Basic HTML Version
09-11/2011 |
καινοτομια
ερευνα & τεχνολογια
19
Ανοικτή Πρόσβαση στη Γνώση
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε σύ-
σταση με την οποία ζητά από τα κρά-
τη μέλη της ΕΕ να εντείνουν τις προ-
σπάθειές τους, να συγκεντρώσουν
τους πόρους τους και να προωθή-
σουν τη συμμετοχή του ιδιωτικού το-
μέα στην ψηφιοποίηση πολιτιστικού
υλικού. Στόχος είναι να καταστεί η
ευρωπαϊκή πολιτιστική κληρονομιά
ευρύτερα διαθέσιμη και να δοθεί
ώθηση στην ανάπτυξη του δημιουρ-
γικού κλάδου της Ευρώπης. Το ψηφιοποιημέ-
νο υλικό θα πρέπει να διατίθεται μέσω της Ευ-
ρωπαϊκής Ψηφιακής βιβλιοθήκης Europeana.
Συγκεκριμένα,ηΕυρωπαϊκήΕπιτροπήκαλεί τα
κράτη μέλη να αναπτύξουν εμπεριστατωμένα
σχέδια και να συγκροτήσουν συμπράξεις για
την ένταξη 30 εκατομμυρίων αντικειμένων
στην Europeana έως το 2015, σε σύγκριση
με τα 19 εκατομμύρια που είναι σήμερα προ-
σβάσιμα. Επιπλέον κρίνεται απαραίτητο να
διαθέσουν, διαδικτυακά, περισσότερο υλικό
που καλύπτεται από δικαιώματα πνευματικής
ιδιοκτησίας και υλικό που είναι εξαντλημένο
στο εμπόριο και τέλος να προσαρμόσουν την
εθνική νομοθεσία και τις στρατηγικές, ώστε
να διασφαλιστεί η μακροπρόθεσμη διαφύλα-
ξη ψηφιακού υλικού.
Η κα Neelie Kroes, Αντιπρόεδρος της Επιτρο-
πής, αρμόδια για το Ψηφιακό Θεματολόγιο
(Digital Agenda), υπογραμμίζει ”Η Ευρώπη
διαθέτει ίσως τη μεγαλύτερη πολιτιστική κλη-
ρονομιά στον κόσμο. Δεν έχει την πολυτέ-
λεια να αδιαφορήσει για τις ευκαιρίες που
προσφέρει η ψηφιοποίηση, αντιμετωπίζοντας
κατά συνέπεια την πολιτιστική παρακμή. Η
ψηφιοποίηση φέρνει τον πολιτισμό στα σπί-
τια, είναι πολύτιμος πόρος για την εκπαίδευ-
ση, τον τουρισμό, τα παιχνίδια, την κινούμενη
εικόνα και ολόκληρο τον δημιουργικό κλάδο.
Η επένδυση στην ψηφιοποίηση θα δημιουρ-
γήσει νέες επιχειρήσεις και θα προκύψουν
νέες θέσεις εργασίας“.
Η νέα σύσταση της Επιτροπής επικαιροποιεί
παλαιότερη σύσταση που εκδόθηκε το 2006.
Λαμβάνει δε υπόψη τις εκθέσεις προόδου
των κρατών μελών από το 2008 και το 2010,
από τις οποίες προκύπτει ότι, μολονότι έχει
σημειωθεί ορισμένη πρόοδος, χρειάζονται
περισσότερες ενέργειες όσον αφορά τους
χρηματοδοτικούς πόρους, τους ποσοτικούς
στόχους για την ψηφιοποίηση και σταθερή
υποστήριξη για την Europeana.
Η διαδικτυακή διάθεση της πολιτιστικής κλη-
ρονομιάς της ΕΕ σημαίνει ότι οι πολίτες σε
ολόκληρη την Ευρώπη μπορούν να έχουν
πρόσβαση και να την χρησιμοποιούν για ψυ-
χαγωγία, μελέτη ή εργασία ανά
πάσα στιγμή. Αφού ψηφιοποιη-
θεί, το υλικό μπορεί επίσης να
χρησιμεύσει για εμπορικούς και
μη εμπορικούς σκοπούς, όπως η
εκπόνηση μαθησιακού και εκπαι-
δευτικού περιεχομένου, η δημι-
ουργία ντοκιμαντέρ ή τουριστικών
εφαρμογών. Δίνονται, έτσι, ση-
μαντικές οικονομικές ευκαιρίες
στον δημιουργικό κλάδο της Ευ-
ρώπης, που σήμερα αντιπροσωπεύει το 3,3%
του ΑΕΠ της ΕΕ και το 3% της απασχόλησης.
Η ψηφιοποίηση των πολιτιστικών αγαθών
δημιουργεί τεράστιες ευκαιρίες για αλληλεπί-
δραση με το κοινό και για εμπορική ανάπτυξη.
Για παράδειγμα, ως μέρος του έργου που δρο-
μολόγησε πρόσφατα η Europeana με τίτλο ”Ο
Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος σε καθημερινά
ντοκουμέντα“ (www.europeana1914-1918.
eu), το οποίο παρέχει στους πολίτες τη δυνα-
τότητα να συνεισφέρουν στην Europeana με
προσωπικά αναμνηστικά τους από τον Πρώτο
Παγκόσμιο Πόλεμο, έχουν ήδη συλλεχθεί
και ψηφιοποιηθεί περισσότερα από 25.000
αντικείμενα. Επίσης, η περιοδεύουσα έκθεση
Hack4Europe! προσέφερε σε 85 αναπτυξια-
κούς φορείς από όλη την Ευρώπη, πρόσβαση
σε περιεχόμενο της Europeana, ενώ προέκυ-
ψαν 48 καινοτόμες εφαρμογές πρωτοτύπων
για κινητά τηλέφωνα και παιχνιδοσυσκευές.
