Basic HTML Version
02 - 03/ 2010
Ι
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ
ΕΡΕΥΝΑ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ
1 9
ανοικτή πρόσβαση
στη
γνώση
i
DRIVER
COAR
OpenAIRE
Με μεγάλη επιτυχία ολοκληρώθηκε πρόσφατα το διετές ευρω-
παϊκό έργο DRIVER ΙΙ (Digital Repository Infrastructure Vision for
European Research). Πρόκειται για μια εντυπωσιακή προσπάθεια
για τη δημιουργία μιας ενιαίας πύλης πρόσβασης σε ένα τεράστιο
πλήθος επιστημονικών δημοσιευμάτων που είναι ελεύθερα δια-
θέσιμα σε ψηφιακή μορφή σε ευρωπαϊκά ψηφιακά αποθετήρια.
Το έργο πραγματοποιήθηκε από Eυρωπαίους επιστήμονες, υπό
τον συντονισμό του Πανεπιστημίου Αθηνών. Όραμα και στόχος
του DRIVER ήταν η δημιουργία μιας ενιαίας, δυνατής και ευέλι-
κτης πανευρωπαϊκής υποδομής για ηλεκτρονικά αποθετήρια, η
οποία θα προσφέρει υπερσύγχρονες υπηρεσίες σε ερευνητές, δια-
χειριστές, αλλά και στο ευρύ κοινό.
Το έργο DRIVER προσπάθησε να επιτύχει τη σύνδεση και την πιο
συνετή οργάνωση του αυξανόμενου πλήθους των πληροφοριών
που υπάρχουν στον ψηφιακό κόσμο. Επιπλέον, ενίσχυσε το κίνη-
μα της Ανοικτής Πρόσβασης στη γνώση και την περαιτέρω ανά-
πτυξη των ηλεκτρονικών αποθετηρίων σε όλο τον κόσμο, παρέ-
χοντας πρόσβαση σε περισσότερα από 2,5 εκατομμύρια επιστημονικές
δημοσιεύσεις Ανοικτής Πρόσβασης από τα αποθετήρια 250 σημα-
ντικών ευρωπαϊκών ιδρυμάτων 33 χωρών.
Οι διαφορετικές πλατφόρμες και τεχνολογίες που χρησιμοποιού-
νται από τις χιλιάδες ψηφιακές βιβλιοθήκες και αρχεία της Ευρώ-
πης, ο τεράστιος όγκος, η ποικιλία των δεδομένων και οι γλωσ-
σικές διαφορές είναι κάποια από τα προβλήματα που δυσχεραίνουν
την πρόσβαση στη γνώση που περιέχεται στα ηλεκτρονικά απο-
θετήρια. Μόνο όσοι διαθέτουν την κατάλληλη τεχνολογία και
γνωρίζουν τον τρόπο να δημιουργήσουν σύνθετες αναζητήσεις
δεδομένων κερδίζουν πρόσβαση σε αυτή. Παράλληλα, και παρά
τις προτροπές της Ευρώπης για δωρεάν διάθεση της δημόσια χρη-
ματοδοτούμενης έρευνας, τεχνολογικού τύπου ανασχετικοί παρά-
γοντες παραμένουν, ενώ σημαντικός όγκος επιστημονικής γνώ-
σης και ερευνητικών αποτελεσμάτων καταλήγουν "κλειδωμένα"
σε επιστημονικά περιοδικά προσβάσιμα αποκλειστικά με, συνή-
θως ακριβές, συνδρομές.
Το DRIVER αντιμετώπισε κάποιες από αυτές τις δυσκολίες, με τεχνο-
λογικό επίκεντρό του, το D-NET v1.2, ένα σύνολο ανοικτών λογι-
σμικών που επιτρέπει στους χρήστες ή τα ιδρύματα, ανεξάρτητα
από το πού βρίσκονται στον κόσμο, να απολαμβάνουν εξατομι-
κευμένα τις υπηρεσίες του. Το D-NET v1.2 επιτρέπει στους χρή-
στες να συλλέξουν περιεχόμενο ανοικτής πρόσβασης από ποικί-
λα ιδρυματικά αποθετήρια και παρουσιάζει το περιεχόμενο με
έναν ομοιόμορφο και ελεύθερα προσβάσιμο τρόπο. Επιπλέον,
τα ιδρυματικά αποθετήρια μπορούν να χρησιμοποιήσουν το λογι-
σμικό για να συνδεθούν και να κάνουν το περιεχόμενό τους δια-
θέσιμο μέσω του DRIVER ή κάποιων άλλων ανάλογων πυλών
ψηφιακής πληροφορίας.
