Basic HTML Version
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ
ΕΡΕΥΝΑ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ
Ι
11-12/2008
2 2
συνέντευξη
"Η Ανοικτή Πρόσβαση ήταν μια πολύ μεγάλη
ανάγκη για την ερευνητική κοινότητα!"
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, κύριε Μπα-
ξεβανίδη, κάτι σημαντικό γίνεται εδώ
και λίγους μήνες στον χώρο της Ανοι-
κτής Πρόσβασης, έτσι δεν είναι;
Θεωρώ πως ναι. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή
ανταποκρίθηκε σε ορισμένες μελέτες και
σε ένα γενικότερο αίτημα της επιστημονι-
κής κοινότητας, για να δημιουργηθεί αυτή
η νέα πολιτική στο χώρο της Ανοικτής
Πρόσβασης. Κομβικό σημείο αποτέλεσε,
πριν από περίπου δύο χρόνια, μια επί-
σημη συνάντηση με τον Επίτροπο Έρευ-
νας, στον οποία επιδόθηκε κείμενο υπο-
γραμμένο από περισσότερους από 30.000
επιστήμονες και ερευνητές, οι οποίοι ζητού-
σαν την άμεση προώθηση του θέματος
αυτού. Κατόπιν, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή
κινήθηκε άμεσα. Χρηματοδότησε, όπως
γίνεται σε αντίστοιχες περιπτώσεις, τη διε-
ξαγωγή μελέτης για το ζήτημα, η μελέτη
πραγματοποιήθηκε, βγήκαν ορισμένα χρή-
σιμα συμπεράσματα και αμέσως μετά απο-
φασίστηκε να προωθηθεί αυτή η και-
νούργια πολιτική της Ανοικτής Πρόσβασης.
Πείτε μας, με δυο λόγια, πώς βλέπει
η Ευρωπαϊκή Επιτροπή το θέμα αυτό
– πώς θα περιγράφατε τον όρο Ανοι-
κτή Πρόσβαση;
Πρόκειται για έναν εναλλακτικό τρόπο, κατά
τον οποίο, επιστημονικά αποτελέσματα
(κυρίως επιστημονικά άρθρα, αλλά όχι μόνο,
αφού μπορεί να είναι και γενικότερα επι-
στημονικά δεδομένα, που προέρχονται από
πειράματα, μελέτες και έρευνες) κατατίθε-
νται σε αποθετήρια, στα οποία κάθε ενδια-
φερόμενος μπορεί να έχει ελεύθερη πρό-
σβαση. Να σημειώσω εδώ πως αυτή η
διαδικασία δεν καταργεί το υπάρχον μοντέ-
λο, το μοντέλο των εκδοτών επιστημονικού
περιεχομένου, δηλαδή τον βασικό τρόπο
με τον οποίο δημοσιοποιούνται σήμερα τα
αποτελέσματα της επιστημονικής έρευνας.
Απλά προσφέρει μία εναλλακτική μέθοδο
για τον ίδιο στόχο: τη δημοσιοποίηση των
αποτελεσμάτων της επιστημονικής έρευνας.
Γιατί είναι αναγκαία η προώθηση των
αρχών της Ανοικτής Πρόσβασης;
Τα αποτελέσματα της έρευνας -ειδικά σε
ορισμένους τομείς- έχουν σημασία για την
οικονομία, αλλά και ευρύτερα για όλη την
κοινωνία, όταν μπορούμε να τα εκμεταλ-
λευτούμε όσο πιο σύντομα γίνεται, ώστε
να δημιουργήσουμε νέα έρευνα ή να τα
αξιοποιήσουμε για τη σχεδίαση και παρα-
γωγή καινούργιων προϊόντων. Σήμερα
παρατηρείται, δυστυχώς, το φαινόμενο,
να υφίσταται ορισμένες φορές ένας φραγ-
μός στην προσπάθεια που γίνεται για να
φτάσουν τα αποτελέσματα της επιστημο-
νικής έρευνας, μέσω των επιστημονικών
περιοδικών, στο ευρύ κοινό (ερευνητές
και άλλοι ενδιαφερόμενοι). Καταρχάς,
κάθε ενδιαφερόμενος οφείλει να πληρώ-
σει – συχνά, δε, πρέπει να καταβάλει σημα-
ντικά ποσά. Ύστερα, παρατηρείται ένα σχή-
μα οξύμωρο: ενώ μιλάμε για έρευνα, την
οποία χρηματοδοτούμε από το λεγόμενο
"δημόσιο κορβανά" (εθνικό ή ευρωπαϊ-
κό), δηλαδή από χρήματα όλων των φορο-
λογούμενων πολιτών, όσον αφορά στα
αποτελέσματά της, πρέπει να (ξανα)πλη-
ρώσουμε, για να αποκτήσουμε πρόσβα-
ση σε αυτά! Έχουμε, δηλαδή, ένα μοντέ-
λο διπλής πληρωμής εκ μέρους του πολίτη:
μέσω της φορολογίας με σκοπό τη χρη-
ματοδότηση της επιστημονικής έρευνας
και μέσω της καταβολής συνδρομής στα
επιστημονικά περιοδικά, ώστε να μπορέ-
σει να αποκτήσει πρόσβαση στα τεύχη,
όπου δημοσιεύονται τα αποτελέσματα της
έρευνας αυτής. Αυτό ακριβώς το μοντέ-
λο προσπαθεί να διορθώσει η Ευρωπαϊκή
Επιτροπή. Φυσικά, το κάνει σταδιακά και
με έναν πολύ προσεκτικό τρόπο, γιατί δεν
πρέπει -και δεν επιθυμεί- να θίξει τα σημα-
ντικά συμφέροντα των εκδοτών επιστη-
μονικών περιοδικών.
