Η Knowledge Exchange κυκλοφόρησε πρόσφατα
τη νέα μελέτη με τίτλο “The Collective Provision
of Open Access Resources”. Η μελέτη, που χρη-
ματοδοτήθηκε από τον οργανισμό SPARC, είναι η
τρίτη σε σειρά μελέτη που εκδίδεται στο πλαίσιο
της πρωτοβουλίας “Sustainability of Open Access
Resources”. Με ζητούμενο την οικονομική βιωσι-
μότητα των υπηρεσιών των υποδομών που υπο-
στηρίζουν την ανάπτυξη και διάθεση των αποτε-
λεσμάτων της επιστημονικής έρευνας με ανοικτή
πρόσβαση, η μελέτη εξετάζει διεξοδικά τα καίρια οργανωτικά ζητήματα
που αφορούν τον πρακτικό σχεδιασμό των υπηρεσιών και περιγράφει τις
θεμελιώδεις αρχές για την εφαρμογή βιώσιμων μοντέλων.
Στόχος της μελέτης είναι να αποτελέσει ένα ολοκληρωμένο οδηγό για τους
χρηματοδότες και σχεδιαστές έργων, ώστε να είναι σε θέση να αναπτύξουν
και να συντονίσουν συλλογικά μοντέλα χρηματοδότησης, ικανά να υπο-
στηρίξουν την ανοικτή πρόσβαση στις ηλεκτρονικές υποδομές.
Η παροχή υπηρεσιών χωρίς κόστος, μέσω ηλεκτρονικών υποδομών ανοι-
κτής πρόσβασης, δημιουργεί σήμερα προκλήσεις που διαφέρουν από αυ-
τές που έχουν να αντιμετωπίσουν υποδομές που βασίζονται στο μοντέλο
της αγοράς. Η μελέτη λοιπόν εντοπίζει δύο κεντρικά στοιχεία στο σχεδι-
ασμό μίας αποτελεσματικής υποδομής που παρέχεται χωρίς κόστος. Το
πρώτο αφορά τη δημιουργία ζήτησης για την υπηρεσία μέσω της κινητο-
ποίησης των οργανισμών που θα συμμετέχουν μελλοντικά στην υποδομή
και το δεύτερο αφορά τον τρόπο προσέγγισης των οργανισμών αυτών,
ώστε να συμβάλλουν εθελοντικά στην παροχή της υπηρεσίας.
Έτσι, διενεργώντας μία επισκόπηση στα βασικά χαρακτηριστικά που δι-
έπουν ένα βιώσιμο μοντέλο υποδομών ανοικτής πρόσβασης και εξερευ-
νώντας διαφορετικές προσεγγίσεις για το συντονισμό συλλογικής χρημα-
τοδότησης σε πρακτικό επίπεδο, η μελέτη παρέχει ένα σκελετό ικανό να
οδηγήσει σε επιτυχία τις ανεξάρτητες πρωτοβουλίες που επιχειρούν να
αναπτύξουν βιώσιμες υποδομές-υπηρεσίες ανοικτής πρόσβασης.
Τα Ευρωπαϊκά ερευνητικά δεδομένα είναι πλέ-
ον διαθέσιμα από ένα ενιαίο σημείο πρόσβασης
μέσω της καινούργιας υπηρεσίας Zenodo. Η
Zenodo είναι το αποτέλεσμα συνεργασίας με-
ταξύ του ευρωπαϊκού έργου OpenAIRE και του
CERN και υλοποιείται με χρηματοδότηση από
την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Η Zenodo, άλλωστε, ενσωματώνει το προϋπάρ-
χον Orphan Repository του OpenAIRE προσφέ-
ροντας πρόσβαση στον χρήστη- εκτός από τα
ερευνητικά δεδομένα- και σε δημοσιεύσεις
Ανοικτής Πρόσβασης όπως βιβλία, άρθρα, ανα-
κοινώσεις σε συνέδρια, πατέντες, διδακτορικές
διατριβές, μελέτες, παρουσιάσεις, εικόνες (σχε-
διαγράμματα, πίνακες, φωτογραφίες, σχέδια,
γραφικές απεικονίσεις, κλπ), αρχεία βίντεο και
ήχου.
Το όνομα της υπηρεσίας προέρχεται από τον
Ζηνόδοτο, τον πρώτο βιβλιοθηκάριο της Αρ-
χαίας Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας και πατέρα
των πρώτων καταγεγραμμένων μεταδεδομέ-
νων, μιας πολύ σημαντικής προσωπικότητας
στην ιστορία των βιβλιοθηκών.
