Basic HTML Version
11/2009 - 01/ 2010
Ι
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ
ΕΡΕΥΝΑ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ
2 3
αφιέρωμα
Η διάσταση του φύλου στον ελληνικό ερευνητικό χώρο
Γυναίκες και Έρευνα
στην Ελλάδα:
Στοιχεία και Αριθμοί
(με βάση σχετικές εκθέσεις της Ευρωπαϊκής
Επιτροπής)
•
Τα στατιστικά στοιχεία για τη θέση των γυναικών στην
έρευνα στην Ελλάδα εξακολουθούν να είναι ανε-
παρκή, παρά τη λειτουργία του Helsinki Group.
•
Υπάρχει δυσκολία ανέλιξης των γυναικών σε θέσεις
καθηγητών ή αναπληρωτών καθηγητών κατά την ακα-
δημαϊκή τους καριέρα: Το ποσοστό συμμετοχής των
γυναικών σε όλες τις ερευνητικές βαθμίδες (Grade A,
B, C, D) είναι χαμηλότερο από τον κοινοτικό μέσο
όρο, παρόλο που ο αριθμός των γυναικών με διδα-
κτορικό πτυχίο είναι υψηλός.
•
Υπάρχει χαμηλή συμμετοχή των γυναικών σε υψη-
λόβαθμες θέσεις στην έρευνα και σε θέσεις λήψης
αποφάσεων: Ο δείκτης που αντιστοιχεί στην πιθανό-
τητα ανέλιξης των γυναικών σε υψηλόβαθμες θέσεις
στην έρευνα σε σχέση με αυτή των αντρών είναι 2
για την Ελλάδα ενώ ο αντίστοιχος δείκτης σε επίπεδο
EΕ-25 είναι 2,1.
•
Οι αποδοχές των γυναικών είναι χαμηλότερες από
αυτές των αντρών σε αντίστοιχες θέσεις στην έρευνα:
Η διαφορά οικονομικών απολαβών γυναικών και
αντρών είναι μεγαλύτερη από την αντίστοιχη σε επί-
πεδο EΕ-25 (στοιχεία για το έτος 2004).
•
Ο αριθμός των γυναικών στην έρευνα στην Ελλάδα
είναι πολύ υψηλός σε σχέση με τον αντίστοιχο της ΕΕ-
15 ιδιαίτερα στον εκπαιδευτικό (HES) και κυβερνητικό
(GOV) τομέα (στοιχεία από Eurostat για το έτος 2003).
•
Το μεγαλύτερο μερίδιο χρηματοδότησης της έρευνας
ανήκει στον εκπαιδευτικό (HES) και κυβερνητικό (GOV)
τομέα και το μικρότερο μερίδιο στον επιχειρηματικό
τομέα (BES). Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με το ότι
το μεγαλύτερο ποσοστό των γυναικών απασχολείται
στον εκπαιδευτικό και κυβερνητικό τομέα, δικαιολο-
γεί εν μέρει το γεγονός ότι η παρουσία των γυναικών
στην Ελλάδα σε αυτούς τους τομείς φαίνεται βελτιω-
μένη (στοιχεία από Eurostat για το έτος 2003).
•
Η Ελλάδα ανήκει στην ομάδα των χωρών με χαμηλή
δραστηριότητα στην υιοθέτηση και εφαρμογή πολι-
τικών και μέτρων για την ισότητα των φύλων.
•
Τα μέτρα για την ενίσχυση των γυναικών στην έρευνα
στην Ελλάδα είναι ασυνεχή, λόγω αντιδράσεων και
έλλειψης σωστού ελέγχου κατά την υλοποίησή τους.
•
Δεν υπάρχει σχέδιο για την ενσωμάτωση της διάστα-
σης του φύλου (gender mainstreaming plan), παρά
την ύπαρξη σχεδίου για την ισότητα των φύλων.
Η Ελλάδα ανήκει στην ομάδα των χωρών με χαμηλή δραστη-
ριότητα στην υιοθέτηση και εφαρμογή πολιτικών και μέτρων
για την ισότητα των φύλων. Η μοναδική νομοθετική ρύθμιση
για τα θέματα ισότητας στην έρευνα είναι το άρθρο 57 του Ν.
3653/2008 όπου καθορίζεται ποσοστό συμμετοχής των επι-
στημόνων κατ' ελάχιστο 1/3 για κάθε φύλο στη στελέχωση των
Εθνικών Οργάνων και Επιτροπών Έρευνας και Τεχνολογίας. Επί-
σης καθορίζεται ότι σε κάθε υπηρεσιακό συμβούλιο των δημο-
σίων υπηρεσιών και των ΝΠΔΔ ο αριθμός των οριζόμενων από
την υπηρεσία μελών κάθε φύλου ανέρχεται σε ποσοστό ίσο
τουλάχιστον με το 1/3 των οριζόμενων (άρθρο 6, παρ. 1, του
Ν. 2839/2000).
