06 - 08 /2014
|
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ
ΕΡΕΥΝΑ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ
21
Αφιέρωμα
Στρατηγικές Έξυπνης Εξειδίκευσης και Ανάπτυξη
Με στόχο να καταστεί η καινοτομία προτεραιότητα σε όλες τις Περιφέ-
ρειες, η στρατηγική Ευρώπη 2020 απαιτεί έξυπνες, στρατηγικές επιλογές
από κάθε κράτος μέλος και χάραξη περιφερειακών πολιτικών βασισμέ-
νες σε στοιχεία. Στο πλαίσιο του σχεδιασμού της Προγραμματικής Περι-
όδου 2014- 2020, κάθε χώρα και περιφέρεια καλείται να αναπτύξει και να
ενσωματώσει εθνικές/περιφερειακές στρατηγικές έρευνας και καινοτο-
μίας για έξυπνη εξειδίκευση (στρατηγικές RIS3), οι οποίες αξιοποιούν τα
δυνατά σημεία κάθε χώρας/περιφέρειας, τα ανταγωνιστικά πλεονεκτή-
ματά και τη δυναμική για αριστεία για ανάπτυξη βασισμένη στη γνώση.
Οι Στρατηγικές Έξυπνης Εξειδίκευσης στοχεύουν στην τόνωση των επεν-
δύσεων του ιδιωτικού τομέα και αναπτύσσονται με βάση συστήματα πα-
ρακολούθησης και αξιολόγησης.
Οι εθνικές και περιφερειακές αρχές σε όλη την Ευρώπη έχουν ήδη αρ-
χίσει να αναπτύσσουν στρατηγικές έξυπνης μέσα από μια διαδικασία
"
ανακάλυψης της επιχειρηματικότητας" έτσι ώστε να γίνει πιο αποδοτι-
κή η χρήση των διαρθρωτικών και επενδυτικών ταμείων της ΕΕ και να
αυξηθούν οι συνέργειες μεταξύ διαφορετικών εθνικών και περιφερεια-
κών πολιτικών σε επίπεδο ΕΕ, καθώς και μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών
επενδύσεων.
Στο WIRE2014, οι περιφερειακές διοικήσεις μοιράστηκαν την εμπειρία
τους από την αξιοποίηση ευρωπαϊκών χρηματοδοτήσεων με RIS3 στρα-
τηγικές (Στρατηγικές Ευφυούς Εξειδίκευσης) και συζήτησαν το πώς μπο-
ρούν να σχεδιάσουν και να εφαρμόσουν επιτυχημένες περιφερειακές
πολιτικές σε συνθήκες οικονομικής κρίσης.
Σε συνέντευξη της που δημοσιεύεται στο wire2014.eu, η
Charlina
Vitcheva
, (
Διευθύντρια στο Τμήμα Έξυπνης & Βιώσιμης Ανάπτυξης και
Νότιας Ευρώπης της Γενικής Διεύθυνσης Περιφερειακής Πολιτικής και
Αστικής Ανάπτυξης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής) μας έδωσε απαντήσεις
σε ερωτήματα απαντήσεις σε ερωτήματα σχετικά με το ποιοι είναι οι πα-
ράγοντες-κλειδιά που πρέπει να ληφθούν υπόψη για μια επιτυχή διασύν-
δεση μεταξύ των Στρατηγικών Έξυπνης Εξειδίκευσης και των Ευρωπαϊ-
κών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων.
"
Οι περισσότερες χώρες και περιφέρειες έχουν ήδη σημειώσει μεγάλη πρόο-
δο στην ανάπτυξη των Στρατηγικών Έξυπνης Εξειδίκευσης. Αυτό θα αποτυ-
πωθεί φυσικά στα Επιχειρησιακά Προγράμματα των Διαρθρωτικών Ταμείων
και θα οδηγήσει σε δημόσιες επενδύσεις που θα επικεντρώνονται σε τομείς
με την καλύτερη δυναμική ανάπτυξης με βάση τις υπάρχουσες δυνατότητες.
