03- 05/2014
|
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ
ΕΡΕΥΝΑ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ
9
Η ελληνίδα ερευνήτρια Δρ. Έφη Φωκά, υπεύ-
θυνη του έργου GRASSROOTSMOBILISE, έλαβε
χρηματοδότηση Starting Grant από το Eυρω-
παϊκό Συμβούλιο Έρευνας (European Research
Council, ERC) ώστε να μελετήσει την επιρροή
των αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστη-
ρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) στο
κοινό, σχετικά με τη θρησκεία. Το έργο πρό-
κειται να αναλύσει τις τάσεις Θρησκευτικού
Πλουραλισμού στην Ευρώπη και να εξετάσει
κινητοποιήσεις από τη βάση (grassroots) στη
σκιά των αποφάσεων του ΕΔΑΔ για θέματα
θρησκείας. Το έργο που ξεκίνησε την 1η Ια-
νουαρίου 2013 διαρκεί έως τις 31 Δεκεμβρίου
2018
και χρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό
Συμβούλιο Έρευνας (ERC).
Σχετικά με το GRASSROOTSMOBILISE, κοιτά-
ζοντας πέρα από τη νομική εφαρμογή των
αποφάσεων, η Δρ. Έφη Φωκά ελπίζει ότι θα
ανακαλύψει πώς αυτές αλλάζουν τις τοπικές
αντιλήψεις των θρησκευτικών δικαιωμάτων,
τα κινήματα βάσης και την εθνική νομολογία.
Ο ρόλος της θρησκείας στη δημόσια σφαίρα
αποτελεί δημοφιλές θέμα για συζήτηση στην
Ευρώπη, όπου οι διαφορετικές θρησκείες, της
πλειοψηφίας και των μειονοτήτων, αναζητούν
τον χώρο τους, ενάντια συχνά στην αντίσταση
που δείχνουν αντικληρικές, αθεϊστικές ή αν-
θρωπιστικές ομάδες.
Επομένως, είναι ανάγκη να διερευνηθούν τα
όρια της θρησκευτικής έκφρασης, καθώς και
ο τρόπος εφαρμογής των θεμάτων αυτών στα
διαφορετικά κοινωνικά περιβάλλοντα, όπως
στον εκπαιδευτικό, στον εργασιακό ή τον δη-
μόσιο χώρο. Από το 1993 το ΕΔΑΔ έχει εντο-
πίσει περισσότερες από 50 παραβάσεις της
θρησκευτικής ελευθερίας (όπως προστατεύε-
ται από το άρθρο 9 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης
για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου), οι οποίες
συνήθως αφορούν θέματα σχετικά με τα θρη-
σκευτικά σύμβολα, θρησκευτική ενδυμασία
και συγκρούσεις ανάμεσα στη θρησκεία και τα
δικαιώματα των φύλων.
"
Ο αντίκτυπος των υποθέσεων αυτών στους
ανθρώπους στο επίπεδο της βάσης είναι
εξίσου σημαντικός, αν όχι περισσότερο, σε
σύγκριση με τον απόηχο τους από νομικής
πλευράς", εξηγεί η Δρ E. Φωκά. "Περιπτώσεις
όπως αυτές εμπνέουν τους ανθρώπους να σκε-
φτούν τα δικά τους δικαιώματα θρησκευτικής
ελευθερίας και συχνά να τους κινητοποιούν να
προωθήσουν ή να υπερασπιστούν τα εν λόγω
δικαιώματα".
Το έργο θα μελετήσει μια σειρά από περιπτώ-
σεις του ΕΔΑΔ, όπου στην κάθε υπόθεση θα
αναλύονται οι τοπικές αντιδράσεις και οι εν-
δεχόμενες κινητοποιήσεις θρησκευτικών και
μη θρησκευτικών ομάδων. Επίσης, στο πλαίσιο
του έργου θα πραγματοποιηθεί έρευνα πεδίου
από ομάδα αναλυτών στην Ιταλία, την Ελλάδα,
τη Ρουμανία και την Τουρκία. Οι χώρες αυτές
επιλέχθηκαν λόγω της υψηλής συμμετοχής
τους σε θρησκευτικών δικαιωμάτων περιεχο-
μένου νομικές υποθέσεις.
Το κεντρικό ζήτημα για το ΕΔΑΔ έγκειται στην
επιλογή του είδους των ελευθεριών που θα
επιτρέψει, καθώς κάποιοι πιστεύουν ότι ελευ-
θερία σημαίνει τον αποκλεισμό των θρησκευ-
τικών συμβόλων, ρούχων ή κηρυγμάτων από
τη δημόσια σφαίρα, ενώ, αντίθετα, άλλοι υπο-
στηρίζουν την επιθυμία τους να εκφράζουν
την θρησκεία τους δημόσια.