Σημειώνεται ότι τα ηλεκτρονικά αποθετήρια είναι υποδομές οργα-
νωμένου ψηφιακού περιεχομένου που παρέχουν ελεύθερη και
χωρίς περιορισμό πρόσβαση σε επιστημονικό και ερευνητικό υλι-
κό (άρθρα, βιβλία, μονογραφίες, διδακτορικές διατριβές, συνέ-
δρια, εκπαιδευτικό υλικό, αρχεία ήχου και εικόνας κ.ά.).
Δαμάζοντας τον αχανή κόσμο της ψηφιακής πληροφορίας
Μέχρι σήμερα έχει δημιουργηθεί από την ομάδα του DRIVER μια
σταθερή πλατφόρμα που μπορεί να προσεγγίσει οποιοδήποτε
είδος κειμένου, αλλά η ανάπτυξή του συνεχίζεται μέχρι να μπο-
ρεί να προσεγγίσει media όλων των ειδών. "Πρόκειται, πραγμα-
τικά, για ένα έργο χωρίς τέλος, καθώς θα υπάρχουν πάντα περισ-
σότερα πράγματα να προσθέσεις, νέα πρότυπα και τεχνολογίες
θα προκύψουν και θα πρέπει να συμπεριληφθούν στο D-NET",
λέει ο κ. Γιάννης Ιωαννίδης, συντονιστής του DRIVER, καθηγητής
Πληροφορικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. "Έχουμε επιτύχει ένα
ορόσημο, αλλά πρόκειται για το πρώτο από πολλά", καταλήγει.
Τον Οκτώβριο του 2009 δημιουργήθηκε με πρωτοβουλία του
DRIVER ένας διεθνής μη κερδοσκοπικός οργανισμός, η Συνομο-
σπονδία Αποθετηρίων Ανοικτής Πρόσβασης (COAR), για την ενί-
σχυση της προβολής και εφαρμογής των ερευνητικών αποτελε-
σμάτων μέσω παγκοσμίων δικτύων αποθετηρίων ανοικτής
πρόσβασης. Στο COAR συμμετέχουν σημαντικοί φορείς στον χώρο
της Ανοικτής Πρόσβασης, όπως: SURF Foundation, JISC, SPARC
Europe, eIFL.net, OCLC και Microsoft Research, αλλά και ακα-
δημαϊκά και ερευνητικά ιδρύματα από όλο τον κόσμο.
Αξίζει να σημειωθεί πως ένα νέο, τριετές ευρωπαϊκό έργο στον
τομέα της Ανοικτής Πρόσβασης, το OpenAIRE (Open Access
Infrastructure Research for Europe), βασιζόμενο, μεταξύ άλλων,
στις λειτουργικές δυνατότητες που προσφέρει το D-NET, ξεκίνησε
τον Δεκέμβριο του 2009. Το OpenAIRE στοχεύει να ενισχύσει την
ευρύτερη υιοθέτηση της πολιτικής της Ανοικτής Πρόσβασης, όπως
αυτή ορίζεται από την Ανακοίνωση του Ευρωπαϊκού Συμβουλί-
ου Έρευνας για την Ανοικτή Πρόσβαση και το πιλοτικό πρόγραμ-
μα Ανοικτής Πρόσβασης στο 7ο Πρόγραμμα Πλαίσιο για την έρευ-
να της ΕΕ. Συντονιστής του OpenAIRE, το οποίο αποσκοπεί στην
παροχή ανοικτής πρόσβασης στα ερευνητικά αποτελέσματα συγκε-
κριμένων περιοχών του 7ου ΠΠ, είναι το Πανεπιστήμιο Αθηνών,
ενώ από ελληνικής πλευράς συμμετέχει και το Εθνικό Κέντρο Τεκ-
μηρίωσης (ΕΚΤ), ως Εθνικό Κέντρο Ανοικτής Πρόσβασης (National
Open Access Desk).
Το έργο DRIVER χρηματοδοτήθηκε από τη θεματική προτεραιό-
τητα "Ερευνητικές Υποδομές" του 6ου Προγράμματος Πλαίσιο
της ΕΕ για την έρευνα. Πρόκειται για μία από τις σημαντικότερες
προσπάθειες που έχουν γίνει παγκοσμίως στον τομέα αυτόν, η
οποία μάλιστα έχει πραγματοποιήσει ένα τεράστιο πρόγραμμα
έρευνας με προϋπολογισμό 2,5 εκατομμυρίων ευρώ για την πρώ-
τη φάση και 3,4 εκατομμύρια ευρώ για τη δεύτερη φάση που
ολοκληρώθηκε στις αρχές του 2010.
O ελληνικός δικτυακός τόπος για την Ανοικτή Πρόσβαση
Νέα – Εκδηλώσεις – Πολιτικές – Σύνδεσμοι – eGallery