότατα πολιτιστικά, ιστο-
ρικά και επιστημονικά τεκμήρια από ολόκληρη την Ευρώπη, εύκο-
λα και γρήγορα προσβάσιμα από κάθε ενδιαφερόμενο στον
πολύγλωσσο δικτυακό της τόπο (www.europeana.eu). Ο στόχος
μάλιστα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής είναι, σύμφωνα με πρόσφα-
τη αναγγελία της, να φτάσουν τα ψηφιοποιημένα αντικείμενα τα
10 εκατομμύρια μέχρι το 2010.
Μεταξύ των νέων αποκτημάτων περιλαμβάνονται: μια συλλογή
από 70 παλαίτυπα (βιβλία τυπωμένα με τις παλαιότερες τεχνικές
εκτύπωσης) της βιβλιοθήκης της Καταλονίας, μια έκδοση του
1572 του έργου "Os Lusιadas" του Luis de Camοes , του εθνι-
κού έπους της Πορτογαλίας, καθώς και κινηματογρα-
φημένες σκηνές του 1913 από τη Friedrichstrabe του
Βερολίνου, από την Ένωση Ευρωπαϊκών Κινηματο-
γραφικών Αρχείων.
Ωστόσο, παρά τη σημαντική πρόοδο που έχει επιτευ-
χθεί μέχρι σήμερα, σημαντικά προβλήματα που συν-
δέονται με τη διαδικασία της ψηφιοποίησης και τη νομο-
θεσία περί πνευματικής ιδιοκτησίας παραμένουν και
ζητούν άμεσα λύση. Επί του παρόντος, η Europeana
περιλαμβάνει κυρίως ψηφιοποιημένα βιβλία τα οποία
αποτελούν κοινό κτήμα, επομένως δεν προστατεύο-
νται πλέον από το δίκαιο περί πνευματικής ιδιοκτησίας
(που διαρκεί έως 70 έτη μετά το θάνατο του δημιουργού). Το κατα-
κερματισμένο νομικό πλαίσιο που ισχύει στην Ευρώπη για τα δικαι-
ώματα πνευματικής ιδιοκτησίας δυσχεραίνει ιδιαίτερα, σύμφωνα
με την εμπειρία της Europeana, τη χορήγηση αδειών εκμετάλ-
λευσης για προστατευόμενο υλικό.
Έτσι, για νομικούς λόγους η Europeana δεν περιλαμβάνει εξα-
ντλημένες εκδόσεις έργων (περίπου το 90% των βιβλίων των εθνι-
κών βιβλιοθηκών της Ευρώπης), ούτε ορφανά έργα (που εκτιμώ-
νται σε 10-20% των συλλογών με δικαιώματα πνευματικής
ιδιοκτησίας), για τα οποία εξακολουθούν να ισχύουν δικαιώματα
πνευματικής ιδιοκτησίας, αλλά δεν μπορεί να προσδιοριστεί ο συγ-
γραφέας τους. Νωρίτερα φέτος, μάλιστα, ένας γαλλικός συλλε-
κτικός φορέας αναγκάστηκε να αποσύρει φωτογραφίες από την
Europeana, δεδομένου ότι διέθετε δικαίωμα διάδοσης του υλι-
κού μόνο στη γαλλική επικράτεια.
Για την αντιμετώπιση όλων αυτών των θεμάτων, η Επιτροπή δρο-
μολόγησε δημόσια διαβούλευση σχετικά με το μέλλον της Europeana
και της ψηφιοποίησης των βιβλίων, η οποία θα διαρκέσει έως τις
15 Νοεμβρίου 2009. Η σειρά ερωτημάτων που θέτει η Επιτροπή
θίγει το θέμα της καλύτερης συνεργασίας μεταξύ ιδιωτικού και
δημόσιου τομέα, της ανάγκης για διαμόρφωση ενός κοινού ευρω-
παϊκού νομικού πλαισίου για τα πνευματικά δικαιώματα, της συνερ-
γασίας με τους εκδότες σχετικά με υλικό που προστατεύεται από
δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, της δημιουργίας ευρωπαϊ-
κών μητρώων για ορφανά και εξαντλημένα έργα, της μελλοντι-
κής χρηματοδότησης της Europeana κ.ά.
"Θεωρώ ανησυχητικό το γεγονός ότι στην Europeana είναι δια-
θέσιμο μόνο το 5% του συνόλου των ψηφιοποιημένων βιβλίων
στην ΕΕ. Σημειώνω επίσης ότι σχεδόν το μισό των ψηφιοποιημέ-
νων έργων της Europeana προέρχονται από μία μόνο χώρα (σ.σ.
Γαλλία), ενώ οι επιδόσεις όλων των άλλων κρατών μελών εξα-
κολουθούν να υπολείπονται εντυπωσιακά. Για μένα
αυτό σημαίνει, πάνω απ' όλα, ότι τα κράτη μέλη πρέ-
πει να σταματήσουν να ζηλεύουν την πρόοδο που έχει
επιτευχθεί σε άλλες ηπείρους και, επιτέλους, να κάνουν
τη δική τους δουλειά. Σημαίνει, επίσης, ότι η Europeana
από μόνη της δεν αρκεί ώστε η Ευρώπη να εδραιωθεί
στον ψηφιακό χάρτη του κόσμου. Πρέπει να συνεργα-
στούμε καλύτερα ώστε το ευρωπαϊκό πλαίσιο για τα
δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας να καταστεί κατάλ-
ληλο για την ψηφιακή εποχή", δήλωσε η κα Viviane
Reding, Επίτροπος της ΕΕ αρμόδια για την Κοινωνία
της Πληροφορίας και τα Μέσα Επικοινωνίας.
Europeana:
αυξάνονται οι συλλογές αλλά
και οι προβληματισμοί για την ψηφιοποίηση βιβλίων
i
Φάκελος Τύπου
Europeana
07-08 / 2009
Ι
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ
ΕΡΕΥΝΑ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ
1 5
καινοτομώντας
ψηφιακά
Επισκεφθείτε την Ψηφιακή Βιβλιοθήκη Επιστήμης & Τεχνολογίας
•
22.000 ηλεκτρονικά περιοδικά
•
3.000 ηλεκτρονικά βιβλία
•
100 ηλεκτρονικά λεξικά και εγκυκλοπαίδειες
•
82 διεθνείς και ελληνικές βάσεις δεδομένων
Ψηφιοποιημένες ελληνικές συλλογές
•
Εθνικό Αρχείο Διδακτορικών Διατριβών
•
Συλλογικός κατάλογος περιοδικών των ελληνικών Ε&Τ βιβλιοθηκών