Όπως δείχνουν οι συζητήσεις που έχουν γίνει έως τώρα με τα κράτη-μέλη,
τις περιφέρειες και τα ενδιαφερόμενα μέρη, οι προκλήσεις στην εφαρμογή
των στρατηγικών τους θα συνεχιστούν. Δεδομένου ότι αντιμετωπίζουμε την
Έξυπνη Εξειδίκευση ως μία δυναμική διαδικασία, είναι ιδιαίτερα αναγκαίο
να συνεχιστεί ο διάλογος και η συζήτηση μεταξύ των Περιφερειών. Η Έξυπνη
Εξειδίκευση αντιπροσωπεύει μία προσέγγιση που προωθεί δύο μορφές συ-
νεργασιών: η μία εντός των περιφερειών και η άλλη μεταξύ περιφερειών με
παρόμοια ή συμπληρωματικά επενδυτικά ενδιαφέροντα.
Η επιχειρηματικότητα που βρίσκεται "στην καρδιά" της διαδικασίας Έξυπνης
Εξειδίκευσης, δίνει έμφαση στη συμμετοχή από τη βάση. Έτσι, η συνεργασία
με πανεπιστήμια, επιχειρηματίες και άλλους ενδιαφερόμενους φορείς είναι
ζωτική. Ταυτόχρονα, για να μεγιστοποιηθεί η περιφερειακή δυναμική και
ανάπτυξη και να συμβάλει αυτή επιτυχώς στην ανάπτυξη της Ευρώπης, είναι
απαραίτητο οι περιφερειακές πολιτικές να γίνουν πιο εξωστρεφείς.
Μέχρι στιγμής η διακρατική και διαπεριφερειακή δυναμική της Έξυπνης
Εξειδίκευσης δεν έχει αξιοποιηθεί πλήρως. Για τον λόγο αυτό εκτός από την
πλατφόρμα πληροφόρησης για τον σχεδιασμό Στρατηγικών Έξυπνης Εξειδί-
κευσης (RIS3) που λειτουργεί με επιτυχία, έχουμε συμβάλει στην έναρξη της
Πρωτοβουλίας Vanguard. Ενθαρρύνουμε επίσης τα κράτη-μέλη να χρησι-
μοποιούν τα προγράμματα της Ευρωπαϊκής Περιφερειακής Συνεργασίας με
πιο στρατηγικό τρόπο, ώστε να στηρίζεται η καινοτομία και η Έξυπνη Εξει-
δίκευση, για παράδειγμα μέσω της συνεργασίας διαφόρων επαγγελματικών
ομάδων".
φερειακής καινοτομίας του 2014 (Innovation
Union Scoreboard) που αναφέρθηκαν στο
WIRE 2014.
Επίσης ενδεικτικά του χάσματος στην Καινοτο-
μία που αντιμετωπίζει η Ευρώπη σήμερα είναι
και τα στοιχεία της Eurostat. Εκτιμάται ότι από
ένα σύνολο 226 Περιφερειών στην Ευρώπη, το
2009
μόνο οι 35 είχαν έντονη δραστηριότητα
στον τομέα της Έρευνας και Καινοτομίας, δη-
λαδή επενδύσεις πάνω από 3% του ΑΕΠ τους.
Οι 35 αυτές περιφέρειες αντιπροσωπεύουν το
45%
όλων των επενδύσεων στην ΕΕ. Επιπλέον,
10
από τις πιο δραστήριες περιφέρειες το 2009
βρισκόταν ανάμεσα στις χώρες της Βόρειας Ευ-
ρώπης και συγκέντρωσαν ένα 9,3% των συνο-
λικών εξόδων για Έρευνα και Καινοτομία στην
Ευρώπη.
Όσο για την Ελλάδα, σύμφωνα με τα αποτελέ-
σματα αυτά, οι επιδόσεις της χώρας μας είναι
χαμηλότερες σε σχέση με τον μέσο όρο της ΕΕ,
καθώς η Ελλάδα είναι μεταξύ των χωρών "με
μέτριες επιδόσεις στην καινοτομία". Σύμφωνα
με τους πίνακες, οι "πρωταθλητές" στον "αγώνα
δρόμου" της καινοτομίας, είναι η Σουηδία -που
βρίσκεται στην κορυφή- και την ακολουθούν
η Δανία, η Γερμανία και η Φινλανδία, οι τέσσε-
ρις χώρες που επενδύουν περισσότερο στην
έρευνα και την καινοτομία. Οι χώρες που έχουν
σημειώσει τη μεγαλύτερη πρόοδο είναι η Πορ-
τογαλία, η Εσθονία και η Λετονία.
