Μία νέα μελέτη που χρηματοδοτήθηκε από την
Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιβεβαιώνει ότι η Ανοι-
κτή Πρόσβαση στα αποτελέσματα της έρευνας
αποτελεί πλέον γεγονός. Σύμφωνα με την τε-
λευταία μελέτη, πάνω από το 40% των άρθρων
που δημοσιεύθηκαν παγκοσμίως την περίοδο
2004-2011 σε περιοδικά με διαδικασίες αξιολό-
γησης, είναι σήμερα διαθέσιμα στο διαδίκτυο
χάρη στην ανοικτή πρόσβαση. Το ποσοστό είναι
διπλάσιο σε σχέση με τις εκτιμήσεις προηγούμε-
νων ερευνών.
Η επίτροπος Έρευνας, Καινοτομίας και Επιστη-
μών της ΕΕ Máire Geoghegan-Quinn δήλωσε
σχετικά: "Τα πορίσματα της έκθεσης επισημαί-
νουν ότι η ανοικτή πρόσβαση αποτελεί πλέον
γεγονός. Η προσβασιμότητα των αποτελεσμά-
των επιστημονικών ερευνών συμβάλλει στην
επιστημονική πρόοδο και ενισχύει την οικονο-
μία μας που βασίζεται στη γνώση."
Η έκθεση εξετάζει τη διαθεσιμότητα επιστη-
μονικών δημοσιεύσεων σε 22 γνωστικά πεδία
στις χώρες του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας, τη
Βραζιλία, τον Καναδά, την Ιαπωνία και τις ΗΠΑ.
Σε αρκετές χώρες και κλάδους, πάνω από το
50% των επιστημονικών εργασιών είναι σήμερα
προσβάσιμες δωρεάν. Η δωρεάν προσβασιμό-
τητα των περισσότερων άρθρων έχει επιτευχθεί
στους τομείς των γενικών επιστημών και της
τεχνολογίας, της βιοϊατρικής έρευνας, της βιο-
λογίας, των μαθηματικών και της στατιστικής.
Οι κλάδοι στους οποίους η ανοικτή πρόσβαση
είναι λιγότερο διαδεδομένη είναι οι κοινωνικές,
οι ανθρωπιστικές και οι εφαρμοσμένες επιστή-
μες, καθώς και οι κλάδοι της μηχανολογίας και
της τεχνολογίας.
Η μελέτη διενεργήθηκε από την Science-Metrix,
μια εταιρεία συμβούλων που δραστηριοποιείται
στον τομέα της αξιολόγησης ερευνών. Δύο ακό-
μη εκθέσεις της ίδιας εταιρείας δημοσιεύθηκαν
ταυτόχρονα και εξετάζουν τις πολιτικές ανοι-
κτής πρόσβασης καθώς και το ζήτημα της ανοι-
κτής πρόσβασης στα επιστημονικά δεδομένα.
Όσον αφορά τις πολιτικές ανοικτής πρόσβα-
σης, η έκθεση συμπεραίνει ότι οι περισσότεροι
από τους 48 μεγαλύτερους χρηματοδότες επι-
στημονικών ερευνών κρίνουν αποδεκτές και
τις δύο μορφές ανοικτής πρόσβασης: τόσο τις
δημοσιεύσεις ανοικτής πρόσβασης σε περιοδι-
κά (γνωστές ως "χρυσή" και "υβριδική" ανοικτή
πρόσβαση) όσο και την αυτο-αρχειοθέτηση
(γνωστή ως "πράσινη" ανοικτή πρόσβαση). Σε
ποσοστό μεγαλύτερο του 75% δέχονται οι περί-
οδοι απαγόρευσης της πρόσβασης, δηλαδή οι
περίοδοι ανάμεσα στη δημοσίευση και τη δω-
ρεάν διάθεση του έργου, να κυμαίνονται από 6
έως 12 μήνες.
Η τρίτη έρευνα διαπιστώνει, ωστόσο, ότι σήμε-
ρα οι πολιτικές ανοικτής πρόσβασης σε επιστη-
μονικά δεδομένα εξακολουθούν υπολείπονται
των πολιτικών ανοικτής πρόσβασης σε δημο-
σιεύσεις. Η ανοικτή πρόσβαση στα δεδομένα
ερευνών εξελίσσεται ταχύτατα σε ένα περιβάλ-
λον όπου οι πολίτες, οι φορείς, οι κυβερνήσεις,
οι μη κερδοσκοπικές οργανώσεις και οι ιδιωτι-
κές εταιρείες συνεργάζονται για την ανάπτυξη
υποδομών, προτύπων, πρωτοτύπων και επιχει-
ρηματικών μοντέλων.
Στο πλαίσιο του προγράμματος "Ορίζοντας
2020", δηλ. του χρηματοδοτικού προγράμμα-
τος της ΕΕ για την έρευνα και την καινοτομία
την περίοδο 2014-2020, η Ευρωπαϊκή Επιτρο-
πή θα ξεκινήσει ένα πιλοτικό σχέδιο ανοικτής
πρόσβασης στα δεδομένα που συλλέγονται σε
έρευνες οι οποίες χρηματοδοτούνται με πόρους
του δημοσίου, χωρίς να αγνοεί τους εύλογους
προβληματισμούς σχετικά με τα εμπορικά συμ-
φέροντα, την ιδιωτικότητα και την ασφάλεια
των δικαιούχων.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα αναδείξει την ανοι-
κτή πρόσβαση στις επιστημονικές δημοσιεύ-
σεις σε γενική αρχή του προγράμματος “Ορίζο-
ντας 2020“. Από το 2014 και μετά, κάθε άρθρο
που θα συντάσσεται με χρηματοδότηση του
“Ορίζοντα 2020“ θα πρέπει να είναι προσβάσι-
μο με τους εξής τρόπους: α) ο εκδότης θα φρο-
ντίζει ώστε τα άρθρα να είναι άμεσα διαθέσιμα
στο διαδίκτυο ("χρυσή" και "υβριδική" ανοικτή
πρόσβαση), οι δε προκαταρκτικές δαπάνες δη-
μοσίευσης θα μπορούν να επιστραφούν από
την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ή β) οι ερευνητές θα
φροντίζουν ώστε τα άρθρα τους να είναι διαθέ-
σιμα μέσω ενός αρχείου ανοικτής πρόσβασης,
το αργότερο έξι μήνες (12 μήνες για τα άρθρα
στους κλάδους των κοινωνικών και ανθρωπι-
στικών επιστημών) μετά τη δημοσίευση ("πρά-
σινη" ανοικτή πρόσβαση).
16
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ
ΕΡΕΥΝΑ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ | 06 - 08/2013
Ανοικτή Πρόσβαση στη Γνώση
Νέα
μελέτη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής
επιβεβαιώνει ότι
η Ανοικτή Πρόσβαση αποτελεί πλέον γεγονός
Oελληνικός δικτυακός τόπος για τηνΑνοικτήΠρόσβαση
Νέα - Εκδηλώσεις - Πολιτικές - Σύνδεσμοι - eGallery
info
Σύνδεσμοι προς τις τρεις μελέτες
Ο ιστότοπος του προγράμματος "Ορίζοντας 2020"
Διάγραμμα όπου παρουσιάζεται η ποσοστιαία αύξηση των περιοδικών που εκδίδονται με Ανοικτή Πρόσβαση
την περίοδο 2004-2011.
