Basic HTML Version
Να επιστρέψουμε στο χώρο των σημε-
ρινών εκδοτών: υπάρχουν, νομίζω,
λύσεις (επιχειρηματικά μοντέλα) που
επιτρέπουν την συνύπαρξη εκδοτών και
συστήματος Ανοικτής Πρόσβασης, έτσι
δεν είναι;
Ασφαλώς, μα είναι ξεκάθαρα τα πράγ-
ματα: ναι, μια νέα πολιτική δημιουργεί
ορισμένα καινούργια δεδομένα, αλλά η
Ανοικτή Πρόσβαση δεν έρχεται για να
καταργήσει την υπάρχουσα κατάσταση,
αλλά για να προσφέρει μια νέα, εναλλα-
κτική δίοδο. Ύστερα, εκτός από τον λεγό-
μενο "πράσινο" δρόμο, υπάρχει και ο
"χρυσός", σύμφωνα με τον οποίο οι ερευ-
νητικοί οργανισμοί είναι αυτοί που χρη-
ματοδοτούν τη δημοσιοποίηση, την "εμφά-
νιση" των αποτελεσμάτων της ερευνητικής
δραστηριότητας στα επιστημονικά περιο-
δικά – οπότε προτείνεται και μία άλλη
πηγή χρηματοδότησης αυτού του μοντέ-
λου, άρα είναι και παραμένει σημαντική
εδώ η θέση των εκδοτών.
Από την άλλη πλευρά, βέβαια, αυτό που
προσδοκούμε είναι πως και οι ίδιοι οι
εκδότες θα αγκαλιάσουν αυτά τα και-
νούργια μοντέλα και εκ των πραγμάτων
θα δούμε και τη δημιουργία ορισμένων
νέων επιχειρηματικών μοντέλων – για τους
εκδότες, αλλά και γενικότερα. Ένα είναι
σίγουρο: θα υπάρξουν αλλαγές σε όλο
το χώρο – θα πραγματοποιηθούν, όμως,
με προσεκτικά βήματα, θα είναι σταδια-
κές, με την πρόβλεψη περιόδων προ-
σαρμογής σε κάθε νέο μοντέλο.
Και όσον αφορά την εγχώρια έρευνα;
Όπως γνωρίζετε, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή
λειτουργεί με βάση την αρχή της επικουρι-
κότητας, της συμπληρωματικότητας ως προς
τα κράτη-μέλη. Εξάλλου, αυτή τη στιγμή,
ο κοινοτικός προϋπολογισμός δεν μπορεί
να καλύψει τα εγχώρια θέματα των χωρών
της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Όμως, το πιλοτι-
κό πρόγραμμα, που ξεκινήσαμε και προ-
τείνουμε, μπορεί κάλλιστα να ακολουθη-
θεί και από εθνικά προγράμματα – φυσικά,
για τη δημιουργία αντίστοιχων εθνικών απο-
θετηρίων απαιτούνται και σημαντικές εγχώ-
ριες επενδύσεις. Εννοείται πως σε κάθε τέτοια
περίπτωση τα πράγματα θα είναι πολύ πιο
εύκολα, αφού θα υπάρχει ήδη ένα ευρω-
παϊκό αποθετήριο και τα εθνικά πρότυπα
που θα πρέπει να τηρηθούν θα είναι τα ίδια
(τουλάχιστον συμβατά) με τα ευρωπαϊκά.
11-12/2008
Ι
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ
ΕΡΕΥΝΑ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ
2 3
συνέντευξη
i
E-infrastructure Programme
Open access pilot in FP7
Μιλάμε, δηλαδή, για τις καινούργιες
έρευνες;
Ναι, αυτή η διαδικασία έχει ξεκινήσει από
τον Αύγουστο 2008 - από τότε σε κάθε
συμφωνία χρηματοδότησης της επιστη-
μονικής έρευνας προστίθεται το άρθρο,
για το οποίο σας μίλησα προηγουμένως,
με το οποίο καθίσταται υποχρεωτική η
παραπάνω διαδικασία. Όλες οι συμφω-
νίες, πλέον, περιλαμβάνουν αυτό το άρθρο
– είναι το υπ’ αριθμόν 39, του Παραρτή-
ματος II. Όσον αφορά την πολιτική, λοι-
πόν, είμαστε στο σημείο αυτό.
