Basic HTML Version
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ
ΕΡΕΥΝΑ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ
Ι
11/2009 - 01/ 2010
2 4
αφιέρωμα
Στο πλαίσιο των δράσεων του Δικτύου "ΠΕΡΙΚΤΙΟΝΗ" πραγ-
ματοποιήθηκαν το 2008 δυο σημαντικές μελέτες για την εικό-
να της Ελληνίδας ερευνήτριας στο δημόσιο και τον ιδιωτικό
τομέα. Πρόκειται για τις μελέτες: "Χαρτογράφηση του επιστη-
μονικού χώρου του ελληνικού γυναικείου ερευνητικού δυνα-
μικού" που εκπονήθηκε από το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης,
και "Η Ελληνίδα ερευνήτρια στη βιομηχανική έρευνα και και-
νοτομία" που εκπονήθηκε από την εταιρία στατιστικών μελε-
τών QUANTOS ΑΕ.
Όπως προκύπτει από την έρευνα "Χαρτογράφηση του επιστη-
μονικού χώρου του ελληνικού γυναικείου ερευνητικού δυνα-
μικού", οι ερευνήτριες του δημόσιου τομέα (πανεπιστήμια και
ερευνητικά κέντρα) θεωρούν την έλλειψη κατάλληλης κρατι-
κής πολιτικής και τις υποχρεώσεις απέναντι στα παιδιά και την
οικογένεια, βασικούς ανασταλτικούς παράγοντες στην επιστη-
μονική σταδιοδρομία τους. Για το λόγο αυτό κρίνεται απαραί-
τητη η στήριξη της οικογένειας από την Πολιτεία και η ανα-
βάθμιση των συνθηκών εργασίας.
Σύμφωνα με την υπεύθυνη του έργου, Δρα Εύη Σαχίνη (Προϊ-
σταμένη του Τμήματος Στρατηγικής & Ανάπτυξης του ΕΚΤ), με
την εκπόνηση της μελέτης δημιουργήθηκαν πλέον οι κατάλ-
ληλες υποδομές πληροφόρησης και οργανώθηκε συστηματι-
κά, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, ο τρόπος συλλογής στοι-
χείων για τις γυναίκες ερευνήτριες, με στόχο την προώθηση
πολιτικών ισότητας στον τομέα της έρευνας και τεχνολογίας.
Όπως επισημαίνει η Δρ Ε. Σαχίνη: "Είμαστε στην κατεύθυνση
που θα μπορούμε να εξάγουμε στατιστικούς δείκτες με βάση
τις κοινές προδιαγραφές της ΕΕ. Τα στοιχεία αυτά θα ενημερώ-
νονται σε σταθερή βάση και θα αξιοποιούνται για τη διαμόρ-
φωση πολιτικών ενίσχυσης των γυναικών ερευνητριών και την
αντιμετώπιση προβλημάτων σταδιοδρομίας".
Στην ποσοτική έρευνα συμμετείχαν 73 οργανισμοί (21 ΑΕΙ και
52 ερευνητικοί φορείς). Το ηλεκτρονικό ερωτηματολόγιο συμπλη-
ρώθηκε από 757 ερευνήτριες. Η ποσοτική έρευνα κατέδειξε,
μεταξύ άλλων, ότι:
•
Η πλειοψηφία των ερευνητριών ανήκει στον κλάδο των Κοι-
νωνικών και Ανθρωπιστικών Επιστημών (43%) και στον κλά-
δο των Ιατρικών Επιστημών (34%)
•
Μόνο το 10% των ερευνητριών έχουν ορισθεί Εθνικοί Εκπρό-
σωποι σε ευρωπαϊκές ή άλλες διεθνείς επιτροπές έρευνας
και τεχνολογικής ανάπτυξης
•
Ως σημαντικότεροι ανασταλτικοί παράγοντες στην επιστη-
μονική τους σταδιοδρομία θεωρούνται η έλλειψη κατάλ-
ληλης κρατικής πολιτικής (29%) και οι υποχρεώσεις απέ-
ναντι στα παιδιά και την οικογένεια (26%).
•
Βασικοί παράγοντες για την επιστημονική σταδιοδρομία
θεωρούνται η ποιότητα της εκπαίδευσης (45%) και η στή-
ριξη της οικογένειας (32%).
Επίσης, με βάση τα στοιχεία που έδωσαν 50 οργανισμοί, προ-
κύπτει ότι τα Κέντρα Λήψης Αποφάσεων (Διοικητικά και Γνω-
μοδοτικά Συμβούλια) στελεχώνονται κατά 30% από γυναίκες.
