Basic HTML Version
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ
ΕΡΕΥΝΑ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ
Ι
11/2009 - 01/ 2010
2 0
αφιέρωμα
Στα τέλη της πρώτης δεκαετίας του 21ου αιώνα, το πρόβλημα
της υπο-εκπροσώπησης των γυναικών στις ηγετικές θέσεις όλων
των τομέων της κοινωνικής ζωής παραμένει, φανερώνοντας τις
βαθιές ρίζες της ανισότητας των δύο φύλων ακόμη και στις πιο
προηγμένες κοινωνίες. Παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί
στους τομείς της πολιτικής, της επιχειρηματικότητας και της δημό-
σιας διοίκησης, και παρά τις συστηματικές προσπάθειες που
έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια για την εισαγωγή της διάστα-
σης των ίσων ευκαιριών στον χώρο της επιστήμης και της έρευ-
νας, σήμερα μόλις το 25% των ερευνητών σε όλο τον κόσμο
είναι γυναίκες, σύμφωνα με το Ινστιτούτο Στατιστικής της UNESCO.
Μια πιθανή εξήγηση για την κατάσταση αυτή είναι ότι η διά-
σταση του φύλου στους χώρους της επιστήμης και της έρευνας
έχει για πολλά χρόνια υποτιμηθεί ή και παραβλεφθεί, καθώς
δεν είναι εύκολο να δεχθεί κανείς πως στον χώρο της επιστή-
μης, το κατεξοχήν ορθολογικό περιβάλλον, θα μπορούσαν να
επιβιώνουν κοινωνικές και πολιτισμικές δυναμικές που υπο-
θάλπουν τη διάκριση μεταξύ των φύλων. Δυστυχώς, οι στατι-
στικές διαφωνούν. Τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Αμερική και
αλλού, η εκπροσώπηση των γυναικών μειώνεται αισθητά καθώς
ανεβαίνουμε στην κλίμακα των επιστημονικών βαθμίδων.
Σήμερα, στις χώρες της ΕΕ οι γυναίκες κατέχουν λιγότερες από
το 20% των υψηλών ακαδημαϊκών θέσεων (grade A), παρά το
γεγονός ότι εκπροσωπούν το 55% των φοιτητών και το 60%
των αποφοίτων πανεπιστημίων. Αν και θετικές αυξήσεις παρα-
τηρούνται συστηματικά στα ποσοστά, ο πραγματικός ρυθμός
Ποια είναι η κατάσταση σήμερα στον Ευρωπαϊκό Χώρο Έρευνας
όσον αφορά τη διάσταση του φύλου;
Είναι η ανέλιξη των γυναικών επιστημόνων ανάλογη των ανδρών
συναδέλφων τους;
Ποιες είναι οι πολιτικές και τα προγράμματα που έχουν υιοθετηθεί
σε ευρωπαϊκό αλλά και εθνικό επίπεδο για την αντιμετώπιση
του φαινομένου της υπο-εκπροσώπησης των γυναικών;
Συγκεντρώσαμε σε αυτό το αφιέρωμα στατιστικά στοιχεία,
πολιτικές και πρωτοβουλίες, καθώς και μια αναλυτική παρουσίαση
των δράσεων του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ),
πάνω στο σημαντικό θέμα της ίσης εκπροσώπησης ανδρών και
γυναικών σε όλους τους τομείς της ερευνητικής δραστηριότητας.
βελτίωσης είναι πολύ αργός (περίπου 2% αύξηση των γυναι-
κών πανεπιστημιακών καθηγητών σε 5 χρόνια).
Παράλληλα, η υπο-εκπροσώπηση των γυναικών στον ερευ-
νητικό χώρο αντικατοπτρίζει μια ευρύτερη και βαθύτερη έλλει-
ψη αναγνώρισης της διάστασης του φύλου στην επιστήμη, η
οποία πιθανότατα επηρεάζει το περιεχόμενο, τις μεθόδους και
τις προτεραιότητές της. Κάτι που έχει σημαντικό αρνητικό αντί-
κτυπο στην ποιότητα, τις πολιτικές και τα επιστημονικά αποτε-
λέσματα της έρευνας, σε οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο.
Είναι πάντως θετικό ότι η σπουδαιότητα του θέματος έχει γίνει
πλέον αντιληπτή από πολλούς οργανισμούς και φορείς, τόσο
στην Ευρώπη όσο και διεθνώς, με αποτέλεσμα ο διάλογος και
οι δράσεις για την ισότητα των φύλων στην επιστήμη να εντεί-
νονται και η εστίαση των επίσημων πολιτικών στην προσπάθεια
για εισαγωγή της διάστασης του φύλου στην έρευνα να αντι-
μετωπίζεται πλέον ως ανάγκη.
Από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει
ενσωματώσει στις πολιτικές της την διάσταση των ίσων ευκαι-
ριών μεταξύ ανδρών και γυναικών στον χώρο της επιστήμης και
έχει υιοθετήσει μια σειρά από ποικίλα μέτρα για την προώθη-
ση της γυναικείας συμμετοχής σε όλους τους τομείς της επιστή-
μης και τεχνολογίας. Σχετικά μέτρα έχουν υιοθετηθεί από πολ-
λές χώρες και σε εθνικό επίπεδο, ενώ πανεπιστήμια, ερευνητικοί
φορείς και σύλλογοι γυναικών έχουν αναπτύξει δράσεις εστια-
σμένες στην ισότητα των φύλων στην επιστημονική έρευνα.
Η πρόκληση του φύλου
στον Ευρωπαϊκό Χώρο Έρευνας