Basic HTML Version
03-04 / 2009
Ι
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ
ΕΡΕΥΝΑ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ
2 1
αφιέρωμα
“
ΠΑΝΔΕΚΤΗΣ - Ψηφιακός Θησαυρός
Ελληνικής Ιστορίας και Πολιτισμού
Ένα από τα έργα που βραβεύθηκαν από το
ΥΠΠΟ με το Βραβείο της Αριστείας ήταν ο
ΠΑΝΔΕΚΤΗΣ. Πρόκειται για σημαντικές ψηφια-
κές συλλογές ελληνικής ιστορίας και πολιτι-
σμού του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών οι
οποίες είναι πλέον διαθέσιμες στο Διαδίκτυο
στη διεύθυνση: www.ekt.gr/pandektis. Πρό-
κειται για συλλογές των Ινστιτούτων Νεοελ-
ληνικών Ερευνών, Βυζαντινών Ερευνών και
Ελληνικής και Ρωμαϊκής Αρχαιότητος του ΕΙΕ,
οι οποίες ψηφιοποιήθηκαν και διατίθενται
ψηφιακά από το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης
(ΕΚΤ), στο πλαίσιο του έργου "ΠΑΝΔΕΚΤΗΣ
- Ψηφιακός Θησαυρός Πρωτογενών Τεκμη-
ρίων Ελληνικής Ιστορίας και Πολιτισμού". Ο
ΠΑΝΔΕΚΤΗΣ είναι το αποτέλεσμα μιας πολύ-
χρονης και επίπονης προσπάθειας των Ανθρω-
πιστικών Ινστιτούτων του ΕΙΕ να είναι προ-
σβάσιμο στο ευρύ κοινό, μέσω Διαδικτύου,
πολύτιμο πολιτιστικό υλικό.
Στις συλλογές περιέχονται πληροφορίες για
την ιστορική και πολιτιστική κληρονομιά της
Ελλάδας. Η ψηφιοποίηση και η ελεύθερη
διάθεση των συλλογών μέσω του Διαδι-
κτύου, τις καθιστά προσιτές στους ειδικούς
επιστήμονες αλλά και σε κάθε ενδιαφερό-
μενο, προάγοντας με αυτό τον τρόπο την
ελεύθερη πρόσβαση στη γνώση.
Μέχρι σήμερα, διατίθενται ελεύθερα στο
Διαδίκτυο 35.000 εγγραφές και 20.000 τεκ-
μήρια, με δυνατότητα αναζήτησης προ-
σαρμοσμένης στις ανάγκες του κάθε χρή-
στη. Πρόκειται για τις ακόλουθες συλλογές
των Ινστιτούτων Νεοελληνικών Ερευνών,
Βυζαντινών Ερευνών και Ελληνικής και
Ρωμαϊκής Αρχαιότητος του Εθνικού Ιδρύ-
ματος Ερευνών:
•
Νεοελληνική Εικονιστική
Προσωπογραφία
•
Ταξιδιωτική Γραμματεία,
15ος-19ος αιώνας
•
Τεκμήρια Ελληνικής Χαρτογραφίας
•
Μετονομασίες των Οικισμών
της Ελλάδας
•
Αρχείο Εραλδικών Μνημείων
του Ελλαδικού Χώρου
•
Έλληνες Ζωγράφοι μετά
την Aλωση: 1450-1830
•
Οι Λειτουργοί της Ανώτατης, Μέσης
και Δημοτικής Εκπαίδευσης (19ος αι.)
•
Ελληνικός Τύπος του Εξωτερικού
•
Βιομηχανικές και Βιοτεχνικές
Επιχειρήσεις στο Αιγαίο
•
Μοναστηριακά Aρχεία - Έγγραφα
Αγίου Όρους και Πάτμου
•
Αρχαίες Eλληνικές και Λατινικές
Eπιγραφές της Aνω Μακεδονίας,
της Αιγαιακής Θράκης και της Αχαΐας.
Το επόμενο βήμα είναι η επέκταση του ψηφια-
κού υλικού του ΠΑΝΔΕΚΤΗ και η δημιουρ-
γία ενός Θεματικού Αποθετηρίου για τις
Ανθρωπιστικές Επιστήμες, στο πλαίσιο των
δράσεων του ΕΚΤ για ανάπτυξη υποδομών
ανοικτής πρόσβασης. Σημειώνεται ότι πέρα
από τον ΠΑΝΔΕΚΤΗ, οι υποδομές ανοικτής
πρόσβασης που αναπτύσσει το ΕΚΤ, με ελεύ-
θερη διάθεση του περιεχομένου στο Διαδί-
κτυο είναι: το Αποθετήριο Ήλιος του Εθνι-
κού Ιδρύματος Ερευνών, το Εθνικό Αρχείο
Διδακτορικών Διατριβών και τα διεθνή Επι-
στημονικά Περιοδικά Ανοικτής Πρόσβασης:
Βυζαντινά Σύμμεικτα (περιοδικό του Ινστι-
τούτου Βυζαντινών Ερευνών/ΕΙΕ), Τεκμήρια
(περιοδικό του Ινστιτούτου Ελληνικής και
Ρωμαϊκής Αρχαιότητος/ΕΙΕ), The Historical
Review/La Revue Historique (περιοδικό του
Ινστιτούτου Νεοελληνικών Ερευνών/ΕΙΕ) και
οι περιοδικές εκδόσεις "Ενημερωτικό Δελ-
τίο" και "Τετράδια Εργασίας" του Ινστιτού-
του Νεοελληνικών Ερευνών/ΕΙΕ.
