Basic HTML Version
18
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ
ΕΡΕΥΝΑ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ | 03- 05/2013
Ανοικτή Πρόσβαση στη Γνώση
Οι διδακτορικές διατριβές των Ελλήνων επιστη-
μόνων, ένα πολύτιμο αρχείο και μια σημαντική
πηγή γνώσης, βρίσκονται συγκεντρωμένες σε
έναν ανανεωμένο δικτυακό τόπο (http://www.
didaktorika.gr), με νέες δυνατότητες αναζήτη-
σης, πλοήγησης και πρόσβασης στο πλήρες
περιεχόμενο. Πρόκειται για την ηλεκτρονική
"στέγη" του Εθνικού Αρχείου Διδακτορικών
Διατριβών (ΕΑΔΔ), του οποίου την ευθύνη συ-
γκρότησης και διατήρησης έχει το Εθνικό Κέ-
ντρο Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ).
Στο αποθετήριο του ΕΑΔΔ περιλαμβάνονται
περισσότερες από 29.000 βιβλιογραφικές εγ-
γραφές διατριβών, συστηματικά τεκμηριωμέ-
νες (με στοιχεία όπως τίτλος, περίληψη, συγ-
γραφέας, επιστημονικό πεδίο, εκπαιδευτικό
ίδρυμα, μέλη επιτροπής, έτος απονομής του δι-
δακτορικού τίτλου, λέξεις-κλειδιά, χώρα, γλώσ-
σα). Οι χρήστες μπορούν να αναζητήσουν το
υλικό που τους ενδιαφέρει, χρησιμοποιώντας
πολλαπλά φίλτρα, και να πλοηγηθούν με εύκο-
λο τρόπο στα επιμέρους πεδία: επιστημονικό
πεδίο, ίδρυμα, συγγραφέας, χώρα, γλώσσα,
ημερομηνία.
Για περισσότερες από 21.300 διατριβές παρέχε-
ται η πρόσβαση στο πλήρες κείμενο της διατρι-
βής - το ΕΑΔΔ περιλαμβάνει σήμερα 4.500.000
ψηφιοποιημένες σελίδες, ένας αριθμός που
διαρκώς αυξάνεται. Εκτός από τη δυνατότητα
ξεφυλλίσματος και εκτύπωσης ανά σελίδα, οι
χρήστες μπορούν πλέον να αποθηκεύσουν τη
διατριβή σε μορφή αρχείου pdf, μετά από την
εγγραφή τους στο αποθετήριο και την αποδο-
χή των σχετικών όρων χρήσης (για προσωπική,
μη εμπορική χρήση ή για εκπαιδευτικούς/ερευ-
νητικούς σκοπούς).
Οι εγγεγραμμένοι χρήστες μπορούν, επίσης, να
παραγγείλουν online μια διατριβή σε έντυπη
μορφή ή σε CD/DVD, ή να εκδηλώσουν το εν-
διαφέρον τους για την ψηφιοποίηση/ανάρτηση
του πλήρους κειμένου μιας διατριβής που δεν
διατίθεται διαδικτυακά. Επίσης, στο νέο διαδι-
κτυακό περιβάλλον λειτουργεί το Κέντρο Ηλε-
κτρονικής Υποστήριξης Χρηστών ΕΑΔΔ (http://
helpdesk.didaktorika.gr), που παρέχει τη δυνα-
τότητα για ηλεκτρονική υποβολή και απάντηση
αιτημάτων, και πρόσβαση σε Συχνές Ερωτήσεις
και Χρήσιμα Αρχεία.
Το ΕΑΔΔ, συγκεντρώνει τις διδακτορικές δι-
ατριβές που έχουν εκπονηθεί στα ελληνικά
πανεπιστήμια από Έλληνες και ξένους διδά-
κτορες, και σε πανεπιστήμια του εξωτερικού
από Έλληνες διδάκτορες (αναγνωρισμένες από
το ΔΟΑΤΑΠ). Το ΕΚΤ, βάσει νόμου, είναι από το
1985 ο υπεύθυνος φορέας για την τήρηση του
Εθνικού Αρχείου Διδακτορικών Διατριβών. Το
μεγαλύτερο ποσοστό των διατριβών που πε-
ριλαμβάνονται στο ΕΑΔΔ έχει εκπονηθεί από
το 1985 και μετά, ενώ ένα μικρό ποσοστό δια-
τριβών (περίπου 6%) αφορά την περίοδο 1932
-1985. Το έντυπο αρχείο περισσότερων από
30.000 διδακτορικών διατριβών διατηρείται
στη Βιβλιοθήκη Επιστήμης και Τεχνολογίας του
ΕΚΤ στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών.
