26
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ
ΕΡΕΥΝΑ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ | 03- 05/2014
Αφιέρωμα
Μια σημαντική έκδοση που αφορά την αξιο-
ποίηση των δεδομένων, το Εγχειρίδιο Δημο-
σιογραφίας Δεδομένων (The Data Journalism
Handbook), είναι πλέον διαθέσιμη και στα
ελληνικά. Για τη δημιουργία του συνεργάστη-
καν το Ίδρυμα Ανοικτής Γνώσης Ελλάδας OKF
Greece, το Εργαστήριο Εφαρμογών Πληροφο-
ρικής στα ΜΜΕ του Τμήματος δημοσιογραφί-
ας & ΜΜΕ και το Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών
Σπουδών στην Επιστήμη του Διαδικτύου του
Τμήματος Μαθηματικών του ΑΠΘ.
Το Εγχειρίδιο Δημοσιογραφίας Δεδομένων
"
γεννήθηκε" σε ένα εργαστήριο 48 ωρών στο
Mozilla Festival 2011 στο Λονδίνο. Στη συ-
νέχεια επεκτάθηκε σε μια διεθνή, συλλογική
προσπάθεια στην οποία συμμετείχαν δεκάδες
από τους κορυφαίους υποστηρικτές της δη-
μοσιογραφίας δεδομένων. Κατά τη διάρκεια
μόνο των πρώτων 6 μηνών από τη δημοσί-
ευση του βιβλίου στην πρώτη πλήρη έκδοσή
του, εκατοντάδες άνθρωποι συνεισέφεραν με
διάφορους τρόπους. Το Εγχειρίδιο Δημοσιο-
γραφίας Δεδομένων είναι ένα έργο σε εξέλιξη.
Οι δημιουργοί μάλιστα του Εγχειριδίου καλούν
τους αναγνώστες να προτείνουν τροποποι-
ήσεις ή αλλαγές, ώστε να συμπεριληφθούν
στην επόμενη έκδοση. Επίσης, είναι ελεύθερα
διαθέσιμο υπό την άδεια Creative Commons
Attribution-ShareAlike.
Τι είναι Δημοσιογραφία Δεδομένων;
Η δημοσιογραφία δεδομένων (data journalism)
αποτελεί ένα νέο είδος δημοσιογραφίας που
γίνεται με τη χρήση δεδομένων. Στην σημερινή
ψηφιακή εποχή τα σύνολα των δεδομένων που
μπορούν να χρησιμοποιηθούν από τους δη-
μοσιογράφους δεν περιορίζονται στην αποτύ-
πωση αριθμών πάνω σε ένα λογιστικό φύλλο,
όπως γινόταν στο παρελθόν, αλλά τώρα υπάρ-
χει η δυνατότητα συγκέντρωσης συνόλων δε-
δομένων, δηλαδή αριθμών, που μπορούν να
αφορούν και να περιγράφουν μια πληθώρα
θεματικών τομέων, καθώς πλέον όλα σχεδόν
είναι μετρήσιμα.
Φωτογραφίες, βίντεο, επίσημα έγγραφα, στα-
τιστικά στοιχεία μπορούν να αποτελέσουν
δεδομένα μετρήσιμα, τα οποία μάλιστα αποτυ-
πώνονται ψηφιακά από δύο μόνο αριθμούς: 0
και 1. Επομένως, η δημοσιογραφία πρέπει να
επωφεληθεί από τα σύνολα δεδομένων, ώστε
μαζί με τις παραδοσιακές πρακτικές της δημο-
σιογραφία να μπορεί να διηγηθεί μια ιστορία,
με ακόμα περισσότερες λεπτομέρειες και στοι-
χεία.
Είναι, ωστόσο, πολύ σημαντικό ο δημοσιογρά-
φος να έχει την ικανότητα να μεταφράζει τα δε-
δομένα αυτά με τον κατάλληλο τρόπο και να τα
αξιοποιεί με την καλύτερη δυνατή μέθοδο, σε
τέτοιο σημείο ώστε η ιστορία που θα διηγείται
να αποκτά ουσία για το κοινό του, να μην πα-
ρουσιάζει δηλαδή απλά τα δεδομένα, αλλά να
αναπαριστά μια ιστορία και να βγάζει κάποιο
συμπέρασμα.