Αυτόματα, βέβαια, δημιουργούνται ορι-
σμένα ερωτήματα. Για παράδειγμα, είμαι
ένας ερευνητής και δεν έχω πού να δημο-
σιεύσω ένα άρθρο μου, τι κάνω; Με υπο-
χρεώνετε, δηλαδή, μέσω της συμφωνίας,
τα αποτελέσματα της επιστημονικής μου
έρευνας να δημοσιοποιούνται και να καθί-
στανται ανοικτά προσβάσιμα από την ερευ-
νητική κοινότητα και από κάθε ενδιαφε-
ρόμενο, αλλά πού θα μπορώ να το κάνω
αυτό;
Επίσης, η πρωτοβουλία αυτή έχει σημα-
σία όταν έχουμε κοινά πρότυπα ως προς
την πρόσβαση στα επιστημονικά άρθρα –
αν δεν μπορούμε, λόγω ύπαρξης διαφο-
ρετικών formats ή άλλων λόγων, να πάρου-
με τα επιστημονικά δεδομένα που επιθυ-
μούμε, τότε η προσπάθεια της Ευρωπαϊκής
Επιτροπής στην κατεύθυνση της Ανοικτής
Πρόσβασης δεν θα αγκαλιαζόταν από την
ευρωπαϊκή ακαδημαϊκή κοινότητα. Κατα-
λαβαίνετε, πως κάτι τέτοιο θα ήταν και το
χειρότερο: να υπάρξει μια τόσο σημαντι-
κή πρωτοβουλία, την οποία ζητούσαν οι
επιστήμονες και ο ερευνητές, και να μη
γίνει αποδεκτή από τους ίδιους, με συνέ-
πεια να ατονήσει. Γι’ αυτό, επικουρικά, η
Ευρωπαϊκή Επιτροπή έρχεται και χρημα-
τοδοτεί και τη δημιουργία μιας καινούρ-
γιας υποδομής.
Υπάρχει ήδη μια πρόσκληση υποβολής
προτάσεων, που ανακοινώθηκε στ ι ς
09.12.2008 με καταληκτική ημερομηνία
στις 17.03.2009, με την οποία καλούνται
κοινοπραξίες φορέων και εταιρειών από
τουλάχιστον τρεις χώρες να υποβάλουν
τις προτάσεις τους για τη δημιουργία μιας
υποδομής, με την οποία θα καταστεί δυνα-
τό, επιστημονικά άρθρα και επιστημονικά
δεδομένα γενικότερα να αποθηκεύονται
σε ένα ευρωπαϊκό αποθετήριο, που θα
δημιουργηθεί για το σκοπό αυτό, σε πιλο-
τική μορφή και μέχρι το τέλος του 7ου
Προγράμματος Πλαίσιο. Το αποθετήριο
αυτό θα καλύπτει το 7ο Πρόγραμμα Πλαί-
σιο και τα επιστημονικά δεδομένα που
εξάγονται από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο
Έρευνας. Επίσης, θα ήθελα να τονίσω πως
η απαιτούμενη τεχνογνωσία υπάρχει –
αυτό που ζητάμε να δημιουργηθεί είναι
ένα πλαίσιο, να γίνει ο απαραίτητος συντο-
νισμός και η σύνθεση της υποδομής, παρά
η δημιουργία της από το μηδέν.
Ποια είναι τα μηνύματα που λαμβάνε-
τε για την προσπάθειά σας αυτή;
Αν και ακόμη είναι νωρίς, τα μηνύματα
είναι πολύ θετικά. Όπως σας είπα, εξάλ-
λου, μιλάμε για κάτι που το ήθελε η επι-
στημονική κοινότητα. Περιμένουμε να δού-
με πώς θα πάει το έργο στην παρούσα
-πιλοτική- φάση, αλλά σίγουρα η Ανοικτή
Πρόσβαση ήταν μια πολύ μεγάλη ανάγκη.
Θα εξακολουθήσει να υφίσταται το έργο
και να λειτουργεί και μετά τη λήξη του
7ου Προγράμματος Πλαίσιο;
Κοιτάξτε, υπάρχει η ελπίδα και η προσ-
δοκία ότι θα χρηματοδοτηθεί και σε άλλο
επίπεδο στο μέλλον. Πάντως, σήμερα,
αυτό αποτελεί μια πιλοτική εφαρμογή, με
σκοπό την ενίσχυση της απρόσκοπτης πρό-
σβασης στα αποτελέσματα της έρευνας,
αλλά και σε γενικότερα ερευνητικά δεδο-
μένα, συνεπώς την αύξηση της ανταγωνι-
στικότητας της ευρωπαϊκής οικονομίας.
"Η Ανοικτή
Πρόσβαση συμβάλλει
στη δημοσιοποίηση
των αποτελεσμάτων
της επιστημονικής
έρευνας."
Για τις παλαιότερες, τις υπάρχουσες έρευ-
νες και τα αποτελέσματά τους προβλέ-
πεται κάτι ανάλογο;
Για το θέμα αυτό δεν είμαι ειδικός για να
σας μιλήσω – μπορώ να φανταστώ, όμως,
πως για τα αποτελέσματα της επιστημονι-
κής έρευνας, τα οποία ήδη έχουν δημο-
σιευτεί σε επιστημονικά περιοδικά, θα ήταν
λίγο δύσκολο να αλλάξουν οι όροι και οι
διαδικασίες. Βέβαια, μην ξεχνάτε και το
γεγονός ότι, μιλώντας για παλαιότερες
έρευνες (πριν από δύο ή περισσότερα χρό-
νια), είναι προφανές ότι αναφερόμαστε σε
αποτελέσματα που δεν ενδιαφέρουν πλέ-
ον τόσο τους ερευνητές, είτε δημοσιευ-
τούν υπό το πρίσμα της Ανοικτής Πρό-
σβασης είτε όχι – οι εξελίξεις παντού και
ιδιαίτερα στους ερευνητικούς χώρους "τρέ-
χουν" πολύ γρήγορα και το σημαντικό-
τερο είναι η εξασφάλιση της ελεύθερης
πρόσβασης στη σημερινή και την αυρια-
νή γνώση.