Basic HTML Version
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ
ΕΡΕΥΝΑ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ
Ι
03-04 / 2009
1 2
καινοτομώντας
ψηφιακά
To επιστημονικό έργο του Εθνικού
Ιδρύματος Ερευνών στο Διαδίκτυο
Ερευνητικό και επιστημονικό υλικό του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών
(ΕΙΕ) ψηφιοποιείται και διατίθεται για πρώτη φορά στο Διαδίκτυο, στο
νέο Ηλεκτρονικό Αποθετήριο Ήλιος (helios-eie.ekt.gr). Ερευνητικά
αποτελέσματα, δημοσιεύσεις/άρθρα σε διεθνή και ελληνικά περιο-
δικά, εργασίες ερευνητών, πρακτικά συνεδρίων, βιβλία, εκπαιδευτι-
κό υλικό, αρχεία ήχου και εικόνας, σε όλους τους επιστημονικούς
τομείς, διατίθενται σε ένα πλήρως οργανωμένο ψηφιακό περιβάλ-
λον που έχει αναπτυχθεί και υποστηρίζεται από το Εθνικό Κέντρο
Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ) (www.ekt.gr), σύμφωνα με διεθνή πρότυπα.
Το Αποθετήριο Ήλιος -μια υποδομή ψηφιακού περιεχομένου ανοι-
κτής πρόσβασης- συμβάλλει στη συστηματική συλλογή, οργάνω-
ση και online διάθεση του επιστημονικού υλικού των Ερευνητικών
Ινστιτούτων του ΕΙΕ (www.eie.gr) στις ανθρωπιστικές και τις θετικές
επιστήμες (Ινστιτούτο Ελληνικής και Ρωμαϊκής Αρχαιότητας, Ινστι-
τούτο Βυζαντινών Ερευνών, Ινστιτούτο Νεοελληνικών Ερευνών, Ινστι-
τούτο Βιολογικών Ερευνών και Βιοτεχνολογίας, Ινστιτούτο Θεωρη-
τικής και Φυσικής Χημείας, Ινστιτούτο Οργανικής και Φαρμακευτικής
Χημείας), του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και των Μορφωτικών
Εκδηλώσεων του Ιδρύματος. Παράλληλα, συνεισφέρει στην απο-
θήκευση και μακροχρόνια διατήρηση του περιεχομένου.
Μέχρι σήμερα, το Αποθετήριο Ήλιος περιλαμβάνει περίπου 4.000
δημοσιεύματα/εγγραφές, εκ των οποίων περισσότερα από 1.000
είναι πλήρους κειμένου. Το Αποθετήριο εμπλουτίζεται συνεχώς με
υλικό των ερευνητών του ΕΙΕ, ενώ αυξάνεται και ο αριθμός των δημο-
σιευμάτων για τα οποία διατίθενται ελεύθερα τα πλήρη κείμενα, μετά
τη διευθέτηση των πνευματικών δικαιωμάτων.
Σύμφωνα με τον Διευθυντή του ΕΙΕ, καθηγητή Δημήτριο Κυριακίδη
"Το ΕΙΕ συμμετέχει ενεργά στις διεθνείς προσπάθειες για την ανοι-
κτή πρόσβαση και, με μεγάλη ευθύνη, δημιούργησε το Αποθετή-
ριο Ήλιος, αναδεικνύοντας τα αποτελέσματα της πολύ-επιστημονι-
κής έρευνας που πραγματοποιείται στο Ίδρυμα στους τομείς των
ανθρωπιστικών, φυσικών και τεχνικών επιστημών. Το επιστημονικό
έργο των ερευνητών του ΕΙΕ είναι για πρώτη φορά διαθέσιμο, μέσω
Διαδικτύου, στην επιστημονική κοινότητα και το ευρύ κοινό". Στους
επισκέπτες του Ήλιου παρέχεται η δυνατότητα πλοήγησης στις συλ-
λογές του, εξειδικευμένων αναζητήσεων, αλλά και πρόσβασης σε
πλήρη κείμενα επιστημονικού και πολιτιστικού περιεχομένου.
Οι επισκέπτες του Ήλιου έχουν πρόσβαση, μεταξύ άλλων, σε:
•
330 πλήρη κείμενα δημοσιεύσεων (άρθρα περιοδικών και κεφά-
λαια βιβλίων) σε έγκυρα επιστημονικά περιοδικά και βιβλία διε-
θνούς κύρους τόσο στις ανθρωπιστικές όσο και στις θετικές επι-
στήμες,
•
200 κείμενα ομιλιών διακεκριμένων επιστημόνων στο πλαίσιο
των μορφωτικών εκδηλώσεων "Επιστήμης Κοινωνία" που επί
σειρά ετών διοργανώνει το ΕΙΕ, με στόχο τη διάχυση της επι-
στημονικής γνώσης στο ευρύ κοινό,
•
215 βιβλία και πρακτικά συνεδρίων που περιλαμβάνουν 40.000
σελίδες: επιστημονικές εκδόσεις των Ινστιτούτων του ΕΙΕ στο
πεδίο των Νεοελληνικών και Βυζαντινών Ερευνών και σε θέμα-
τα μελέτης της Αρχαιότητας.
