Basic HTML Version
09 -10 / 2009
Ι
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ
ΕΡΕΥΝΑ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ
2 3
αφιέρωμα
“
Σύμφωνα με τον Πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας
Καθηγητή Φώτη Καφάτο, η Ευρώπη, μέχρι πρόσφατα, δεν διέθε-
τε μια πολιτική για τη βασική έρευνα και την αξιοποίησή της για την
πρόοδο και την ανάπτυξη. Το ERC και το Ειδικό Πρόγραμμα "Ιδέ-
ες" ήταν, λοιπόν, η μεγάλη ευκαιρία για την ενίσχυση της αριστεί-
ας στην έρευνα σε πεδία αιχμής. Στόχος του Ευρωπαϊκού Συμ-
βουλίου Έρευνας είναι: αφενός, η προώθηση της επιστημονικής
αριστείας, ανεξάρτητα από ηλικία, εθνικότητα, και επιστημονικό
πεδίο και, αφετέρου, η προσέλκυση, ο επαναπατρισμός και η δια-
τήρηση των καλύτερων νέων και έμπειρων ερευνητών. Σημαντικά
πλεονεκτήματα είναι η απλή και ευέλικτη στρατηγική του προ-
γράμματος, η σαφής αποστολή και η ανεξάρτητη λειτουργία του.
Μετά τα πρώτα χρόνια λειτουργίας του, ο Επίτροπος για την έρευ-
να και την επιστήμη Janez Potocnik επιβεβαιώνει την επιτυχία του
εγχειρήματος: η ερευνητική κοινότητα ανταποκρίθηκε μαζικά στις
προκηρύξεις του προγράμματος και η συντριπτική πλειοψηφία θεω-
ρεί διαφανή και αξιοκρατική τη διαδικασία αξιολόγησης. Από την
άλλη μεριά, πολλά κράτη ανέπτυξαν συμπληρωματικές εθνικές
πολιτικές για την υποστήριξη των άριστων ερευνητών τους που
αναδείχθηκαν μέσα από τις διαδικασίες αξιολόγησης του ERC.
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας κάνει κάτι τελείως διαφορετι-
κό από τα υπόλοιπα προγράμματα της ΕΕ: δίνει στους καλύτερους
επιστήμονες τη δυνατότητα να αξιοποιήσουν στο μέγιστο τις ικα-
νότητές τους για πρωτοποριακή έρευνα. Το πρόγραμμα έχει δύο
δράσεις: την επιχορήγηση για εκκίνηση ανεξάρτητης έρευνας (Starting
Grant) και την επιχορήγηση για προηγμένη έρευνα ώριμων ερευ-
νητών (Advanced Grant). Η δράση "Starting Grant" απευθύνεται
σε ερευνητές που βρίσκονται στην αρχή της επιστημονικής τους
σταδιοδρομίας, έχουν δυναμική και ιδέες, αλλά δεν διαθέτουν τα
μέσα για την υλοποίησή τους. Απευθύνεται σε ερευνητές που έχουν
πάρει τον διδακτορικό τους τίτλο 2-10 χρόνια πριν την ανακοίνω-
ση της προκήρυξης και ενδιαφέρονται να συνεχίσουν την επιστη-
μονική τους σταδιοδρομία σε κάποιο κράτος μέλος ή συνδεδεμέ-
νη χώρα της ΕΕ. Στόχος είναι οι νέοι ερευνητές να αναπτύξουν τη
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας βασίζεται σε μια "τριγωνική" δομή:
• το Επιστημονικό Συμβούλιο (Scientific Council) είναι το ανεξάρτητο σώμα που καθορίζει την επιστημονική στρατηγική, τη
μεθοδολογία και το ετήσιο πρόγραμμα του ERC. Απαρτίζεται από 22 διακεκριμένους επιστήμονες, με Πρόεδρο τον Έλληνα
καθηγητή Βιολογίας Φώτη Καφάτο και αντιπροέδρους τους καθηγητές Helga Nowotny και Daniel Esteve
• η Εκτελεστική Υπηρεσία (Executive Agency), διοικητικά αυτόνομη από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή από τις 15 Ιουλίου 2009,
είναι αρμόδια για την εφαρμογή της στρατηγικής και τη διαχείριση του προγράμματος
• η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρέχει τους οικονομικούς πόρους από το 7ο Πρόγραμμα Πλαίσιο, εγγυάται την αυτονομία και ακε-
ραιότητα του ERC και λογοδοτεί για τις δράσεις του στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.
Η επιστημονική αριστεία στο προσκήνιο
δική τους επιστημονική ομάδα, περνώντας από το στάδιο της επι-
βλεπόμενης στην ανεξάρτητη έρευνα. Η χρηματοδότηση ανά έργο
μπορεί να ανέλθει έως 2 εκατ. ευρώ (συνήθως έως 1,5 εκατ. ευρώ)
για πέντε χρόνια.
Η δράση "Advanced Grant" απευθύνεται σε καταξιωμένους ερευ-
νητές και χρηματοδοτεί την πρωτοποριακή έρευνά τους στην Ευρώ-
πη με ποσό που μπορεί να ανέλθει έως 3,5 εκατ. ευρώ (συνήθως
2,5 εκατ. ευρώ) για πέντε χρόνια.
Οι προκηρύξεις δημοσιεύονται ετησίως και αφορούν έργα από όλα
τα επιστημονικά πεδία, καθώς και έργα με διεπιστημονικό χαρακτή-
ρα, τα οποία χαρακτηρίζονται από υψηλό κίνδυνο και υψηλή από-
δοση (high risk/high gain). Οι προτάσεις αξιολογούνται από διεθνώς
αναγνωρισμένους επιστήμονες με μόνο κριτήριο την αριστεία.
Ο συνολικός προϋπολογισμός του προγράμματος είναι 7,5 δισ.
ευρώ για την περίοδο 2007-2013. Τα τρία πρώτα χρόνια απορ-
ροφήθηκε το 22,10% του κονδυλίου. Η κατανομή ανά επιστημο-
νικό πεδίο είναι: 39% σε Φυσικές Επιστήμες, 34% σε Επιστήμες
Υγείας, 14% σε Κοινωνικο-οικονομικές και Ανθρωπιστικές Επιστή-
μες και 13% σε έργα διεπιστημονικού χαρακτήρα.
Οι πρώτες δύο προκηρύξεις έμπειρων και λιγότερο έμπειρων ερευ-
νητών προσέλκυσαν περισσότερες από 11.000 αιτήσεις. Μετά από
δύσκολη αξιολόγηση, λόγω του υψηλού επιπέδου των προτάσε-
ων, 600 ερευνητές χρηματοδοτήθηκαν με ποσό που ανήλθε συνο-
λικά σε 900 εκατ. ευρώ. Η "υπερπροσφορά" των αιτήσεων, από
την μια πλευρά τεκμηριώνει την ανάγκη της ΕΕ για το Ευρωπαϊκό
Συμβούλιο Έρευνας και τη χρηματοδότηση της πρωτοποριακής
έρευνας, και, από την άλλη, δυσχεραίνει τη λειτουργία και την απο-
τελεσματικότητα του προγράμματος.
Σημειώνεται ότι το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης είναι Εθνικό Σημείο
Επαφής για το πρόγραμμα "Ιδέες" του 7ου ΠΠ, παρέχοντας πλη-
ροφόρηση και υποστήριξη στους Έλληνες ερευνητές που επιθυ-
μούν να υποβάλλουν προτάσεις για χρηματοδότηση από το ERC.