Σημειώνεται ότι το Ψηφιακό Θεματολόγιο για
την Ευρώπη είναι μία από τις επτά εμβληματι-
κές πρωτοβουλίες της στρατηγικής ”Ευρώπη
2020“, για τον καθορισμό του βασικού κα-
ταλυτικού ρόλου που πρέπει να αναλάβουν
οι Τεχνολογίες Πληροφοριών και Επικοινω-
νιών (ΤΠΕ), ώστε η Ευρώπη να επιτύχει τους
φιλόδοξους στόχους της το 2020. Μεταξύ
των στόχων του Ψηφιακού Θεματολογίου εί-
ναι η θέσπιση μέτρων για την υποστήριξη του
πολιτιστικού και δημιουργικού κλάδου και η
εξασφάλιση ενός βιώσιμου μοντέλου για τη
χρηματοδότηση της Europeana.
Eνθάρρυνση της ψηφιοποίησης
του ευρωπαϊκού πολιτισμού
info
Σύσταση για την ψηφιοποίηση
πολιτιστικού υλικού
Europeana
Ψηφιακό Θεματολόγιο
μόσιοι οργανισμοί και ανεξάρτητα ινστιτούτα
χορηγούν περιοδικά υψηλού κύρους, ενώ
ταυτόχρονα ξεκινά και η ψηφιοποίηση μεγά-
λου όγκου δεδομένων ανοικτής πρόσβασης.
Σε άλλες περιοχές και περιφέρειες ιδρύ-
ονται μεγάλα διαδικτυακά portals τα οποία
βοηθούν τα περιοδικά να αυξήσουν την απή-
χηση τους σε παγκόσμιο επίπεδο.
Το 2004 οι εκδότες αρχίζουν να πειραμα-
τίζονται με υβριδικά μοντέλα ανοικτής πρό-
σβασης (π.χ. Springer Open Choice) που
επιτρέπουν στους συγγραφείς που έχουν
δημοσιεύσεις σε συνδρομητικά περιοδικά,
να ”ανοίγουν“ τα άρθρα τους, θεσπίζοντας
ωστόσο μια μικρή συνδρομή. Είναι η περίοδος
που οι υποστηρικτές της ανοικτής πρόσβασης
γίνονται πιο δραστήριοι και ορατοί στο παγκό-
σμιο γίγνεσθαι, προωθούν πρωτοβουλίες
(π.χ. Πρωτοβουλία της Βουδαπέστης για την
Ανοικτή Πρόσβαση) και διαδίδουν τις αρχές
του κινήματος σε συνέδρια και εκδηλώσεις.
Κατά τα ”χρόνια της ενοποίησης“ (2005-
2009), τα ετήσια ποσοστά δημοσιεύσεων
μειώνονται σε σχέση με την προηγούμενη πε-
ρίοδο, ωστόσο η γενική αύξηση παραμένει και
οι υποδομές ανοικτής πρόσβασης αναπτύσ-
σονται και πολλαπλασιάζονται. Το Directory
of Open Access Journals (DOAJ) αναδεικνύ-
εται ως ο κεντρικός κατάλογος των περιοδικών
ανοικτής πρόσβασης, τα οποία διατηρούν πλέ-
ον πλούσιο ανοικτό αρχειακό υλικό.
Ο αριθμός ανεξάρτητων περιοδικών εκδόσε-
ων που υιοθετούν λογισμικό ανοικτής πρό-
σβασης αυξάνεται σταθερά, ενώ συμφωνίες
σχετικά με τα πνευματικά δικαιώματα, κατά το
πρότυπο creative commons επίσης, διαδίδο-
νται και αποκτούν αυξανόμενη αποδοχή. Τα
τελευταία χρόνια πολλοί παραδοσιακοί εκ-
δότες, υιοθετούν το μοντέλο ανοικτής πρό-
σβασης και αρχίζουν να διαθέτουν ανοικτά
τα δεδομένα τους, θέτοντας υπό μικρής κλί-
μακας περιορισμούς. Συνολικά, τα αποτελέ-
σματα της μελέτης εκτός του ότι προσφέρουν
πολύτιμες πληροφορίες για την πορεία της
ανοικτής πρόσβασης, καταδεικνύουν πρω-
τίστως τη συνέχεια και την βιωσιμότητα της,
ως ένα μοντέλο δημοσίευσης που περικλείει
μεγάλο αριθμό πρωτοπόρων περιοδικών των
οποίων ο μέσος όρος δημοσιευμένων άρ-
θρων διπλασιάζεται σχεδόν κάθε χρόνο.
“Οι τάσεις που αποκαλύπτει η μελέτη κατα-
δεικνύουν την επιτυχία της ανοικτής πρόσβα-
σης” δηλώνει ο Peter Suber, διευθυντής του
Open Access project και μέλος της μη κερ-
δοσκοπικής οργάνωσης “Public Knowledge
in Washington DC”.