14
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ
ΕΡΕΥΝΑ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ | 06 - 08 /2014
Ανοικτή Πρόσβαση στη Γνώση
RECODE: Διαμορφώνοντας πολιτικές για την
Ανοικτή
Πρόσβαση στα ερευνητικά δεδομένα
Το 4οworkshop του ευρωπαϊκού έργου Recode
πραγματοποιήθηκε στη Ρίγα της Λετονίας την
1
η Ιουλίου 2014, με έμφαση στις θεσμικές προ-
κλήσεις κατά τη διαμόρφωση και την εφαρ-
μογή των πολιτικών ανοικτής πρόσβασης στα
ερευνητικά δεδομένα. Το workshop εστίασε
ειδικότερα στην εξέταση τεσσάρων ζητημάτων
τα οποία αναδείχθηκαν ως στρατηγικής σημα-
σίας στο πλαίσιο του Recode για την επιτυχή
εφαρμογή της ανοικτής πρόσβασης. Πρόκειται
για τις μεθόδους αξιολόγησης της ποιότητας
των ερευνητικών δεδομένων, τη χρηματοδο-
τική στήριξη, τη σημασία της εκπαίδευσης ως
τμήματος των πολιτικών διαχείρισης των δε-
δομένων και τέλος τους τρόπους περαιτέρω
ενθάρρυνσης της συμμετοχής των ερευνητών.
Όπως αναδείχθηκε στο workshop οι καλές
πρακτικές στα ζητήματα αυτά είναι σχετικά
περιορισμένες και όχι πάντα δυνατόν να αξιο-
ποιηθούν από άλλους ερευνητικούς τομείς. Την
ίδια στιγμή, η ανάπτυξη σχετικών πρακτικών
οδηγεί στην ανάληψη νέων ρόλων και πεδίων
ευθύνης που σχετίζονται με την παροχή υπηρε-
σιών, τη δημιουργία υποδομών και την επεξερ-
γασία πολιτικών.
Αναφορικά με τα ζητήματα ποιότητας των
ερευνητικών δεδομένων, η διασφάλιση και ο
έλεγχος της ποιότητας αντιμετωπίζονται κυ-
ρίως μέσω των σχεδίων διαχείρισης των δε-
δομένων (data management plans), ωστόσο
λίγοι φορείς έχουν αναπτύξει μεθόδους πα-
ρακολούθησης της συμμόρφωσης με αυτά. Σε
αρχικό στάδιο βρίσκεται επίσης η αξιολόγηση
από ομότιμους κριτές για τα δεδομένα (κατά το
πρότυπο της διαδικασίας που ακολουθείται για
τα επιστημονικά άρθρα). Στο πλαίσιο αυτό, η
αναγνώριση και η επιβράβευση των ανοικτών
πρακτικών συνιστά σημαντικό βήμα για την εν-
θάρρυνση των ερευνητών.
Οι απαιτήσεις σε οικονομικούς πόρους που
συνεπάγεται η εφαρμογή της πολιτικής πρό-
σβασης αναδεικνύει την ανάγκη διερεύνησης
των δυνατοτήτων συνεργασίας μεταξύ φορέων
για την ανάπτυξη των κατάλληλων υπηρεσιών.
Εμπόδια υφίστανται ωστόσο και αναφορικά
με την εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση των
ερευνητών, συνέπεια της πολυδιάσπασης μετα-
ξύ των ερευνητικών κοινοτήτων, αλλά και των
ραγδαίων τεχνολογικών εξελίξεων. Ταυτόχρο-
να, οι προσπάθειες αυτές επιβεβαιώνουν την
ύπαρξη ενός διαγενεακού χάσματος με τους
νεότερους σε ηλικία ερευνητές να είναι περισ-
σότερο εξοικειωμένοι με τις νέες τεχνολογίες
και κατά συνέπεια πιο δεκτικούς σε θέματα
ανοικτής πρόσβασης.
Οι εργασίες του workshop θα αποτελέσουν
βασικό υλικό για την επεξεργασία συστάσε-
ων πολιτικής για την εφαρμογή της ανοικτής
πρόσβασης στα ερευνητικά δεδομένα στην Ευ-
ρώπη, ενώ ακολουθεί το τελικό workshop του
έργου στις 25 Σεπτεμβρίου στοΆμστερνταμ. Το
Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης έχει αναλάβει την
σύνθεση της δέσμης προτάσεων πολιτικής, οι
οποίες θα δημοσιευθούν από το έργο στο τέλος
του έτους και θα παρουσιαστούν και στο τελικό
συνέδριό του έργου, το οποίο θα διεξαχθεί στο
Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών στις 15 και 16 Ιανουα-
ρίου 2015.
info
RECODE
Αρκετές εξελίξεις διαδραματίστηκαν τον Ιούλιο 2014 σε ευρωπαϊκό
επίπεδο αναφορικά με τα πνευματικά δικαιώματα και την ανοικτή
πρόσβαση στη επιστημονική γνώση και τον πολιτισμό. Ακολουθεί μία
σύντομη επισκόπηση των κύριων εξελίξεων. Οι περισσότερες εξελίξεις
προέρχονται από την
Ευρωπαϊκή Επιτροπή
.
Στις 2 Ιουλίου, η Επιτροπή
δημοσίευσε την Ανακοίνωση
"
Προς μία Ακμάζουσα Οικονομία Βασι-
ζόμενη στα Δεδομένα"
,
η οποία εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο
ανάληψης δράσης από την Επιτροπή για τη δημιουργία ενός ρυθμιστι-
κού πλαισίου και ευνοϊκών συνθηκών, ώστε η Ευρώπη να μπορέσει να
ενισχύσει την καινοτομία που βασίζεται στην παραγωγή αξίας από την
αξιοποίηση των μεγάλων συνόλων δεδομένων και της υπολογιστικής
νέφους. Η ανακοίνωση προδιαγράφει ένα πακέτο μέτρων για την ενί-
σχυση της οικονομίας που βασίζεται στα δεδομένα, όπως την ενίσχυ-
ση των δεξιοτήτων των επαγγελματιών του χώρου, των συμπράξεων
μεταξύ δημοσίου και ιδιωτικού τομέα και των πολιτικών των ανοικτών
δεδομένων.
Στο πλαίσιο των τελευταίων, η Επιτροπή δημοσίευσε
Οδηγίες
αναφο-
ρικά με τις προτεινόμενες άδειες χρήσης, τα σύνολα δεδομένων και
τις χρεώσεις για την περαιτέρω χρήση κειμένων και δεδομένων που
ανήκουν στον Δημόσιο Τομέα. Οι Οδηγίες συστήνουν καθαρά τη χρή-
ση των πλέον ανοικτών αδειών Creative Commons Universal Public
Domain Dedication (CC0) και Creative Commons Αναφορά στο Δημι-
ουργό (CCBY) για την ανοικτή διάθεση των δεδομένων που ανήκουν
στον δημόσιο τομέα.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε, ακόμη, την Ανακοίνωση "
Προς μία
ενιαία αντιμετώπιση της Πολιτιστικής Κληρονομιάς στην Ευρώπη"
η
οποία υπογραμμίζει τη σημασία της πολιτιστικής κληρονομιάς για την
ανάπτυξη της κοινωνικής συνοχής στην Ευρώπη, μέσω της αξιοποίη-
σής της στην εκπαίδευση, αλλά και ως μοχλού οικονομικής ανάπτυξης,
Eξελίξεις στον χώρο της
ανοικτότητας και του ψηφιακού
περιεχομένου
σε ευρωπαϊκό επίπεδο