Σημαντικό βήμα προς την ενσωμάτωση της διάστασης της ισό-
τητας των φύλων στην επιστημονική και τεχνολογική πολιτική
και την υποστήριξη της συμμετοχής του γυναικείου ερευνητι-
κού δυναμικού σε ερευνητικά προγράμματα, υπήρξε η δημι-
ουργία διαφόρων ενώσεων και συνδέσμων, όπως η Ελληνική
Εταιρεία Γυναικών Πανεπιστημιακών (ΕΛΕΓΥΠ), το Κέντρο Ερευ-
νών για Θέματα Ισότητας (ΚΕΘΙ), η Ένωση Διπλωματούχων
Ελληνίδων Μηχανικών (ΕΔΕΜ) και ο Σύνδεσμος Ελληνίδων
Επιστημόνων (ΣΕΕ).
Ιδιαίτερα σημαντική πρωτοβουλία είναι το Δίκτυο Γυναικών
Ερευνητριών ΠΕΡΙΚΤΙΟΝΗ, που συντονίζεται από τη Γενική Γραμ-
ματεία Έρευνας και Τεχνολογίας (ΓΓΕΤ). Σημειώνεται πως η ΓΓΕΤ
προωθεί τη συμμετοχή των γυναικών σε επιστημονικές δρα-
στηριότητες και με οριζόντιες δράσεις του ΕΠΑΝ, όπως η ενί-
σχυση γυναικών επιστημόνων – επιχειρηματιών για την ανά-
πτυξη spin-off εταιρειών, η πριμοδότηση σε ερευνητικά
προγράμματα κ.ά.
Το Δίκτυο ΠΕΡΙΚΤΙΟΝΗ δημιουργήθηκε τον Ιανουάριο του 2000
με πρωτοβουλία της ΓΓΕΤ στο πλαίσιο του Σχεδίου Δράσης
"Γυναίκες και Επιστήμη - Κινητοποίηση των γυναικών με σκο-
πό τον εμπλουτισμό της ευρωπαϊκής έρευνας" (Women and
Science Action Plan) και της Ομάδας του Ελσίνκι.
Στόχος του Δικτύου είναι η προώθηση του θέματος των ίσων
ευκαιριών στην έρευνα και τεχνολογική ανάπτυξη με την υπο-
στήριξη συγκεκριμένων μέτρων για την αποτελεσματικότερη
αξιοποίηση του γυναικείου ερευνητικού πληθυσμού, την ενσω-
μάτωση της διάστασης του φύλου στις πολιτικές έρευνας και
ανάπτυξης και την ανάπτυξη διαύλων επικοινωνίας με άλλα
δίκτυα στην ΕΕ και την ευρύτερη περιοχή της ΝΑ Ευρώπης, για
την ανταλλαγή πληροφοριών και καλών πρακτικών.
Στις δράσεις που πραγματοποίησε το Δίκτυο περιλαμβάνονται
η εκπόνηση επιστημονικών μελετών, η καταγραφή στατιστικών
στοιχείων, η παρακολούθηση δεικτών, η αξιολόγηση της ερευ-
νητικής πολιτικής, η διαμόρφωση καλών πρακτικών, η δικτύω-
ση, η πληροφόρηση και η ευαισθητοποίηση για θέματα ισό-
τητας στο χώρο της έρευνας και της τεχνολογίας.
Ιδιαίτερα σημαντικές είναι και οι πρωτοβουλίες και τα έργα που
υλοποιεί το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ) για την προώ-
θηση των γυναικών στην επιστήμη. Στο πλαίσιο αυτό, το ΕΚΤ
έχει υλοποιήσει το έργο "Χαρτογράφηση του Επιστημονικού
Χώρου του Ελληνικού Γυναικείου Ερευνητικού Δυναμικού",
που αφορά την ποσοτική και ποιοτική καταγραφή της κατά-
στασης των Ελληνίδων ερευνητριών που απασχολούνται σε
ΑΕΙ και Ερευνητικά Κέντρα και την αποτύπωση της συμμετοχής
τους σε κέντρα λήψης αποφάσεων.
Επίσης το ΕΚΤ συμμετέχει στο ευρωπαϊκό έργο GENDERA (Gender
Debate in the European Research Area).