Basic HTML Version
11/2009 - 01/ 2010
Ι
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ
ΕΡΕΥΝΑ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ
2 1
αφιέρωμα
Η στρατηγική προσέγγιση της Επιτροπής στον τομέα της ισότη-
τας των ευκαιριών μεταξύ γυναικών και ανδρών ξεκινά ήδη από
το 1996, με στόχο την ενσωμάτωση της διάστασης του φύλου
σε όλους τους τομείς της πολιτικής.
Με την έναρξη του 5ου Προγράμματος Πλαίσιο για την έρευ-
να (1998-2002), η Επιτροπή αποφάσισε να συμπεριλάβει τη
διάσταση των ίσων ευκαιριών προωθώντας τη συμμετοχή των
γυναικών στην ερευνητική δραστηριότητα στην Ευρώπη με την
υιοθέτηση του Σχεδίου Δράσης "Γυναίκες και Επιστήμη - Κινη-
τοποίηση των γυναικών με σκοπό τον εμπλουτισμό της ευρω-
παϊκής έρευνας" (Women and Science Action Plan).
Τον Νοέμβριο του 1999 συγκροτήθηκε ομάδα εθνικών εκπρο-
σώπων για θέματα πολιτικής στον τομέα "Γυναίκες και Επιστή-
μη", γνωστή ως Ομάδα του Ελσίνκι (Helsinki Group on women
and science), για τη συστηματική παρακολούθηση της συμμε-
τοχής των γυναικών στην ευρωπαϊκή έρευνα. Η Ομάδα συνέ-
βαλε σημαντικά στη σύσταση εθνικών επιτροπών για την πολι-
τική σχετικά με τις γυναίκες και την επιστήμη, καθώς και στη
διαμόρφωση της σχετικής πρωτοβουλίας ERA-NET "Women in
Science policies", ενώ το 2008 δημοσίευσε την αναφορά
"Benchmarking policy measures for gender equality in sci-
ence", αναλύοντας τη σχέση ανάμεσα στην πολιτική ισότητας
των δυο φύλων και τη συμμετοχή των γυναικών στην έρευνα.
Το 2001, συγκροτήθηκε η επιτροπή εμπειρογνωμόνων WIR
(Women in Industrial Research) για την ανάλυση και τη δια-
μόρφωση προτάσεων σχετικά με τη θέση των γυναικών στη
βιομηχανική έρευνα. Ακολούθησε η ομάδα εμπειρογνωμόνων
ENWISE (ENlarge Women In Science to East) με αντικείμενο τη
μελέτη των συνθηκών εργασίας των γυναικών επιστημόνων στις
χώρες της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης και τα κράτη της
Βαλτικής.
Το 2005 ξεκίνησε η λειτουργία της Ευρωπαϊκής Πλατφόρμας
για τις Γυναίκες Επιστήμονες (European Platform for Women
Scientists, EPWS). Στόχος της είναι η δικτύωση και η σύνδεση
των γυναικών επιστημόνων με τους φορείς που είναι αρμόδιοι
για τη διαμόρφωση πολιτικών για την έρευνα, ώστε να "ακου-
στεί η φωνή τους" και να ληφθούν μέτρα για την ενίσχυση της
επιστημονικής τους σταδιοδρομίας.
Το 2007 δημιουργήθηκε η ομάδα εμπειρογνωμόνων WIRD-
EM (Women in Research Decision Making) για να διερευνή-
σει το κατά πόσο οι γυναίκες συμμετέχουν στις επιτροπές και
τα συμβούλια διαμόρφωσης πολιτικής στην Ευρώπη και να
προτείνει τρόπους και δράσεις για την προώθηση των γυναι-
κών σε ανώτερες ερευνητικές θέσεις και τη διαμόρφωση μιας
επιστημονικής κουλτούρας όπου τα δυο φύλα θα αντιμετωπί-
ζονται ισότιμα.
Το ζήτημα των γυναικών στην επιστήμη ενσωματώθηκε και στα
Προγράμματα Πλαίσιο για την Έρευνα της ΕΕ, αφενός με προ-
σκλήσεις υποβολής προτάσεων για έργα με αντικείμενο "Γυναί-
κες και Επιστήμη" και, αφετέρου, με την αύξηση των γυναικών
που συμμετέχουν ως συντονιστές έργων, αξιολογητές προτά-
σεων, μέλη επιτροπών, κ.λπ. Σχετικές μελέτες και εκθέσεις,
όπως η "She Figures", δημοσιεύονται σε τακτική βάση.
Όσον αφορά τη σχέση του φύλου με την αριστεία και την χρη-
ματοδότηση στην έρευνα, η Ε.Ε. συγκρότησε σχετική επιτροπή
16 εμπειρογνωμόνων η οποία εξέδωσε, μετά από έρευνα που
πραγματοποίησε κατά το 2008, την έκθεση "The gender chal-
lenge in research funding - Assessing the European national
scenes" ("Η πρόκληση του φύλου στην χρηματοδότηση της
έρευνας - Αποτιμώντας τις εθνικές σκηνές της Ευρώπης") που
δημοσιεύθηκε τον Μάιο του 2009. Η έκθεση περιλαμβάνει μια
σειρά συστάσεων και καλών πρακτικών, προκειμένου να ενθαρ-
ρύνει τους εμπλεκόμενους φορείς να λάβουν σοβαρά υπόψη
τους τις προσκλήσεις του φύλου στην ερευνητική χρηματοδό-
τηση και να αναλάβουν δράση.