Η υπηρεσία είναι διαθέσιμη σε κάθε ερευνητή,
επιστημονική κοινότητα ή ερευνητικό ινστιτού-
το το οποίο διαθέτει δεδομένα και ερευνητικό
περιεχόμενο. Η διαθέσιμη δυνατότητα μετα-
φόρτωσης είναι 1 GB, γεγονός που καθιστά την
υπηρεσία ιδιαίτερα χρήσιμη σε φορείς που δεν
έχουν οι ίδιοι αποθετήριο δεδομένων.
Η Zenodo, όπως και ο συσσωρευτής δημοσιεύ-
σεων Ανοικτής Πρόσβασης του OpenAIRE, προ-
σφέρει μία πλούσια επιφάνεια διεπαφής που
επιτρέπει το συσχετισμό των αντικειμένων με
την πληροφορία της χρηματοδότησης από το
7ο Πρόγραμμα Πλαίσιο για την έρευνα της ΕΕ.
Κάθε τεκμήριο που μεταφορτώνεται στην υπη-
ρεσία ελέγχεται ώστε να εξασφαλίζεται η συνά-
φεια του περιεχομένου με την έρευνα.
Τα δεδομένα και οι συλλογές καθίστανται προ-
σβάσιμα μέσω του πρωτοκόλλου διαμοιρα-
σμού OAI-PMH σε τρίτες υπηρεσίες, όπως την
PubMedCentral. Χρησιμοποιώντας τη Zenodo
ακόμη και ερευνητικά ινστιτούτα τα οποία δεν
έχουν δικά τους αποθετήρια εξασφαλίζουν τη
μέγιστη δυνατή διάθεση του περιεχομένου
τους. Αν και δέχεται περιεχόμενο και δεδομέ-
να που συνοδεύονται από διαφορετικές άδειες
χρήσης, η Zenodo ενθαρρύνει τη χρήση των
ανοικτών αδειών και θα ηγηθεί πρωτοβουλιών
για να αναδείξει τα οφέλη που προκύπτουν από
τη χρήση τους, π.χ. στην προβολή και στην ανα-
γνώριση των ερευνητών.
Ο Chris Erdmann, επικεφαλής της βιβλιοθήκης
του Κέντρου Αστροφυσικής του Χάρβαρντ-
Σμιθσόνιαν, υποστηρίζει για την υπηρεσία ότι:
"είναι κάτι εξαιρετικά ωφέλιμο για την παγκό-
σμια ερευνητική κοινότητα. Τόσο οι φορείς
όσο και οι ακαδημαϊκές κοινότητες αναζητούν
ευέλικτες λύσεις απόθεσης που επιτρέπουν την
εύκολη επιμέλεια, ανταλλαγή και παράθεση
ακαδημαϊκών αρχείων. Η ύπαρξη ενός έγκυρου
και εύχρηστου μηχανισμού δημοσίευσης και δι-
αμοιρασμού των αποτελεσμάτων της έρευνας,
είναι ιδιαίτερα ευεργετική για την ερευνητική
κοινότητα".
Το έργο OpenAIREplus υλοποιεί το πιλοτικό
πρόγραμμα Ανοικτής Πρόσβασης για το 7ο
Πρόγραμμα Πλαίσιο για την έρευνα της ΕΕ, σύμ-
φωνα με το οποίο οι ερευνητές που χρηματοδο-
τούνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν πλέον
την υποχρέωση να δημοσιοποιούν τα αποτελέ-
σματα της έρευνάς τους σε κάποια υποδομή
ανοικτής πρόσβασης, ώστε να είναι προσβάσι-
μα από όλους, μέσω του Διαδικτύου. Αποτελεί
συνέχεια του έργου OpenAIRE (2009-2011).
Συντονιστής του έργου είναι το Πανεπιστήμιο
Αθηνών, ενώ το ΕΚΤ λειτουργεί το εθνικό γρα-
φείο υποστήριξης για την Ανοικτή Πρόσβαση
στο πλαίσιο του 7ου ΠΠ.
06 - 08/2013 |
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ
ΕΡΕΥΝΑ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ
17
Ανοικτή Πρόσβαση στη Γνώση
Zenodo
- Το αποθετήριο επιστημονικών δεδομένων
της ευρωπαϊκής έρευνας
Nέα μελέτη εξετάζει τις στρατηγικές διατήρησης
της βιωσιμότητας υποδομών ανοικτής πρόσβασης
info
Το αποθετήριο Zenodo
Οι πολιτικές του Zenodo
OpenAIRE
CERN
info
Knowledge Exchange
"The Collective Provision of Open Access Resources"
SPARC