Το ΕΑΔΔ αποτελεί ένα σημαντικό απόθεμα επι-
στημονικής γνώσης και το ΕΚΤ αξιοποιεί όλες
τις δυνατότητες των νέων Τεχνολογιών Πλη-
ροφορίας και Επικοινωνίας για την ελεύθερη
διάθεση του στην επιστημονική κοινότητα και
την κοινωνία. Συγκεκριμένα, το ΕΚΤ μετέφερε
το Εθνικό Αρχείο Διδακτορικών Διατριβών, πα-
ράλληλα με μαζικές ψηφιοποιήσεις των παλαι-
ότερων διατριβών, σε υποδομή ηλεκτρονικού
αποθετηρίου, με αυξημένη λειτουργικότητα
και υπηρεσίες.
Έτσι εξασφαλίζεται η αναζήτηση, η ανάκτηση
και η μακροχρόνια διατήρηση των διατριβών,
καθώς και η διαλειτουργικότητα με διεθνή απο-
θετήρια. Παράλληλα, αυξάνεται η ευκολία εντο-
πισμού των διατριβών, αφού η ενσωμάτωση
τους στο ΕΑΔΔ τις καθιστά αναζητήσιμες από
μηχανές αναζήτησης (π.χ. Google). Επιπλέον,
κάθε διατριβή που καταχωρείται στο αποθετή-
ριο ΕΑΔΔ αποκτά μια μόνιμη διεύθυνση (URL),
ενώ εξασφαλίζεται η μακροχρόνια διατήρηση
του ψηφιακού αντικειμένου και η διαχρονική
παρουσίαση και προβολή του έργου.
Το ΕΚΤ συμμετέχει ενεργά στο διεθνές δίκτυο
DART-Europe, μια συνεργασία μεταξύ ερευνη-
τικών βιβλιοθηκών και κοινοπραξιών βιβλιο-
θηκών ανά την Ευρώπη, με σκοπό τη βελτίωση
της πρόσβασης στις ευρωπαϊκές διδακτορικές
διατριβές. Έτσι, διαθέτει τις ελληνικές διδακτο-
ρικές διατριβές στην ευρωπαϊκή πύλη DART
(www.dart-europe.eu), η οποία παρέχει ανοι-
κτή πρόσβαση σε περισσότερες από 400.000
διδακτορικές διατριβές από 27 ευρωπαϊκές
χώρες, μέσα από ένα ενιαίο περιβάλλον αναζή-
τησης και πλοήγησης.
Η ανανεωμένη έκδοση του Αποθετηρίου του
Εθνικού Αρχείου Διδακτορικών Διατριβών
αναπτύσσεται στο πλαίσιο του έργου "Εθνικό
Πληροφοριακό Σύστημα Έρευνας και Τεχνολο-
γίας (ΕΠΣΕΤ)-Κοινωνικά Δίκτυα και Περιεχόμε-
νο Παραγόμενο από Χρήστες", (Επιχειρησιακό
Πρόγραμμα "Ψηφιακή Σύγκλιση", ΕΣΠΑ, με τη
συγχρηματοδότηση της Ελλάδας και της ΕΕ-
Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης)
(www.epset.gr), που αποτελεί το κύριο αναπτυ-
ξιακό έργο του ΕΚΤ.
