Basic HTML Version
02-03/2011 |
καινοτομια
ερευνα & τεχνολογια
11
Τον ρόλο των οργανικών αιωρούμενων
σωματιδίων στην ατμοσφαιρική ρύπανση
και στην κλιματική αλλαγή εξετάζει το
νέο ερευνητικό έργο ATMOPACS, το οποίο
υλοποιείται από την ερευνητική ομάδα
του καθηγητή Σπύρου Πανδή (Αναπλη-
ρωτής Διευθυντής του Ερευνητικού Ινστι-
τούτου Χημικής Μηχανικής και Χημικών
Διεργασιών Υψηλής Θερμοκρασίας του
Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας, ΙΤΕ/
ΕΙΧΗΜΥΘ). Το έργο χρηματοδοτείται από
το εξαιρετικά ανταγωνιστικό και υψηλού
κύρους πρόγραμμα ΙΔΕΕΣ (Advanced
Grant) του 7ου Προγράμματος Πλαίσιο για
την Έρευνα της ΕΕ, με το ποσό των 2,496
εκατ. ευρώ για 5 έτη.
Η ατμοσφαιρική ρύπανση, και ειδικότερα
τα αιωρούμενα σωματίδια, έχουν αναγνω-
ρισθεί ως πρωταρχικός παράγοντας κινδύ-
νου της ανθρώπινης υγείας με επιπτώσεις
στην αναπνευστική και καρδιαγγειακή λει-
τουργία και στον αυξανόμενο κίνδυνο νο-
σηρότητας και θνησιμότητας. Αξίζει να ση-
μειωθεί ότι, σύμφωνα με υπολογισμούς,
μια μείωση της συγκέντρωσης αιρούμε-
νων σωματιδίων κατά 5 μικρογραμμάρια
ανά κυβικό μέτρο στην Ευρώπη μπορεί να
αποτρέψει 3.000-8.000 πρόωρους θανά-
τους ετησίως.
Συγχρόνως, τα αιωρούμενα σωματίδια
επηρεάζουν το ισοζύγιο ακτινοβολίας της
Γης άμεσα με τη διασπορά και την απορ-
ρόφηση της ηλιακής ακτινοβολίας, και
έμμεσα με τη δράση ως πυρήνες συμπύ-
κνωσης νεφών (CCN). Ο ρόλος αυτών των
σωματιδίων στο ισοζύγιο ενέργειας του
πλανήτη μας είναι μια από τις σημαντικό-
τερες πηγές αβεβαιότητας στο πρόβλημα
της κλιματικής αλλαγής.
Οι οργανικές ενώσεις αντιπροσωπεύουν
περίπου το μισό της μάζας των μικροσω-
ματιδίων στην ατμόσφαιρα. Εντούτοις, ενώ
η συμπεριφορά των ανόργανων συστατι-
κών των σωματιδίων είναι σχετικά κατανο-
ητή, υπάρχει σημαντική αβεβαιότητα στην
κατανόηση όλων σχεδόν των πλευρών
του προβλήματος σχετικά με την οργανική
ύλη και συγκεκριμένα με τις πηγές προέ-
λευσης, τους χημικούς μετασχηματισμούς
της στην ατμόσφαιρα, και την εξέλιξη των
φυσικών ιδιοτήτων της. Αυτή η αβεβαιότη-
τα είναι ιδιαίτερα σημαντική για τα προβλή-
ματα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και της
κλιματικής αλλαγής. Τα οργανικά μικρο-
σωματίδια θεωρούνται ως κύριος παράγο-
ντας κινδύνου για την ανθρώπινη υγεία.
Οι οργανικές ουσίες αντιπροσωπεύουν,
επίσης, μια σημαντική πηγή αβεβαιότητας
στην κατανόηση των αλληλεπιδράσεων
σωματιδίων και σύννεφων και στον σχη-
ματισμό και ανάπτυξη νέων σωματιδίων,
που σχετίζεται με την αβεβαιότητα της κλι-
ματικής αλλαγής.
Στο πλαίσιο του έργου ATMOPACS, η ομά-
δα του καθ. Σ. Πανδή (καθηγητές Χ. Πη-
λίνης, Α. Νένες, Ν. Μιχαλόπουλος, Μ.
