Basic HTML Version
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ
ΕΡΕΥΝΑ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ
Ι
01-02 / 2009
2 0
συνέντευξη
"Η Ανοικτή Πρόσβαση θα φέρει
τον 'εκδημοκρατισμό' στην πρόσβαση στη γνώση!"
Αν και σχετικά νέα έννοια, η Ανοι-
κτή Πρόσβαση επιδέχεται διαφορο-
ποίηση στον ορισμό της – ποιος είναι
ο δικός σας ορισμός για την Ανοικτή
Πρόσβαση, κ. Ιωαννίδη;
Για μένα, Ανοικτή Πρόσβαση είναι η πολιτι-
κή κατά την οποία οποιοδήποτε επιστημο-
νικό αποτέλεσμα (κείμενο, λογισμικό, σύνο-
λο δεδομένων, υπηρεσία, κ.λπ.) διατίθεται
ελεύθερα, χωρίς περιορισμούς και δεσμεύ-
σεις -ούτε για τον δημιουργό ούτε για τον
ενδιαφερόμενο- και χωρίς κόστος που να
αποφέρει κέρδος σε οποιονδήποτε.
Πώς βλέπετε τον ρόλο και τη λει-
τουργία της Ανοικτής Πρόσβασης
στην ακαδημαϊκή κοινότητα και κατ'
επέκταση στην κοινωνία;
Η επίδραση της Ανοικτής Πρόσβασης
σίγουρα θα είναι πολύ μεγάλη και στην
επιστημονική κοινότητα και στην κοινω-
νία. Υπό μια έννοια, η Ανοικτή Πρόσβα-
ση βγάζει τους 'μεσάζοντες' από τον 'κύ-
κλο ζωής' της παραγωγής γνώσης και
υπόσχεται ότι τα αποτελέσματα της έρευ-
νας θα έρχονται στην επιφάνεια πολύ πιο
άμεσα και χωρίς απαγορευτικές επιβα-
ρύνσεις. Είναι γεγονός ότι πολλές σημε-
ρινές ανακαλύψεις μένουν ανεκμετάλ-
λευτες για την κοινωνία, είτε διότι δεν
έχουν οι δημιουργοί τους τη δυνατότητα
να τις προβάλουν, είτε διότι παραμένουν
καταχωνιασμένες και δυσπρόσιτες για πολ-
λούς άλλους επιστήμονες και ερευνητές.
Η Ανοικτή Πρόσβαση θα φέρει τον "εκδη-
μοκρατισμό" στην πρόσβαση στη γνώση,
με πολύπλευρες θετικές επιδράσεις στην
κοινωνία. Βέβαια πρέπει να αλλάξει η νοο-
τροπία αλλά και διάφορες πρακτικές στην
ακαδημαϊκή κοινότητα, ιδίως αναφορικά
με τη διασφάλιση της ποιότητας των δημο-
σιεύσεων. Οι σημερινοί μηχανισμοί κρί-
σης άρθρων από έμπειρους επιστήμονες
πριν από την οποιαδήποτε δημοσίευση
θα πρέπει να προσαρμοστούν στην πραγ-
ματικότητα που θα φέρει η Ανοικτή Πρό-
ό,τι αντίστοιχο μπορεί να προσφέρει η
τεχνολογία στις ψηφιακές βιβλιοθήκες, π.χ.
συστάσεις στους χρήστες, συνεργασία και
από κοινού μελέτη, κ.λπ. Τέλος, μην ξεχνά-
τε πως η παραδοσιακή βιβλιοθήκη λει-
τουργεί και ως ένα μουσείο, με τα βιβλία
στη θέση των εκθεμάτων – υπό αυτήν την
έννοια, πάντα θα έχουμε ανάγκη και τη
σημερινή, παραδοσιακή βιβλιοθήκη.