Στις 7 και 8 Μαρτίου 2014 πραγματοποιήθηκε
η εναρκτήρια συνάντηση του προγράμματος
GRASSROOTSMOBILISE, κατά την οποία το
ΕΛΙΑΜΕΠ φιλοξένησε τα μέλη του προγράμ-
ματος και της συμβουλευτικής επιτροπής του.
Τα μέλη του έργου ξεκίνησαν την πενταετή
τους συνεργασία βοηθώντας την επικεφαλή
ερευνήτρια Δρ. Έφη Φωκά να προετοιμαστεί
για την έρευνα πεδίου στις Βρυξέλλες και το
Στρασβούργο σχετικά με "grasstops" κινητο-
ποιήσεις γύρω από περιπτώσεις θρησκευτι-
κών ελευθεριών του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου
Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, και συντονίζοντας
συλλογικά τη μεθοδολογία που θα ακολουθή-
σουν στην έρευνα πεδίου που θα διεξάγουν
και οι μετά-διδακτορικοί ερευνητές στις τέσσε-
ρις χώρες που θα εξεταστούν (ξεκινώντας τον
Ιανουάριο 2015).
Η μακροπρόθεσμη φύση της επιχορήγησης του
ERC επιτρέπει στη Δρ Ε. Φωκά να πραγματοποι-
ήσει ένα ευρείας έρευνας έργο πάνω σε ένα
νέο θέμα. Παρόλο που αυτός ο άξονας έρευνας
είναι αρκετά ανεπτυγμένος στις ΗΠΑ, με διάφο-
ρες μελέτες για τα κινήματα βάσης γύρω από τη
νομολογία του Ανωτάτου Δικαστηρίου, δεν έχει
ακόμα καλυφθεί στο ευρωπαϊκό πλαίσιο. Για
πρώτη φορά, η Δρ. Έφη Φωκά θα συγκεντρώ-
σει από κοινού κοινωνιολόγους, πολιτικούς επι-
στήμονες και νομικούς εμπειρογνώμονες ώστε
να επικεντρωθούν στις εξελίξεις.
"
Το ERC μου έδωσε μια φανταστική ευκαιρία
και είμαι ένθερμος υποστηρικτής της μακρο-
πρόθεσμης χρηματοδότησης τους, η οποία
επιτρέπει πράγματι σε βάθος έρευνα. Πολλοί
οργανισμοί χρηματοδότησης παρέχουν επι-
δοτήσεις για δύο έως τρία έτη, που δεν είναι
πάντα αρκετός χρόνος για μεγάλης κλίμακας
έργα σε σημαντικά ζητήματα" σχολιάζει η Δρ
Ε. Φωκά.
H Έφη Φωκά είνια Ιδρυτική Διευθύντρια του
Forum on Religion (2008-2013), στο London
School of Economics. Προέρχεται από τον
χώρο των πολιτικών επιστημών και είναι δι-
δάκτορας στην πολιτική κοινωνιολογία του
London School of Economics. Τα τρέχοντα
ερευνητικά ενδιαφέροντά της περιλαμβάνουν
τη σχέση μεταξύ θρησκείας και πολιτικής στον
Ευρωπαϊκό χώρο και συγκεκριμένα στον χώρο
της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τη σχέση μεταξύ
θρησκείας, εθνικισμού και εθνικής ταυτότητας,
και την Ορθοδοξία στην Ελλάδα και εκτός.
H Δρ Ε. Φωκά ελπίζει ότι η έρευνά της θα αυξή-
σει την κατανόηση του πώς οι αποφάσεις του
ΕΔΑΔ επηρεάζουν την καθημερινή ζωή των
πολιτών. Μέσω αυτού του έργου θα διερευνη-
θούν οι διαφορετικές οπτικές γωνίες σχετικά
με τη θρησκεία στη δημόσια σφαίρα: από τις
θρησκευτικές μειονότητες έως την πλειοψη-
φία, καθώς και από μη θρησκευτικούς ακτιβι-
στές στους επισκόπους και τους ιμάμηδες.
H ερευνήτρια Δρ. Έφη Φωκά
Αξιοποιώντας την Έρευνα
Ερευνητικό έργο για τη
διερεύνηση των τάσεων
θρησκευτικού πλουραλισμού στην Ευρώπη,
με χρηματοδότηση του ERC
info
GRASSROOTSMOBILISE
ΕΛΙΑΜΕΠ