Κανακίδου, και Ε. Στεφάνου και Διδάκτο-
ρες Χ. Φουντούκης και Ε. Κωστενίδου) θα
ακολουθήσει μια καινοτόμο προσέγγιση
για την περιγραφή των οργανικών αιω-
ρούμενων σωματιδίων σε προσομοιωτές
ατμοσφαιρικής ρύπανσης, προκειμένου να
υπερκεραστούν οι δυσκολίες που τίθενται
από τη χημική πολυπλοκότητά τους, χωρίς
όμως να αμελούνται τα βασικά χαρακτηρι-
στικά γνωρίσματά τους. Θα αναπτυχθούν
οι απαραίτητες πειραματικές τεχνικές για
τον χαρακτηρισμό των οργανικών σωμα-
τιδίων, θα διερευνηθούν οι σημαντικότε-
ρες διαδικασίες σχηματισμού και εξέλιξής
τους και θα αναπτυχθούν τα αντίστοιχα
υπολογιστικά εργαλεία. Αυτά θα χρησιμο-
ποιηθούν για να αντιμετωπισθούν μερικά
από τα σημαντικότερα προβλήματα σχετι-
κά με τον ρόλο των ατμοσφαιρικών μικρο-
σωματιδίων στην ατμοσφαιρική ρύπανση
και την κλιματική αλλαγή.
Το ATMOPACS περιλαμβάνει έναν συν-
δυασμό εργαστηριακών μετρήσεων, με-
τρήσεων πεδίου, συμπεριλαμβανομένων
“πειραμάτων διαταραχής στην ατμόσφαι-
ρα”, ανάπτυξης προσομοιωτών OA, και
Προσομοίωση Μεταφοράς Χημικών Ειδών
σε αστική, περιφερειακή, και παγκόσμια
κλίμακα. Το πρόγραμμα θα εκταθεί τις κλί-
μακες συστημάτων που αρχίζουν από τη
μικροκλίμακα (σχηματισμός νέων σωματι-
δίων με πυρηνογένεση) έως την κλίμακα
του πλανήτη.
Το έργο θα αναβαθμίσει σημαντικά την
ερευνητική υποδομή για μέτρηση ατμο-
σφαιρικής ρύπανσης στην Ελλάδα και τη
νοτιοανατολική Ευρώπη. Η εργαστηριακή
μονάδα προσομοίωσης ατμοσφαιρικής ρύ-
πανσης που θα αναπτυχθεί στο ΕΙΧΗΜΥΘ,
καθώς και άλλα εργαλεία, θα είναι δια-
θέσιμα και σε άλλες ερευνητικές ομάδες
στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
Σημειώνεται πως το Ευρωπαϊκό Συμβού-
λιο Έρευνας (ERC) ιδρύθηκε το 2005 με
στόχο την προαγωγή της επιστημονικής
αριστείας στην Ευρώπη και την υποστήρι-
ξη των πλέον άριστων και δημιουργικών
επιστημόνων ώστε να υλοποιήσουν την
έρευνα της επιλογής τους. Η επιχορήγη-
ση ERC Advanced Grant απονέμεται σε
έμπειρους ερευνητές με διεθνή αναγνώ-
ριση που διεξάγουν υψηλού επιπέδου
έρευνα με χαρακτηριστικά διεπιστημονι-
κότητας, σε θέματα αιχμής. Ο ερευνητής
μπορεί να προτείνει θέμα της απολύτου
επιλογής του το οποίο θα ερευνήσει σε
φορέα υποδοχής που βρίσκεται σε χώρα
της ΕΕ.
Το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης είναι
Εθνικό Σημείο Επαφής για το πρόγραμμα
ΙΔΕΕΣ. H τρέχουσα προκήρυξη αφορά τη
μεταφορά ερευνητικών αποτελεσμάτων,
τα οποία προκύπτουν από έργα που χρη-
ματοδοτούνται από το ΙΔΕΕΣ, στην αγο-
ρά (καταληκτική ημ/νία: 15 Ιουνίου και
8 Νοεμβρίου 2011). Για περισσότερες
πληροφορίες μπορείτε να επικοινωνεί-
τε με την κα Χριστίνα Πασκουάλ (τηλ.:
210 7273920, e-mail: cpascual@ekt.gr,
http://www.ekt.gr/fp7).
info
Ανακοίνωση ΙΤΕ
ΙΤΕ/ΕΙΧΗΜΥΘ
Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας
ΕΚΤ-Εθνικό Σημείο Επαφής για το ΙΔΕΕΣ
Αξιοποιώντας την έρευνα
2,5 εκατ. ευρώ για τη μελέτη του ρόλου των
μικροσωματιδίων
στην ατμοσφαιρική ρύπανση