Κατά τη διάρκεια του WIRE2014, ρωτήσαμε
τον Δρ Δημήτριο Κορπάκη
, (
Επικεφαλής της
Μονάδας Spreading Excellence and Widening
Participation στη Γενική Διεύθυνση Έρευνας
και Καινοτομίας της Ευρ. Επιτροπής), να μας
εξηγήσει πώς ο Ορίζοντας 2020, το κεντρικό
χρηματοδοτικό πρόγραμμα για την έρευνα και
καινοτομία, θα καταφέρει να γεφυρώσει τις
ανισότητες στην έρευνα και καινοτομία μεταξύ
των Περιφερειών της Ευρώπης.
"
Το χάσμα στην καινοτομία επιμένει και είναι το
συσωρευτικό αποτέλεσμα της εφαρμογής ανα-
ποτελεσματικών πλαισίων στα λιγότερο ανεπτυγ-
μένα κράτη μέλη. Η ανατροπή της κατάστασης
απαιτεί διαθρωτικές αλλαγές. Ο Ορίζοντας 2020,
θα καταπολεμήσει τις ανισότητες στην καινοτο-
μία αρχικά μέσω μιας νέας οπτικής για την καινο-
τομία και με προσανατολισμό προς την αγορά. Η
Ευρωπαϊκή Επιτροπή φέρνει τα νέα Διαρθρωτικά
Ταμεία και το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων πιο
κοντά στην υποστήριξη των επενδύσεων έρευνας
και καινοτομίας (κυρίως για τις λιγότερο ανεπτυγ-
μένες περιφέρειες).
Αυτό συμβαίνει με δύο τρόπους: Πρώτα, μέσω
του αδιάκοπου σχεδιασμού Στρατηγικών Έξυ-
πνης Εξειδίκευσης, οι οποίες θα πολλαπλασιά-
σουν τις δυνατότητες για ανάπτυξη και θα ενερ-
γοποιήσουν την οικονομία της γνώσης σε όλες τις
Περιφέρειες, και έπειτα, μέσω μίας στοχευόμενης
θεώρησης για τα δομικά στοιχεία μίας στρατηγι-
κής καινοτομίας και μέσω της γνωστής αρχής για
Θεματική Συγκέντρωση. Σύμφωνα με αυτή, οι πε-
ριφέρειες πρέπει να αφιερώσουν περίπου 50-80%
του συνολικού ποσού που τους αναλογεί από τα
Διαρθρωτικά Ταμεία σε 4 από τις 11 θεματικές
προτεραιότητες. Το να καταφέρουν οι λιγότερο
ανεπτυγμένες περιφέρειες να αξιοποιήσουν όσο
καλύτερα γίνεται τα διαρθρωτικά κονδύλια για
Έρευνα και Καινοτομία, δεν ήταν ποτέ πιο σημα-
ντικό για αυτές: υπάρχουν τεράστιες ευκαιρίες
εδώ που σίγουρα θα μεταμορφώσουν τις τοπικές
κοινωνίες".
Στην ίδια κατεύθυνση, ο
Richard Tuffs
,
διευθυ-
ντής του ERRIN, τονίζει ότι λαμβάνονται δρά-
σεις για τον συντονισμό των εθνικών πολιτικών
για την καινοτομία και τη μείωση του χάσματος
μεταξύ των περιφερειών:
"
Την περίοδο 2014-
2020,
οι λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες θα
λάβουν περισσότερα από 180 δισ. ευρώ. Αυτό
μπορεί να χρησιμοποιηθεί για επένδυση στην
έρευνα και καινοτομία και την υποστήριξη μι-
κρών επιχειρήσεων.
Εάν συνδυαστεί με υποστήριξη από τον Ορίζοντα
2020
θα δώσει την ευκαιρία στις λιγότερο ανε-
πτυγμένες περιφέρειες να αρχίσουν να ανεβαί-
νουν τη σκάλα της καινοτομίας και να γεφυρώ-
νουν το κενό. Αυτή η χρηματοδότηση μπορεί να
συνδυαστεί με τρείς νέες δυνατότητες που δίνει ο
Ορίζοντας για δράσεις διασύνδεσης και ομαδο-
ποίησης: Twinning, Teaming και ERAchairs".