Επιπλέον, η αυξανόμενη εφαρμογή της δη-
μοσιογραφίας δεδομένων επηρεάζει και τον
ρόλο του δημοσιο-
γράφου και τις ειδι-
κές δεξιότητες που
αυτός
χρειάζεται
ώστε να διαβάζει,
επεξεργάζεται, μετα-
φράζει και αξιοποιεί
τα δεδομένα, όπως
είναι ο προγραμ-
ματισμός, η χρήση
κάποιου
ειδικού
λογισμικού ή η γρα-
φιστική τέχνη. Ενδει-
κτικά, η παρουσίαση
των δεδομένων από
τους
δημοσιογρά-
φους γίνεται μέσω
της γραφικής απει-
κόνισης πληροφο-
ριών (Infographics),
με διαδραστικά ερ-
γαλεία που μπορούν
να
παρουσιάζουν
τα δεδομένα (π.χ.
Gapminder), ή ακό-
μα και με προσω-
ποποιημένο τρόπο,
σύμφωνα με τις ανά-
γκες του χρήστη.
Κομβικό σημείο απο-
τελεί επίσης η συλ-
λογή και η διάθεση
των δεδομένων από δημόσιες αρχές, τοπική
αυτοδιοίκηση και πηγές δεδομένων στη δημι-
ουργία των οποίων έχουν συμβάλει πολίτες. Τα
δεδομένα αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν
είτε ως πηγή με τον παραδοσιακό ορισμό της
δημοσιογραφίας είτε ως μέσο με "την πλέον
πρωτοποριακή οπτικοποίηση δεδομένων και
τις ειδησεογραφικές εφαρμογές" όπως επιση-
μαίνει και ο Aron Pilhofer των New York Times.
Επιπλέον, όπως αναφέρει και ο Philip Meyer,
Professor Emeritus, University of North
Carolina at Chapel Hill, η πληροφορία που
προσφέρουν τα δεδομένα , από τη μια μπορεί
να επεξεργαστεί έτσι ώστε να μπορέσει κανείς
να κατανοήσει την ατελείωτη ροή των δεδο-
μένων, και από την άλλη να παρουσιαστεί η
πληροφορία σύμφωνα με το τι είναι σημαντι-
κό για αυτόν. Η επιλογή, δηλαδή, του τρόπου
αφήγησης των δεδομένων είναι θεμελιώδους
σημασίας για τον δημοσιογράφο.
Περιεχόμενο Εγχειριδίου
Στο πρώτο μέρος του βιβλίου παρουσιάζεται
στον χρήστη η έννοια της δημοσιογραφί-
ας δεδομένων. Το βιβλίο απαντά σε κρίσιμα
ερωτήματα όπως: Τί είναι δημοσιογραφία δε-
δομένων; Γιατί οι δημοσιογράφοι πρέπει να
χρησιμοποιούν δεδομένα; Γιατί είναι απαραί-
τητη η δημοσιογραφία δεδομένων; Επίσης, ο
αναγνώστης μαθαίνει από ειδικούς της δημο-
σιογραφίας δεδομένων, καθηγητές, δημοσιο-
γράφους και συντάκτες, γιατί είναι σημαντική
η ενσωμάτωση της δημοσιογραφίας δεδομέ-
νων στον λόγο της δημοσιογραφίας, και ειδικά
στην εποχή που διανύουμε, δίνοντας μάλιστα
παραδείγματα. Το βιβλίο εξετάζει και αναλύει
μελέτες περίπτωσης, όπως το Datablog της
Guardian και τη δημοσιογραφία δεδομένων
στο BBC.
Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου υπάρχουν πιο
πρακτικές πληροφορίες γύρω από τη δημοσιο-
γραφία δεδομένων. Ο δημοσιογράφος μπορεί
να βρει έναν οδηγό για το πώς θα αποκτήσει
τα δεδομένα, καθώς και τα νομικά δικαιώματά
του προς αυτά. Επιπλέον, στην ενότητα αυτή
επισημαίνονται τρόποι για την κατανόηση και
την επεξεργασία των δεδομένων. Τέλος, το βι-
βλίο προτείνει τρόπους μετάδοσης και παρου-
σίασης των δεδομένων δίνοντας συμβουλές
που ανταποκρίνονται στις ανάγκες της κάθε
ιστορίας και μέσω παραδειγμάτων.
Η ελληνική έκδοση του Εγχειριδίου Δημοσιογραφίας Δεδομένων
info
Εγχειρίδιο Δημοσιογραφίας Δεδομένων
