Basic HTML Version
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ
ΕΡΕΥΝΑ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ
Ι
05-06 / 2009
8
αξιοποιώντας
την
έρευνα
i
Εκδήλωση και συζήτηση της μελέτης "Καινοτομία στην
Ελλάδα"
Μελέτη "Καινοτομία στην Ελλάδα"
Ίδρυμα Κόκκαλη
Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Τη νηπιακή της φάση διανύει η "Καινοτομία στην Ελλάδα", σύμ-
φωνα με την ομώνυμη μελέτη που εκπονήθηκε από ομάδα του
Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΟΠΑ) με πρωτοβουλία
του Ιδρύματος Κόκκαλη. Η μελέτη παρουσιάστηκε σε εκδήλω-
ση-συζήτηση που διοργάνωσε στις 18 Ιουνίου το Ίδρυμα Κόκ-
καλη, υπό την αιγίδα του ΣΕΒ, τιμώντας το Ευρωπαϊκό Έτος Και-
νοτομίας.
Η μελέτη απεικονίζει και αξιολογεί το επίπεδο καινοτομίας στην
Ελλάδα σε σύγκριση με άλλες χώρες, στηριζόμενη σε ανάλυση
δεικτών από διεθνείς εκθέσεις (Ευρωπαϊκός Πίνακας Καινοτομίας
- European Innovation Scoreboard, Επετηρίδα Παγκόσμιας Αντα-
γωνιστικότητας - World Competitiveness Yearbook του IMD και
Έκθεση Παγκόσμιας Ανταγωνιστικότητας - Global Competitiveness
Report του World Economic Forum) οι οποίες δημοσιεύουν ετή-
σιες συγκρίσεις χωρών για την καινοτομία και την ανταγωνιστι-
κότητα, αλλά και σε στοιχεία από άλλες διεθνείς εκθέσεις που
παρουσιάζουν συγκρίσεις για την εθνική κουλτούρα και τις αξίες
(Hofstede, World Values Survey), την ποιότητα του εκπαιδευτι-
κού συστήματος (PISA-ΟΟΣΑ) καθώς και συγκρίσεις δημόσιων
πολιτικών.
Από τη μελέτη, την οποία μπορεί κανείς να διαβάσει στο σύνο-
λό της στο δικτυακό τόπο του Ιδρύματος Κόκκαλη, προκύπτει
σημαντική υστέρηση της Ελλάδας στις περισσότερες πτυχές και-
νοτομίας, ενώ η σύγκλιση με το μέσο κοινοτικό επίπεδο δεν φαί-
νεται άμεσα δυνατή. Ενώ άλλες μικρές χώρες (Κύπρος, Εσθονία,
Τσεχία, Ισραήλ) κάνουν άλματα προόδου, αλλά και ενώ μικρές
χώρες είναι ηγέτιδες στην καινοτομία (Ελβετία, Σουηδία, Δανία,
Φιλανδία), η Ελλάδα επιδεικνύει ιδιαίτερα χαμηλές επιδόσεις σε
δαπάνες Έρευνας & Ανάπτυξης, καινοτομική δυνατότητα των επι-
χειρήσεων, εμπορικά σήματα και πατέντες, ποιότητα εκπαιδευτι-
κού συστήματος, σύνδεση πανεπιστημίου-βιομηχανίας, ευκολία
ίδρυσης επιχειρήσεων και υποδομές τεχνολογίας.
Αν και η Ελλάδα κατατάσσεται υψηλά σε υιο-
θέτηση καινοτομιών και νέων προϊόντων από
τις εταιρείες, υστερεί σε καινοτομική επίδοση.
Εμφανίζεται, δηλαδή, να επικρατεί το μοντέλο
υιοθέτησης και διάχυσης νέων προϊόντων, τεχνο-
λογιών και μεθόδων -με κάποια προσαρμογή
στις συνθήκες της ελληνικής αγοράς- που έχουν
δοκιμαστεί αλλού και δεν εμπεριέχουν υψηλό
βαθμό αβεβαιότητας. Προβληματικό σε μεγά-
λο βαθμό είναι και το γεγονός πως η Ελλάδα
είναι σχετικά ανοιχτή σε νέες ιδέες, καθώς ελά-
χιστες από αυτές εφαρμόζονται τελικά στην αγο-
ρά. Οι συνολικές δαπάνες των επιχειρήσεων για
καινοτομία και οι δημόσιες επιχορηγήσεις είναι
επίσης υψηλές, χωρίς όμως να ωθούν τη χώρα
σε υψηλές κατατάξεις καινοτομίας. Παράλληλα,
ενώ η Ελλάδα διαπρέπει στη συμμετοχή στην τριτοβάθμια εκπαί-
δευση και σε διαθεσιμότητα επιστημονικού προσωπικού, η χαμη-
λή ποιότητα του εκπαιδευτικού συστήματος και της διατήρησης
ταλέντων αναιρεί σε μεγάλο βαθμό το προβάδισμα αυτό.