•
100 επιστημονικά κείμενα που παρουσιάστηκαν σε διεθνή και
ελληνικά συνέδρια στα γνωστικά αντικείμενα Βιολογίας, Βιοτε-
χνολογίας, Φυσικής, Χημείας, Επιστήμης Υλικών και δημοσιεύ-
τηκαν στα πρακτικά των συνεδρίων
•
περισσότερους από 2.000 χάρτες & φωτογραφίες ιστορικών
πηγών και μνημείων πολιτισμού (π.χ. επιγραφές, αγάλματα, νομί-
σματα)
•
100 παρουσιάσεις ομιλητών και βίντεο από ημερίδες και εκδη-
λώσεις σε θέματα έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης
•
βιβλιογραφικά στοιχεία 3.000 δημοσιευμάτων (επιστημονικά
άρθρα σε διεθνή και ελληνικά περιοδικά, βιβλία, πρακτικά συνε-
δρίων) - 1.800 από αυτά οδηγούν στα πλήρη κείμενα μέσω σύν-
δεσης στους δικτυακούς τόπους των εκδοτών.
Οι υπηρεσίες του Αποθετηρίου περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων:
πλοήγηση στο περιεχόμενο βάσει συλλογών, τίτλου, συγγραφέα,
θέματος και ημερομηνίας, απλή και σύνθετη αναζήτηση βάσει συν-
δυασμού πεδίων, αναζήτηση μόνο στις εγγραφές πλήρων κειμένων,
μηχανισμό οργανωμένης κατάθεσης/υποδοχής μεταδεδομένων και
ψηφιακών αρχείων, ενημερωτικό και υποστηρικτικό υλικό προς τους
χρήστες (συχνές ερωτήσεις, βοήθεια αναζήτησης και χρήσης, κ.λπ.).
Πρόσθετες υπηρεσίες επιτρέπουν την αυτό-αρχειοθέτηση, δηλαδή
την υποβολή υλικού από τους ίδιους τους ερευνητές, και τη δημι-
ουργία καταλόγου δημοσιεύσεων για ερευνητές και Ινστιτούτα.
Για την υλοποίηση του Αποθετηρίου Ήλιος επιλέχθηκε η πλατφόρ-
μα ανοικτού λογισμικού DSpace, που αναπτύχθηκε από το ΜΙΤ και
υποστηρίζει περισσότερα από 300 αποθετήρια παγκοσμίως. Το ΕΚΤ
ανέπτυξε σημαντικές επεκτάσεις του DSpace σε θέματα που αφο-
ρούν τη βελτίωση των λειτουργιών αναζήτησης και ευρετηρίασης
για την ελληνική γλώσσα, τη διασύνδεση των τεκμηρίων, την προ-
σαρμοστική παρουσίαση τεκμηρίων, τον αυτόματο ποιοτικό έλεγχο
και την επεξεργασία των δεδομένων. Με τον τρόπο αυτό εξασφα-
λίζεται η αναζήτηση, πλοήγηση, ανάκτηση και μαχροχρόνια διατή-
ρηση των τεκμηρίων, καθώς και η διαλειτουργικότητα με διεθνή
αποθετήρια και μηχανές αναζήτησης. Σημειώνεται ότι τα Ηλεκτρονι-
κά Αποθετήρια Ανοικτής Πρόσβασης είναι υποδομές οργανωμένου
ψηφιακού περιεχομένου που παρέχουν ελεύθερη και χωρίς περιο-
ρισμό πρόσβαση σε επιστημονικό και ερευνητικό υλικό (άρθρα, βιβλία,
μονογραφίες, διδακτορικές διατριβές, συνέδρια, εκπαιδευτικό υλικό,
αρχεία ήχου και εικόνας κ.ά.). Στα Ιδρυματικά Αποθετήρια συγκε-
ντρώνεται υλικό που αφορά έναν ακαδημαϊκό ή ερευνητικό οργανι-
σμό, ενώ στα Θεματικά Αποθετήρια το υλικό που συγκεντρώνεται
αφορά κάποιον επιστημονικό κλάδο.
Οι υποδομές ανοικτής πρόσβασης που αναπτύσσει το ΕΚΤ, με ελεύ-
θερη διάθεση του περιεχομένου στο Διαδίκτυο είναι: το Αποθετή-
ριο Ήλιος του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, το Θεματικό Αποθε-
τήριο Πανδέκτης για τις Ανθρωπιστικές Επιστήμες με σημαντικές
ψηφιακές συλλογές ιστορίας και πολιτισμού, τα διεθνή Επιστημο-
νικά Περιοδικά Ανοικτής Πρόσβασης: Βυζαντινά Σύμμεικτα, Τεκ-
μήρια και Historical Review και οι περιοδικές εκδόσεις "Ενημερω-
τικό Δελτίο" και "Τετράδια Εργασίας" του Ινστιτούτου Νεοελληνικών
Ερευνών/ΕΙΕ. Επίσης, το ΕΚΤ λειτουργεί τον μοναδικό ελληνικό
δικτυακό τόπο για την ανοικτή πρόσβαση (www.openaccess.gr ),
με όλες τις πληροφορίες για την Ανοικτή Πρόσβαση και τις εθνικές
και διεθνείς πολιτικές, χρήσιμες διευθύνσεις σε ψηφιακές βιβλιο-
θήκες, αποθετήρια και επιστημονικά περιοδικά, καθώς και νέα και
εκδηλώσεις στην Ελλάδα και τον κόσμο. Οι υποδομές ανοικτής
πρόσβασης υλοποιούνται από το ΕΚΤ στο πλαίσιο του έργου "Εθνι-
κό Πληροφοριακό Σύστημα Έρευνας και Τεχνολογίας - Γ' Φάση
Αποθετήρια και Επιστημονικά Ηλεκτρονικά Περιοδικά Ανοικτής
Πρόσβασης" το οποίο συγχρηματοδοτείται κατά 80% από την
Ευρωπαϊκή Ένωση - Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης
και κατά 20% από το Ελληνικό Δημόσιο (Επιχειρησιακό Πρόγραμμα
"Κοινωνία της Πληροφορίας", Γ' ΚΠΣ 2000-2006).
i
Ηλεκτρονικό Αποθετήριο Ήλιος
Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης