Basic HTML Version
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ
ΕΡΕΥΝΑ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ
Ι
02 - 03/ 2010
1 8
ανοικτή πρόσβαση
στη
γνώση
Ένα νέο blog με θέμα την Ανοικτή Πρό-
σβαση στη γνώση ξεκίνησε πρόσφατα τη
λε ι τουργ ία του. Πρόκε ι ται γ ια το
www.openaccess.gr/blog, το οποίο ανέ-
πτυξε το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ)
ως ένα βήμα ανταλλαγής απόψεων για την
Ανοικτή Πρόσβαση. Στόχος είναι η υιο-
θέτησή της από όσο το δυνατόν περισ-
σότερους ερευνητικούς φορείς για την απο-
τελεσματική διάχυση των αποτελεσμάτων
της έρευνας που διεξάγεται στη χώρα μας.
Το blog λειτουργεί συμπληρωματικά με
τον δικτυακό τόπο www.openaccess.gr
του ΕΚΤ, τη μοναδική ελληνική πύλη που
συγκεντρώνει πληροφορίες για την Ανοι-
κτή Πρόσβαση, τις εθνικές και διεθνείς
πολιτικές και δράσεις, καθώς και νέα και
εκδηλώσεις στην Ελλάδα και τον κόσμο.
Η Ανοικτή Πρόσβαση στην επιστημονική
γνώση και, ειδικότερα, στα ερευνητικά
αποτελέσματα και στην έρευνα που διε-
ξάγεται με δημόσια χρηματοδότηση, είναι
ένα θέμα που αφορά όχι μόνο όσους
εμπλέκονται άμεσα με τον τομέα της έρευ-
νας, αλλά και ένα ευρύτερο κοινό που
ενδιαφέρεται να έχει απευθείας πρόσβα-
ση στα ερευνητικά αποτελέσματα για εκπαι-
δευτικούς ή άλλους σκοπούς. Το ΕΚΤ, ως
φορέας που δραστηριοποιείται σε θέμα-
τα τεκμηρίωσης και διάθεσης ψηφιακού
επιστημονικού περιεχομένου, πρωτοστα-
τεί στην προώθηση της Ανοικτής Πρό-
Blog για την Ανοικτή Πρόσβαση στη γνώση από το EKT
σβασης, υιοθετώντας την σε όλο το εύρος
των δραστηριοτήτων του.
Μέσω του blog, το ΕΚΤ θέτει προς συζή-
τηση θέματα σχετικά με τις απαιτήσεις και
συμπεριφορές των ερευνητών, τις πολιτι-
κές των εκδοτικών οίκων, τα νέα εκδοτικά
μοντέλα, τα πνευματικά δικαιώματα, τη συμ-
βολή της Ανοικτής Πρόσβασης στην αξιο-
λόγηση της ερευνητικής προσπάθειας, τεχνο-
λογικά θέματα που σχετίζονται με τις υποδομές
της Ανοικτής Πρόσβασης, κ.ά.
Όλοι οι ενδιαφερόμενοι καλούνται να
συνεισφέρουν στο blog με κείμενα, σχό-
λια και ειδήσεις που αφορούν την Ανοι-
κτή Πρόσβαση. Το τρία πρώτα άρθρα του
Blog έχουν τίτλο: Ο Ρόλος της Ανοικτής
Πρόσβασης στην αναγνωρισιμότητα και
την απήχηση της επιστημονικής έρευνας,
Ξεπερνώντας τα προβλήματα πρόσβασης
i
Blog για την ανοικτή πρόσβαση
Συστάσεις για τη διασφάλιση ενός υγιούς συστήματος στις επι-
στημονικές εκδόσεις διατυπώνει σε έκθεσή της η "Επιτροπή για
τις Επιστημονικές Εκδόσεις" (Scholarly Publishing Roundtable), η
οποία συστήθηκε τον Ιούνιο του 2009 από την Επιτροπή για την
Έρευνα και την Τεχνολογία της Βουλής των Αντιπροσώπων των
ΗΠΑ σε συνεργασία με το Γραφείο για την Πολιτική Έρευνας και
Τεχνολογίας του Λευκού Οίκου. Αποστολή της ήταν να εξετάσει
την κείμενη κατάσταση στον τομέα των επιστημονικών εκδόσεων
και να δημοσιεύσει συστάσεις προκειμένου να διευρυνθεί η δημό-
σια πρόσβαση σε άρθρα περιοδικών που είναι αποτέλεσμα δημό-
σιας χρηματοδότησης στις ΗΠΑ.
Στην Eπιτροπή συμμετείχαν υψηλόβαθμα στελέχη σε πανεπιστή-
μια, βιβλιοθηκονόμοι, εκδότες επιστημονικών περιοδικών σε επι-
στημονικές εταιρείες και μεγάλους εκδοτικούς οίκους, ερευνητές
στον τομέα της βιβλιοθηκονομίας και επιστήμης της πληροφο-
ρίας.
Η Επιτροπή, καταρχάς, ανέδειξε μία σειρά από αρχές, οι οποίες
είναι βασικές για τη διασφάλιση ενός υγιούς συστήματος στις επι-
στημονικές εκδόσεις. Αυτές είναι οι εξής: διατήρηση της αξιολό-
γησης (peer-review), ευπροσάρμοστα οικονομικά μοντέλα, ευρεία
προσβασιμότητα και ενισχυμένες λειτουργικότητες των δημοσι-
ευμάτων, συστηματική αρχειοθέτηση και διατήρηση του περιε-
Aναγκαία η πρόσβαση στη δημόσια
χρηματοδοτούμενη έρευνα
i
Έκθεση και Συστάσεις της Επιτροπής
για τις επιστημονικές εκδόσεις
χομένου, μεγιστοποίηση των δυνατοτήτων για δημιουργική περαι-
τέρω χρήση τους και για διαλειτουργικότητα.
Με γνώμονα την ισορροπία ανάμεσα στην ανάγκη για αυξημένη
πρόσβαση σε επιστημονικά και ερευνητικά άρθρα και τη διατή-
ρηση των βασικών λειτουργιών του συστήματος των επιστημονι-
κών εκδόσεων, η Επιτροπή κατέληξε σε μία βασική σύσταση: η
κάθε δημόσια υπηρεσία που χρηματοδοτεί έρευνα πρέπει σύντο-
μα να υιοθετήσει και να διατυπώσει, με σαφήνεια, κανονισμούς
ανοικτής πρόσβασης, οι οποίοι θα προβλέπουν την ελεύθερη
πρόσβαση στα αποτελέσματα της έρευνας, όσο το δυνατόν πιο
γρήγορα μετά τη δημοσίευσή τους σε περιοδικό με αξιολόγηση.
Τέλος, προκειμένου να υλοποιηθεί η παραπάνω σύσταση, η Επι-
τροπή εξέδωσε και ειδικότερες συστάσεις σχετικά με τη διαδικα-
σία δημιουργίας πολιτικών ανοικτής πρόσβασης της δημόσια χρη-
ματοδοτούμενης έρευνας και τις προδιαγραφές για τη διάθεση
των επιστημονικών έργων με ανοικτή πρόσβαση.
σε επιστημονικό περιεχόμενο, Νομοσχέ-
διο για την Ανοικτή Πρόσβαση στις ΗΠΑ.
Σημειώνεται ότι η Ανοικτή Πρόσβαση στη
γνώση αποτελεί μια πρωτοβουλία της ακα-
δημαϊκής και ερευνητικής κοινότητας για
την ελεύθερη, άμεση και διαρκή διαδι-
κτυακή πρόσβαση σε ψηφιακό επιστημο-
νικό περιεχόμενο, με στόχο τη διευκό-
λυνση της ανταλλαγής επιστημονικών
πληροφοριών, την ενίσχυση της έρευνας
και την αξιοποίηση των ερευνητικών απο-
τελεσμάτων. Καθοριστικό ρόλο στην ανά-
πτυξη των υποδομών ανοικτής πρόσβα-
σης (αποθετήρια και περιοδικά) έχει η
ακαδημαϊκή και ερευνητική κοινότητα η
οποία έχει τη δυνατότητα να εμπλουτίζει
το περιεχόμενο των αποθετηρίων, με τη
διαδικασία της αυτό-αρχειοθέτησης, καθώς
και να υποβάλλει άρθρα στα περιοδικά
ανοικτής πρόσβασης.