Basic HTML Version
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ
ΕΡΕΥΝΑ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ
Ι
11-12/2008
2 0
συνέντευξη
"Υπό προϋποθέσεις, στο μέλλον οι βιβλιοθήκες
θα γίνουν οι ίδιες ψηφιακοί εκδότες!"
Πώς προχωρεί το ζήτημα της Ανοι-
κτής Πρόσβασης σήμερα, διεθνώς;
Κατά τη γνώμη μου, η Ανοικτή Πρόσβα-
ση πάει πολύ καλά και, θα έλεγα, κινεί-
ται με ταχύ ρυθμό σε όλο τον κόσμο. Όσον
αφορά το λεγόμενο "πράσινο δρόμο" -
όπου ο συγγραφέας καταθέτει ένα αντί-
γραφο του έργου του σε μια υποδομή
οργανωμένου ψηφιακού περιεχομένου,
συμβατή με τις αρχές της Ανοικτής Πρό-
σβασης (ηλεκτρονικό αποθετήριο), το
οποίο διατίθεται έτσι δωρεάν σε κάθε
ενδιαφερόμενο- ο αριθμός των αποθετη-
ρίων συνεχίζει να αυξάνεται με γοργό ρυθ-
μό, όπως αυξάνεται και ο αριθμός των
εντολών για κατάθεση επιστημονικών
άρθρων. Αυτό που θα ήταν ακόμη πιο
ενθαρρυντικό θα ήταν να βλέπαμε ολοέ-
να και περισσότερες περιπτώσεις υπο-
χρεωτικής κατάθεσης άρθρων, που βασί-
ζονται σε επιστημονική έρευνα, η οποία
έχει χρηματοδοτηθεί. Αυτός είναι, ίσως,
ο πιο κατάλληλος τρόπος για να αυξάνε-
ται συνεχώς το περιεχόμενο των ηλε-
κτρονικών αποθετηρίων. Μάλιστα, η μέθο-
δος αυτή μπορεί να φανεί χρήσιμη και στις
περιπτώσεις επιστημονικών άρθρων, που
βασίζονται σε πανεπιστημιακή έρευνα: κάτι
τέτοιο θα επέτρεπε σε κάθε ακαδημαϊκό
ίδρυμα να προβάλλει πολύ πιο αποτελε-
σματικά και με μεγαλύτερη ακρίβεια το
ερευνητικό έργο του.
Ύστερα από χρόνια ενασχόλησης με
παρόμοια ζητήματα, ποιος θα ήταν
σήμερα ο ορισμός που εσείς θα δίνα-
τε στην Ανοικτή Πρόσβαση;
Πιστεύω ότι ο καλύτερος ορισμός για την
Ανοικτή Πρόσβαση έχει δοθεί από τον
Peter Suber, πρώην καθηγητή Φιλοσο-
φίας στο Earlham College (Ρίτσμοντ, Ιντιά-
να, ΗΠΑ), σήμερα ανεξάρτητο σύμβουλο
για θέματα Ανοικτής Πρόσβασης, αλλά
και ερευνητή στο ίδιο κολλέγιο. Με απλά
λόγια, θα λέγαμε πως είναι η ελεύθερη,
άμεση, διαρκής και απαλλαγμένη από τέλη
και (τους περισσότερους) περιορισμούς
Ψηφιακές βιβλιοθήκες "εναντίον"
παραδοσιακών βιβλιοθηκών: πώς
κρίνετε την ύπαρξη και τη σχέση των
δύο υποστάσεων μιας βιβλιοθήκης
και τι βλέπετε για το μέλλον τους;
Είναι σαφές ότι οδεύουμε προς μια ψηφια-
κή κουλτούρα, η οποία -μάλλον γρήγο-
ρα- αναγκάζει τον σημερινό "έντυπο"
πολιτισμό να επανατοποθετηθεί. Ως απο-
τέλεσμα, (τουλάχιστον) δύο επαγγέλμα-
τα έχουν επηρεαστεί βαθιά: βιβλιοπώλες
και βιβλιοθηκονόμοι. Ως προς τον χώρο
εργασίας του πρώτου, τα βιβλιοπωλεία,
αυτά εξακολουθούν να έχουν λίγο χρό-
νο, διότι τα ψηφιακά βιβλία (eBooks) δεν
έχουν γίνει -ακόμη- οι κυρίαρχοι του παι-
χνιδιού, αφού κανένα σύστημα δεν έχει
καταφέρει, μέχρι στιγμής, να επικρατήσει
στην αγορά – το Kindle, πάντως, η συσκευή
που προτείνει η Amazon, φαίνεται πως
δείχνει το δρόμο για το ποιο θα είναι το
μέλλον στο χώρο των eBook readers. Ως
προς το χώρο εργασίας του δεύτερου
επαγγέλματος, τις βιβλιοθήκες, η μετά-
βαση από το αναλογικό στο ψηφιακό περιε-
χόμενο βρίσκεται σε εξέλιξη.