Στις μελλοντικές ενέργειες του ΕΚΤ για τα
Αποθετήρια περιλαμβάνονται: η διεύρυνση
του υλικού των αποθετηρίων με εισαγωγή
αναδρομικού υλικού και με ενεργοποίηση
της υπηρεσίας αυτό-αρχειοθέτησης, η αύξη-
ση του αριθμού των παρεχόμενων υπηρε-
σιών και η ενσωμάτωση τεχνολογιών web
2.0. Στόχος αυτών των ενεργειών είναι η
περαιτέρω αξιοποίηση του περιεχομένου
τους, η υποστήριξη της εκπαιδευτικής δια-
δικασίας και της δια βίου μάθησης, και η
διεύρυνση του αριθμού των χρηστών.
Ψηφιακή Κρήτη: Μεσογειακές
Πολιτισμικές Διαδρομές
Ένα σύνολο πολιτισμικών πληροφοριών για
την Αρχαιολογία, το Περιβάλλον, την Ιστο-
ρία, την Τέχνη και τη Μουσική της Κρήτης,
από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, διατίθε-
νται στο ευρύ κοινό μέσω του δικτυακού
τόπου "Ψηφιακή Κρήτη: Μεσογειακές Πολι-
τισμικές Διαδρομές" που υλοποίησε το Ινστι-
τούτο Μεσογειακών Σπουδών του Ιδρύμα-
τος Τεχνολογίας και Έρευνας. Οι επισκέπτες
μπορούν να περιηγηθούν στην Κρήτη μέσω
ενός Ψηφιακού Αρχαιολογικού Ατλαντα, που
περιλαμβάνει σειρά χαρτογραφικών εφαρ-
μογών και εικονική πλοήγηση σε τρισδιά-
στατο μοντέλο του νησιού. Μπορούν, επί-
σης, να αντλήσουν πληροφορίες για τα έργα
δυτικής τέχνης στην Κρήτη την εποχή της Βενε-
τοκρατίας, τα οθωμανικά μνημεία και την
κατοίκηση στην Κρήτη κατά την οθωμανική
περίοδο, καθώς και για την ιστορία των κρη-
τικών πόλεων στους νεότερους χρόνους.
Η "Ψηφιακή Κρήτη" περιλαμβάνει ακόμη
ψηφιοποιημένο όλο το φωτογραφικό υλικό
και την ηλεκτρονική τεκμηρίωση των έργων
του Δομίνικου Θεοτοκόπουλου (Ελ Γκρέκο),
καθώς και των σχολίων των μελετητών του
σε μια ενιαία βάση δεδομένων. Τέλος, οι επι-
σκέπτες μπορούν να διανύσουν ψηφιακές
"μουσικές διαδρομές" στην Κρήτη, μέσω της
ομώνυμης εφαρμογής.
Στόχος του έργου είναι η ανάδειξη σε ψηφια-
κή μορφή και η διαχείριση της πολιτιστικής
κληρονομιάς της Κρήτης, από την προϊστο-
ρική εποχή μέχρι τους νεότερους και σύγ-
χρονους χρόνους. Αν και το μεγαλύτερο τμή-
μα των βάσεων δεδομένων είναι διαθέσιμο
μέσω του Διαδικτύου, ακόμη περισσότερες
πληροφορίες είναι διαθέσιμες μέσω τηςΜονά-
δας Ψηφιακής Τεκμηρίωσης που βρίσκεται
στις εγκαταστάσεις του Ινστιτούτου Μεσογει-
ακών Σπουδών (Μελισσηνού και Νικηφό-
ρου Φωκά 130, Παλιά Πόλη Ρεθύμνου).
Πολιτιστικός Θησαυρός
της Ελληνικής Γλώσσας
Πρόκειται για τον δικτυακό τόπο για την
ανάδειξη της νεοελληνικής γλωσσικής κλη-
ρονομιάς που αναπτύχθηκε από το Ινστι-
τούτο Επεξεργασίας του Λόγου (ΙΕΛ), στο
πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμμα-
τος "Κοινωνία της Πληροφορίας". Ο Πολι-
τιστικός Θησαυρός της Ελληνικής Γλώσσας
(ΠΟΘΕΓ) περιλαμβάνει μια σημαντική ψηφια-
κή συλλογή κειμένων της νεοελληνικής
γραμματείας, με αντιπροσωπευτικά κείμε-
να συγγραφέων από όλα τα λογοτεχνικά
είδη και από μια ευρεία περίοδο που ξεκι-
νά από το νεοελληνικό Διαφωτισμό (τέλη
18ου με αρχές 19ου αιώνα) και φθάνει
μέχρι τη σημερινή εποχή.
Κάθε κείμενο συνοδεύεται από εκτενή τεκ-
μηρίωση (βιογραφία και εργογραφία συγ-
γραφέα, αποσπάσματα κριτικών κείμενων,
βιβλιογραφία, φωτογραφικό υλικό) καθώς
και από πρωτότυπο υλικό με πληροφορίες
για το ρεύμα και τη λογοτεχνική σχολή στην
οποία εντάσσεται. Ο ΠΟΘΕΓ δημιουργή-
θηκε για την πολιτιστική, επιστημονική και
εκπαιδευτική αξιοποίηση της συλλογής
αυτής από το ευρύτερο, αλλά και το ειδι-
κό κοινό, ενώ ενσωματώνει τεχνολογικές
καινοτομίες, υποστηρίζοντας δυνατότητες
πολύπλευρης αναζήτησης/ανάκτησης και
σύνθετους μηχανισμούς πρόσβασης στο
περιεχόμενο.