Πρωτοβουλίες της ΕΕ για την ισότητα των φύλων στην έρευνα
Μόνο το 30% των Ευρωπαίων ερευνη-
τών είναι γυναίκες σύμφωνα με την τελευ-
ταία έκθεση "She Figures 2009" της Ευρω-
παϊκής Επιτροπής. Ο αριθμός των ερευνητριών
αυξήθηκε κατά 6,3% ετησίως την περίο-
δο 2002-2006, με το αντίστοιχο ποσο-
στό των ανδρών να ανέρχεται σε 3,7%.
Ωστόσο η εκπροσώπησή τους σε συγκε-
κριμένα επιστημονικά πεδία και η επι-
στημονική τους σταδιοδρομία και εξέλι-
ξη υστερούν.
Η έκθεση "She Figures", η οποία δημο-
σιεύεται κάθε τρία χρόνια από την Ευρω-
παϊκή Επιτροπή, περιλαμβάνει στοιχεία
για την απασχόληση των Ευρωπαίων
ερευνητριών στις 27 χώρες μέλη της ΕΕ,
την Κροατία, την Ισλανδία, το Ισραήλ,
τη Νορβηγία, τη Σουηδία και την Τουρ-
κία. Την περίοδο 2003-2009 οι εκθέ-
σεις εκπονήθηκαν από την Ευρωπαϊκή
Επιτροπή και τον οργανισμό "Helsinki
Group on Women in Science" και καλύ-
πτουν θέματα όπως αριθμός εργαζομέ-
νων, επιστημονικά πεδία, βαθμός εμπει-
ρίας, επιστημονική σταδιοδρομία, πρόσβαση
σε θέσεις λήψης αποφάσεων, κ.ά.
Σύμφωνα με την έκθεση, οι γυναίκες εκπρο-
σωπούν το 37% των ερευνητών στην τρι-
τοβάθμια εκπαίδευση, το 39% στον κυβερ-
νητικό/δημόσιο τομέα και το 19% στις
επιχειρήσεις. Η αύξηση των ερευνητριών
παρατηρείται σε όλα τα επιστημονικά πεδία
και, κυρίως, στις επιστήμες υγείας (5,6%
στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και 12% σε
δημόσιους οργανισμούς), στις ανθρωπι-
στικές επιστήμες (6,8% στην τριτοβάθμια
εκπαίδευση και 4% σε δημόσιους οργα-
νισμούς), στη μηχανολογία και τεχνολο-
γία (6,7% στην τριτοβάθμια εκπαίδευση
και 10% σε δημόσιους οργανισμούς) και
τις κοινωνικές επιστήμες (6,5% στην τρι-
τοβάθμια εκπαίδευση και 3% σε δημό-
σιους οργανισμούς). Το 59% των από-
φοιτων ανώτατης εκπαίδευσης είναι γυναίκες.
Ωστόσο το ποσοστό των καθηγητριών
(ανώτατης βαθμίδας) ανέρχεται σε μόλις
18% και των επικεφαλής ερευνητικών
οργανισμών σε 13%.
Όσον αφορά την Ελλάδα, οι ερευνήτριες
αντιπροσωπεύουν το 36% του ερευνη-
τικού δυναμικού, ποσοστό μεγαλύτερο
από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, και, συγκε-
κριμένα, το 38% στην ανώτατη εκπαί-
δευση, το 41% στους δημόσιους οργα-
νισμούς και το 32% στις επιχειρήσεις. Ο
ετήσιος ρυθμός αύξησης των ερευνη-
τριών είναι 6,9%, με το αντίστοιχο ποσο-
στό των ανδρών να κυμαίνεται στο 5,7%.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του 2006, το
45% των διδακτόρων στην Ελλάδα είναι
γυναίκες. Κύρια επιστημονικά πεδία των
διδακτορικών είναι η υγεία (86% των από-
φοιτων διδακτόρων), οι κοινωνικο-οικο-
νομικές και ανθρωπιστικές επιστήμες (52%)
και η εκπαίδευση (47%).
Η έκθεση καταλήγει πως, παρά τα σημα-
ντικά βήματα που έχουν γίνει για την μεγα-
λύτερη εμπλοκή των γυναικών στην ευρω-
παϊκή έρευνα, απαιτούνται επιπλέον
διαρθρωτικές αλλαγές σε πανεπιστήμια
και ερευνητικά κέντρα για την προώθη-
ση της ισότητας σε όλα τα επιστημονικά
πεδία και στάδια της επιστημονικής στα-
διοδρομίας.
Χαμηλή εκπροσώπηση των γυναικών στην ευρωπαϊκή έρευνα