Αυτό που παρατηρείται σήμερα σε όλη
τη Βόρεια Αμερική είναι πως μειώνεται ο
αριθμός των ατόμων που επισκέπτονται
τις βιβλιοθήκες, όχι όμως επειδή ο κόσμος
διαβάζει λιγότερο από παλιά, αλλά εξαι-
τίας της δυνατότητας εύκολης πρόσβασης
στη βιβλιογραφία, συμπεριλαμβανομέ-
νης της λογοτεχνίας, μέσω του Διαδικτύ-
ου – από το σπίτι ή το γραφείο. Η τάση
αυτή πρόκειται να αυξηθεί πάρα πολύ
γρήγορα τα επόμενα χρόνια. Θεωρώ ότι
σε πέντε χρόνια από σήμερα η ανάγνω-
ση, στο πλαίσιο της ερευνητικής δραστη-
ριότητας, κατευθείαν από το τυπωμένο
χαρτί, θα είναι οριακή και θα έχει περιο-
ριστεί σε πολύ λίγες ειδικότητες.
Από την άλλη πλευρά βέβαια, όλα αυτά
συνεπάγονται ένα νέο σύνολο προβλη-
μάτων, συμπεριλαμβανομένου, ιδίως, του
ζητήματος της μακροχρόνιας διατήρησης
των έργων – πρόβλημα που οφείλουν να
Συνέντευξη του
Jean-Claude Guédon
, Καθηγητή Ιστορίας της Επιστήμης,
Τμήμα Συγκριτικής Λογοτεχνίας, Πανεπιστήμιο Μόντρεαλ Καναδά
"Σε πέντε χρόνια
από σήμερα η ανάγνωση,
στο πλαίσιο της ερευνητικής
δραστηριότητας, κατευθείαν
από το τυπωμένο χαρτί,
θα είναι οριακή και θα έχει
περιοριστεί σε πολύ
λίγες ειδικότητες."
Με Ph.D. στην ιστορία των επιστημών και πολύχρονη εμπειρία στον τομέα της ηλεκτρονικής έρευνας (e-research)
και των ψηφιακών εκδόσεων, ο καθηγητής Jean-Claude Guédon (Καθηγητής Ιστορίας της Επιστήμης, Τμήμα Συγκρι-
τικής Λογοτεχνίας, Πανεπιστήμιο Μόντρεαλ Καναδά και Αντιπρόεδρος της Canadian Society for the Humanities
and Social Sciences), μιλάει στον Παναγιώτη Στ. Ανδριανέση και δηλώνει αισιόδοξος για το μέλλον της Ανοικτής
Πρόσβασης. Υποστηρίζει δε ότι ο μόνος τρόπος για να πραγματοποιηθεί η επιστημονική έρευνα και γενικά η ακα-
δημαϊκή εργασία όσο καλύτερα γίνεται είναι να είναι και οι δύο συμβατές με τις αρχές της Ανοικτής Πρόσβασης.
πνευματικών δικαιωμάτων διαδικτυακή
πρόσβαση σε ψηφιακό ακαδημαϊκό και
επιστημονικό περιεχόμενο. Ο αναγνώστης-
ερευνητής μπορεί να χρησιμοποιεί ελεύ-
θερα το διατιθέμενο υλικό για ερευνητι-
κούς, εκπαιδευτικούς και άλλους σκοπούς
και αυτό αποτελεί και το μεγάλο πλεονέ-
κτημα της Ανοικτής Πρόσβασης: η προώ-
θηση και διάχυση της επιστημονικής γνώ-
σης και η δημιουργία νέας γνώσης.