Ποια είναι η σημερινή κατάσταση
στον τομέα των συστημάτων διαχεί-
ρισης της επιστημονικής γνώσης;
Η επιστήμη και η έρευνα σε όλους τους
τομείς βασίζονται ολοένα και περισσότε-
ρο σε υποδομές πληροφορικής, καθώς
και στην ανάλυση δεδομένων. Υπάρχουν
πολλές προσπάθειες ανά τον κόσμο για
τη δημιουργία συστημάτων που υποστη-
ρίζουν την έρευνα και την παραγωγή και
διαχείριση γνώσης, αλλά οι ανάγκες είναι
τεράστιες και υπάρχει πολύς δρόμος ακό-
μη μέχρι να τις ικανοποιήσουμε. Για πολ-
λά θέματα δε, η ίδια η τεχνολογία δεν έχει
ακόμη τις απαραίτητες λύσεις, οπότε απαι-
τείται και τεχνολογική έρευνα πριν μπο-
ρέσουμε να δημιουργήσουμε τα κατάλ-
ληλα συστήματα. Επιπλέον, οι απαιτήσεις
διαφέρουν πολύ από έναν επιστημονικό
κλάδο σε άλλον – δεν υπάρχουν προς το
παρόν κοινές τεχνολογικές προσεγγίσεις
που θα εξυπηρετήσουν όλες τις επιστή-
μες. Έτσι, κάθε περίπτωση είναι σχεδόν μια
διαφορετική πρόκληση και απαιτεί τη δημι-
ουργία ενός εν πολλοίς διαφορετικού
συστήματος.
Ειδικότερα στον τομέα των Βάσεων
Δεδομένων και των Πληροφορια-
κών Συστημάτων, πόσο έχει προχω-
ρήσει η τεχνολογία;
Οι τεχνολογίες αυτές είναι πλέον πολύ ώρι-
μες και βρίσκονται πίσω από πάρα πολ-
λές δραστηριότητες της καθημερινότητάς
Συνέντευξη του
Iωάννη Ιωαννίδη
, Kαθηγητή Tμήματος Πληροφορικής
και Τηλεπικοινωνιών, Πανεπιστήμιο Αθηνών
"Η Ανοικτή Πρόσβαση βγάζει τους 'μεσάζοντες' από τον 'κύκλο ζωής' της παραγωγής γνώσης και υπόσχεται ότι τα απο-
τελέσματα της έρευνας θα έρχονται στην επιφάνεια πολύ πιο άμεσα και χωρίς απαγορευτικές επιβαρύνσεις": ο καθηγη-
τής στο τμήμα Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών Ιωάννης
Ιωαννίδης είναι ξεκάθαρος όταν αναφέρεται στα οφέλη της Ανοικτής Πρόσβασης για όλη την κοινωνία. Δεν διστάζει,
όμως, να δηλώσει στη συνέντευξή του στον Παναγιώτη Στ. Ανδριανέση, πως απαιτούνται αλλαγές και στη νοοτροπία
της ακαδημαϊκής κοινότητας, ιδίως αναφορικά με τη διασφάλιση της ποιότητας των επιστημονικών δημοσιεύσεων.
σβαση, ώστε να είναι συμβατοί με αυτήν.
Δεν μπορούν όμως να καταργηθούν, καθό-
τι παίζουν σημαντικό ρόλο στην αξιολό-
γηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων,
των ίδιων των δημιουργών κ.λπ.
Θα αποτελέσουν οι ψηφιακές βιβλιο-
θήκες τις μόνες βιβλιοθήκες του μέλ-
λοντος ή θα συνυπάρχουν με τις
παραδοσιακές;
Με τον ίδιο τρόπο που η φωτογραφία ή
το βίντεο δεν κατάργησαν τον τουρισμό
και δεν αναίρεσαν την ανάγκη να βρεθεί
κανείς, με φυσικό τρόπο, σε διάφορα μέρη
του πλανήτη, έτσι πιστεύω ότι και οι ψηφια-
κές βιβλιοθήκες δεν θα καταργήσουν τις
παραδοσιακές. Πιστεύω ότι θα υπάρχει
μια αρμονική συνύπαρξη. Πάντοτε θα υπάρ-
χουν στιγμές όπου η πρόσβαση και χρή-
ση ενός βιβλίου ως φυσικού αντικειμένου
θα είναι πιο βολική από τη χρήση του αντί-
στοιχου ψηφιακού τεκμηρίου. Αρκετές υπη-
ρεσίες των παραδοσιακών βιβλιοθηκών
θα παραμένουν καλύτερης ποιότητας απ’