Basic HTML Version
07-08 / 2009
Ι
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ
ΕΡΕΥΝΑ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ
1 7
καινοτομώντας
ψηφιακά
Ο ελληνικός δικτυακός τόπος για την Ανοικτή Πρόσβαση
Νέα – Εκδηλώσεις - Πολιτικές - Σύνδεσμοι - eGallery
Ταχύτατα πολλαπλασιάζονται και φέτος, όπως και το 2008, τα
αποθετήρια και τα περιοδικά Ανοικτής Πρόσβασης σε όλο τον
κόσμο. Κι όμως, σύμφωνα με τα αποτελέσματα του ερωτηματο-
λογίου για την Ανοικτή Πρόσβαση που εξέδωσε πρόσφατα η
CREST (Comite de la recherche scientifique et technique - το
κύριο συμβουλευτικό όργανο της ΕΕ για θέματα Έρευνας και Τεχνο-
λογίας), ένα από τα θέματα-αγκάθια είναι η έλλειψη εθνικών πολι-
τικών για την ανοικτή πρόσβαση σε ερευνητικά δεδομένα.
Ενώ οι χώρες της ΕΕ δείχνουν όλο και μεγαλύτερο ενδιαφέρον
σε θέματα πρόσβασης και διάχυσης της ψηφιακής επιστημονι-
κής πληροφορίας και όλο και περισσότερες πρωτοβουλίες ανα-
πτύσσονται από ιδρύματα, πανεπιστήμια και βιβλιοθήκες στον
τομέα αυτό, ελάχιστες από τις συντονισμένες στρατηγικές και
πολιτικές που υπέδειξε η Ανακοίνωση της Επιτροπής στο Ευρω-
παϊκό Κοινοβούλιο (14/02/2007) για τις "Επιστημονικές πληρο-
φορίες στην ψηφιακή εποχή: πρόσβαση, διάδοση και διαφύλα-
ξη" έχουν υιοθετηθεί. Υπολογίζεται, μάλιστα, πως το ποσοστό
που επενδύεται στη διάδοση της επιστημονικής πληροφορίας
κυμαίνεται κάπου ανάμεσα στο 1% και το 10% της επένδυσης
στην έρευνα.
Ο συντονισμός των δραστηριοτήτων ανάμεσα στα κράτη μέλη,
σύμφωνα πάντα με τα συμπεράσματα του ερωτηματολογίου,
είναι, επίσης, κάτι που δεν έχει να επιδείξει παρά ελάχιστα, πλην
αξιέπαινα παραδείγματα. Κάποια από αυτά είναι το "Knowledge
Exchange"- μια πρωτοβουλία οργανισμών από τη Δανία, την
Ολλανδία, τη Γερμανία και τη Μεγάλη Βρετανία-, το International
Coalition of Library Consortia που εστιάζει στις διαπραγματεύ-
σεις μεγάλων συμφωνιών με εκδότες, ή η δυναμική είσοδος του
CERN στο κίνημα της Ανοικτής Πρόσβασης με τη δημιουργία του
SCOAP3 (Sponsoring Consortium for Open Access Publishing
in Partical Physics), μιας κοινοπραξίας για το Open Access Publishing
στη Φυσική Σωματιδίων.
Αυτοί που απάντησαν στο ερωτηματολόγιο, πάντως, εξέφρασαν
τη γενική εμπιστοσύνη τους στις δραστηριότητες της ΕΕ σχετικά
με την πρόσβαση, διάδοση και διαφύλαξη της ψηφιακής επι-
στημονικής πληροφορίας και την αισιοδοξία τους για μελλοντι-
κές πρωτοβουλίες όπως την ενθάρρυνση της συνεργασίας και
του συντονισμού των πολιτικών των κρατών μελών και την περαι-
τέρω ανάπτυξη μιας παν-Ευρωπαϊκής ψηφιακής υποδομής (e-
Infrastructure), προτείνοντας, μάλιστα, μια σειρά από δράσεις
στα κράτη μέλη.
Οι προτάσεις τους συγκλίνουν στη δημιουργία ευκρινών και συνε-
κτικών εθνικών στρατηγικών, βασισμένων στις εμπειρίες των επι-
τυχημένων πρωτοβουλιών Ανοικτής Πρόσβασης κάθε χώρας,
που θα απαντούν σε θέματα όπως η πνευματική ιδιοκτησία, οι
επενδύσεις στη διάχυση της επιστημονικής γνώσης, το φορολο-
γικό καθεστώς για ψηφιακές συνδρομές, η διαλειτουργικότητα
κ.ά., και που θα διευκολύνουν τον συντονιστικό ρόλο της ΕΕ.
Θα πρέπει, επίσης, τα κράτη μέλη να αναπτύξουν τη μεταξύ τους
συνεργασία πάνω σε επιτυχημένες πρωτοβουλίες συνεργασίας
στον τομέα αυτό. Τέλος, θα πρέπει να εξασφαλιστεί πως οι ιδι-
Ανοικτή Πρόσβαση:
όταν οι αριθμοί ευημερούν
και οι πολιτικές μένουν πίσω
αιτερότητες της επιστημονικής πληροφορίας λαμβάνονται σοβα-
ρά υπόψην στις υπάρχουσες εθνικές πολιτικές.
Στην Ελλάδα, όσον αφορά τον τομέα της Ανοικτής Πρόσβασης
σημαντικό ρόλο έχει το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ), ο
εθνικός φορέας για την τεκμηρίωση, την πληροφόρηση και την
υποστήριξη σε θέματα έρευνας, επιστήμης και τεχνολογίας. Η
διαμόρφωση υποδομών ανοικτής πρόσβασης, ως μέσο που
καθιστά την επιστημονική γνώση προσβάσιμη από όλους, απο-
τελεί στρατηγική προτεραιότητα του ΕΚΤ.
Με στόχο την ενίσχυση της εθνικής υποδομής για την έρευνα και
τη διαμόρφωση περιβάλλοντος ελεύθερης διάθεσης περιεχο-
μένου επιστήμης και πολιτισμού, το ΕΚΤ έχει αναλάβει ήδη σημα-
ντικές πρωτοβουλίες στην Ελλάδα και αναπτύσσει υποδομές (στη
βάση ανοικτού λογισμικού), σε δύο συνιστώσες: Ηλεκτρονικά
αποθετήρια και Ηλεκτρονικά επιστημονικά περιοδικά ανοικτής
πρόσβασης. Παράλληλα, αναπτύσσει και ενημερώνει τον δικτυα-
κό τόπο www.openaccess.gr, μια ενιαία πύλη με όλες τις πλη-
ροφορίες για την Ανοικτή Πρόσβαση και τις εθνικές και διεθνείς
πολιτικές, χρήσιμες διευθύνσεις σε ψηφιακές βιβλιοθήκες, απο-
θετήρια και επιστημονικά περιοδικά, καθώς και νέα και εκδη-
λώσεις στην Ελλάδα και τον κόσμο.
i
Αποτελέσματα Ερωτηματολογίου CREST για την Ανοικτή
Πρόσβαση
Scientific and Technical Research Committee (Crest)