Ενισχύοντας τον ερευνητή: Οφέλη από
τη διάθεση μιας διατριβής στο ΕΑΔΔ
Η ανοικτή πρόσβαση στην επιστημονική γνώ-
ση αποτελεί κεντρικό πυλώνα του Ευρωπαϊκού
Ψηφιακού Θεματολογίου με ορίζοντα το 2020,
κυρίαρχη τάση στη διεθνή επιστημονική κοινό-
τητα και βασικό όρο ανάπτυξης σύμφωνα με τις
εθνικές και ευρωπαϊκές πολιτικές για την επιστη-
μονική και πολιτιστική γνώση και παραγωγή.
Το ΕΚΤ, εκπληρώνοντας τον θεσμικό του ρόλο,
δημιουργεί την υποδομή για τη συγκέντρωση,
τεκμηρίωση και διάθεση έγκριτου επιστημονι-
κού και πολιτιστικού περιεχομένου στην ελλη-
νική και διεθνή επιστημονική κοινότητα. Βασι-
κό σημείο της δράσης αυτής του ΕΚΤ αποτελεί
και το Εθνικό Αρχείο Διδακτορικών Διατριβών
(ΕΑΔΔ). Οι βασικές αρχές που διαμορφώνουν
την πολιτική διάθεσης του περιεχομένου του
ΕΑΔΔ είναι: η προάσπιση και ενίσχυση της
ανοικτής πρόσβασης στην ερευνητική γνώση
και παραγωγή, και η ενίσχυση των νέων ερευ-
νητών στην προσπάθειά τους να καταστήσουν
το έργο τους γνωστό και προσβάσιμο στην
ελληνική και διεθνή επιστημονική κοινότητα,
αλλά και το ευρύ κοινό.
Η ανοικτή διάθεση των διδακτορικών διατρι-
βών από την κεντρική, έγκυρη, αξιόπιστη δια-
δικτυακή υπηρεσία του ΕΑΔΔ έχει αδιαμφισβή-
τητα οφέλη για τους ίδιους τους διδάκτορες,
την ερευνητική κοινότητα και το ευρύ κοινό. Το
ΕΑΔΔ αποτελεί την πύλη για την προβολή των
αποτελεσμάτων πρωτότυπης επιστημονικής
έρευνας, αλλά και την αξιοποίηση και επανά-
χρησή τους. Έτσι, για τον ερευνητή που κατα-
θέτει τη διατριβή του, το ΕΑΔΔ αποτελεί σημείο
διαχρονικής προβολής και διάδοσης της εργα-
σίας, αυξάνοντας τις πιθανές παραπομπές και
τη διεθνή αναγνώριση της.
Λαμβάνοντας, μάλιστα, υπόψη, ότι η κάθε δι-
δακτορική διατριβή αποτελεί ένα από τα πρώ-
τα κείμενα με τα οποία ένας ερευνητής γίνεται
γνωστός στην ακαδημαϊκή κοινότητα, γίνεται
αντιληπτή η ιδιαίτερη σημασία που έχει η σω-
στή απόθεση, τεκμηρίωση και διάθεση της
διατριβής για μεταγενέστερη εξέλιξη του νέου
ερευνητή. Παράλληλα, οι διαδικασίες αυτές
εξασφαλίζουν διαφάνεια στη διεξαγωγή της
έρευνας, ενώ συντελούν στην αποτροπή της
λογοκλοπής. Στον δικτυακό τόπο του ΕΑΔΔ
μπορεί κάποιος να βρει αναλυτικές πληροφορί-
ες, τόσο για τις διαδικασίες κατάθεσης όσο και
για τα πολλαπλά οφέλη που απορρέουν από τη
διαδικασία κατάθεσης των διατριβών.
Ιδιαίτερα θετική η υποδοχή των νέων
υπηρεσιών του EΑΔΔ
Η ευρεία δημοσιότητα στις νέες υπηρεσίες του
ΕΑΔΔ που εξασφαλίζουν την εύκολη και φι-
λική προς τον χρήστη αναζήτηση/πλοήγηση,
αλλά και την ανάκτηση, ανάγνωση και μακρο-
χρόνια διατήρηση των διατριβών, οδήγησε
σε σημαντική αύξηση της επισκεψιμότητας.
Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι το διάστημα
Οι ελληνικές διδακτορικές διατριβές
στο
www.didaktorika.gr απο το ΕΚΤ