Όσον αφορά στις πολιτικές, η Ελλάδα δεν φαίνεται να υπολεί-
πεται άλλων χωρών. Σε αρκετές μάλιστα περιπτώσεις, εφαρμό-
ζονται καλές ευρωπαϊκές πρακτικές. Τελικά, όμως, παρά την ευρύ-
τητα τους, οι πολιτικές υπολείπονται σε αποτέλεσμα. Το πλήθος
των εμπλεκόμενων φορέων (υπάρχουν πάνω από 40 φορείς σχε-
τικοί με την καινοτομία), η έλλειψη σαφούς στρατηγικής, η ρηχή
διάχυση των εθνικών πόρων σε πολλά προγράμματα και τομείς,
η ενίσχυση της γενικής επιχειρηματικότητας (χωρίς εστίαση στην
καινοτομική επιχειρηματικότητα) και το γεγονός πως οι τρεις βασι-
κές περιοχές πολιτικής -Επιχειρηματικότητα, Έρευνα & Τεχνολο-
γία και Καινοτομία- εξελίσσονται σε μεγάλο βαθμό ανεξάρτητα,
καθιστούν την υπάρχουσα στρατηγική μη αποτελεσματική και δεν
επιτρέπουν στις πολιτικές καινοτομίας να επιτύχουν θετικές επι-
πτώσεις στην οικονομία και την απασχόληση.
Αυτό που προτείνει η μελέτη ως νέα στρατηγική είναι η αναγνώ-
ριση και στήριξη ενός "Ελληνικού Μοντέλου Καινοτομίας" που
θα βασίζεται στα πιο δυνατά σημεία της χώρας. Όχι, δηλαδή,
στην πρωτογενή Έρευνα & Ανάπτυξη και την ενδογενή παραγω-
γή καινοτομιών που στηρίζει το υπάρχον Εθνικό Σχέδιο, αλλά
στην απορρόφηση τεχνολογίας και καινοτομιών που έχουν παρα-
χθεί αλλού. Αυτό μπορεί να σημαίνει έμφαση στην εφαρμογή
δοκιμασμένων τεχνολογιών και λύσεων με μικρές - βηματικές
καινοτομίες, την προσαρμογή στις ανάγκες των καταναλωτών,
στον τρόπο εξυπηρέτησης και στις εσωτερικές οργανωτικές δια-
δικασίες, παρά σε ριζικές καινοτομίες.
Το μοντέλο αυτό που αναδύεται από την πράξη μπορεί να ενι-
σχυθεί με στοχευμένες πολιτικές. Με προώθηση, για παράδειγ-
μα, διεθνών συνεργασιών, δικτύωση για ανεύρεση δοκιμασμέ-
νων ιδεών, τεχνολογιών και μηχανισμών απορρόφησής τους,
αλλά και με προγράμματα και φορείς που εστιάζονται σε αυτό,
καθώς και στη στήριξη της καινοτομικής επιχειρηματικότητας. Στην
ουσία η κατεύθυνση αυτή σκιαγραφεί ένα μοντέλο ανοιχτής και-
νοτομίας, προσαρμοσμένο στην υιοθέτηση και διάχυση λύσεων
και τεχνολογίας. Βαθμιαία ανάπτυξη προς την κατεύθυνση αυτή,
θα οδηγήσει σε αύξηση ικανοτήτων προσαρμογής και καινοτο-
μιών στην εφαρμογή, με σειρά επιχειρηματικών καινοτομιών.
Μακροπρόθεσμα θα βελτιώσει τις γενικότερες ικανότητες για ενδο-
γενή καινοτομικότητα.
Όπως επισήμανε και κατά την παρουσίαση της μελέτης ο επικε-
φαλής της επιστημονικής ομάδας του ΟΠΑ, Καθηγητής Σπυρίδων
Λιούκας, οι χαμηλές δαπάνες στην Ελλάδα για
έρευνα και τα προβλήματα στον τομέα της επι-
χειρηματικότητας, η απουσία σύνδεσης βιομη-
χανίας με την εκπαίδευση και επενδυτικών σχη-
μάτων για τα πρώτα στάδια της καινοτομικής
δραστηριότητας είναι μερικοί από τους παράγο-
ντες που συμβάλλουν στη χαμηλή κατάταξη της
χώρας μας στους γενικούς δείκτες καινοτομίας.
Η έμφαση στη λεγόμενη "Ανοιχτή Καινοτομία"
που δίνει σημασία στην απορρόφηση, στη διά-
χυση και την προσαρμογή καινοτομιών, θα αξιο-
ποιήσει τις τάσεις που εμφανίζονται ήδη στο ελλη-
νικό περιβάλλον, χωρίς να απαιτεί την πρότερη
επίλυση σύνθετων ζητημάτων όπως η σύνδεση
του πανεπιστημίου με την αγορά, η γραφειο-
κρατία ή η ραγδαία αύξηση της δαπάνης.
Ένα "Ελληνικό Μοντέλο Καινοτομίας"
προτείνει νέα μελέτη