Πώς ακριβώς κινείται, λοιπόν, η Επι-
τροπή;
Δημιουργούμε (προσθέτουμε) ένα και-
νούργιο άρθρο στις νέες ερευνητικές συμ-
φωνίες – περίπου στο 20% των επιστη-
μονικών περιοχών, που χρηματοδούνται
από το 7ο Πρόγραμμα Πλαίσιο Έρευνας
της ΕΕ (Ενέργεια, Περιβάλλον, Υγεία, Τεχνο-
λογίες Πληροφορίας και Επικοινωνιών,
Ερευνητικές Υποδομές, Επιστήμη στην Κοι-
νωνία, Κοινωνικές και Ανθρωπιστικές Επι-
στήμες). Το άρθρο αυτό αναφέρει πως
μετά μία περίοδο "εμπάργκο" διάρκειας
έξι μηνών (στους τομείς της Ενέργειας, του
Περιβάλλοντος, της Υγείας, των Τεχνο-
λογιών Πληροφορίας και Επικοινωνιών
και των Ερευνητικών Υποδομών) ή δώδε-
κα μηνών (Επιστήμη στην Κοινωνία, Κοι-
νωνικές και Ανθρωπιστικές Επιστήμες), τα
αποτελέσματα της επιστημονικής έρευνας
θα πρέπει, με κάποιο τρόπο, να είναι προ-
σβάσιμα ανοικτά στο ευρύ κοινό. Αυτό
θα αποτελεί υποχρέωση: τα αποτελέσματα,
αφού περάσει το χρονικό διάστημα του
"εμπάργκο", θα πρέπει υποχρεωτικά να
δημοσιοποιούνται οπωσδήποτε και να
καθίστανται ελεύθερα προσβάσιμα από
κάθε ενδιαφερόμενο πολίτη.
Συνέντευξη του
Κυριάκου Μπαξεβανίδη
, Aναπληρωτή Προϊσταμένου, Τομέας GEANT
& e-Infrastructure, Γενική Διεύθυνση Κοινωνίας της Πληροφορίας και Μέσων Επικοινωνίας,
Ευρωπαϊκή Επιτροπή
Από τον Αύγουστο του 2008, μια πιλοτική εφαρμογή, μέσα από το 7ο Πρόγραμμα Πλαίσιο για την έρευνα της ΕΕ,
δίνει "σάρκα και οστά" στην Ανοικτή Πρόσβαση, με σκοπό την ενίσχυση της απρόσκοπτης πρόσβασης στα αποτε-
λέσματα της έρευνας, αλλά και σε γενικότερα ερευνητικά δεδομένα -συνεπώς την αύξηση της ανταγωνιστικότητας
της ευρωπαϊκής οικονομίας- ικανοποιώντας ένας μεγάλο αίτημα επιστημόνων και ερευνητών. Ο Κυριάκος Μπαξε-
βανίδης, αναπληρωτής προϊστάμενος στον τομέα GEANT & e-Infrastructure της Γενικής Διεύθυνσης Κοινωνίας της
Πληροφορίας και Μέσων Επικοινωνίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, εξηγεί, σε συνέντευξή του στον Παναγιώτη Στ.
Ανδριανέση, τη σημασία του έργου για την ακαδημαϊκή κοινότητα, αλλά και για όλους τους Ευρωπαίους πολίτες.