Το ποιοτικό σκέλος της έρευνας πραγματοποιήθηκε μέσω συνε-
ντεύξεων σε δείγμα 100 ερευνητριών. Οι συνεντεύξεις κινήθη-
καν σε έξι άξονες: Εμπειρίες στην απαρχή της επαγγελματικής
απασχόλησης, Εμπειρία διακρίσεων στο χώρο εργασίας, Ικα-
νοποίηση από την εργασία, Σύνδεση επαγγελματικής και οικο-
γενειακής ζωής, Καριέρα και Προτεινόμενα μέτρα.
Από την ανάλυση των συνεντεύξεων προκύπτει ότι:
•
Ως προς τις βασικές δυσκολίες εισόδου στο επάγγελμα ανα-
φέρονται κυρίως η έλλειψη υποδομής και η έλλειψη αξιο-
κρατίας. Δεν αναφέρονται άμεσες διακρίσεις στον χώρο της
εργασίας, ενώ έμμεσες διακρίσεις αναφέρονται κυρίως από
μεγαλύτερες σε ηλικία ερευνήτριες. Ως αιτίες διακρίσεων
αναφέρονται οι άτυπες προκαταλήψεις έναντι των γυναικών
και η αναξιοκρατία.
•
Η συνεργασία με τους άνδρες συναδέλφους καταγράφεται
από τη συντριπτική πλειοψηφία ως πολύ καλή. Ωστόσο
πάνω από το 50% του δείγματος αναγνωρίζει ότι οι γυναί-
κες ερευνήτριες αντιμετωπίζουν περισσότερα προβλήματα,
που σχετίζονται με την έλλειψη χρόνου λόγω οικογενεια-
κών υποχρεώσεων. Για αυτούς τους λόγους, μεγάλο ποσο-
στό του δείγματος (66%) θεωρεί το φύλο ως εμπόδιο στην
εξέλιξη της καριέρας τους.
•
Ως προς τα προτεινόμενα μέτρα για την αντιμετώπιση των
σεξιστικών προτύπων αναφέρονται κυρίως η μακροχρόνια
εκπαίδευση, η θέσπιση σωματείων και ΜΚΟ, οι ξεκάθαροι
κανόνες στο χώρο εργασίας και η ευαισθητοποίηση της κοι-
νωνίας από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης.
•
Μεγάλο ποσοστό (76,3%) αναφέρει ότι η εργασία επεμ-
βαίνει στην οικογενειακή ζωή. Ερευνήτριες σε χαμηλότερες
βαθμίδες που είναι παντρεμένες, αναφέρουν τα μεγαλύτε-
ρα ποσοστά παρέμβασης της εργασίας στην οικογένεια και
της οικογένειας στην εργασία. Στην πλειοψηφία τους (76%)
οι ερευνήτριες του δείγματος δεν διεκδίκησαν ανώτερες
θέσεις, ενώ μόνο το 35% θεωρεί την οικογένεια ως εμπό-
διο ανέλιξης στην καριέρα.
•
Ο ημερήσιος χρόνος εργασίας που αναφέρεται είναι κατά
μέσο όρο 9,3 ώρες τις εργάσιμες ημέρες και 5 περίπου ώρες
τα Σαββατοκύριακα.
•
Στη συντριπτική τους πλειοψηφία (92%) οι συμμετέχουσες
δηλώνουν ότι είναι ικανοποιημένες ή πολύ ικανοποιημένες
από το επάγγελμά τους.
•
Οι ερευνήτριες θεωρούν απαραίτητη τη λήψη μέτρων για τη
στήριξη της οικογένειας και των παιδιών από την Πολιτεία (π.χ.
πρόβλεψη παιδικών σταθμών στο χώρο εργασίας) και για την
αναβάθμιση των συνθηκών εργασίας (παροχή αδειών, ευε-
λιξία της διοίκησης, βελτίωση των υποδομών, θέσπιση καθο-
ρισμένου καθηκοντολογίου στον εργασιακό χώρο κ.λπ.).
Στο άμεσο διάστημα το ΕΚΤ, αξιοποιώντας τις υποδομές του,
σχεδιάζει την επανάληψη της ποσοτικής έρευνας με στόχο την
καταγραφή μεγαλύτερου αριθμού ερευνητριών, την επικαιρο-
ποίηση των στοιχείων και την έκδοση σχετικών δεικτών.
Η δεύτερη μελέτη "Η Ελληνίδα ερευνήτρια στη βιομηχανική
έρευνα και καινοτομία" κατέδειξε, μεταξύ άλλων, ότι:
•
Το 66,5% των επιχειρήσεων με δραστηριότητα Έρευνας και
Τεχνολογικής Ανάπτυξης απασχολούν γυναίκες ως ερευ-
νητικό προσωπικό.
•
Οι γυναίκες απασχολούνται περισσότερο ως προσωπικό
υποστήριξης, ενώ η μικρότερη συμμετοχή παρουσιάζεται
στον τομέα της έρευνας. Οι γυναίκες αποτελούν περίπου το
35% του συνόλου του ερευνητικού προσωπικού των επι-
χειρήσεων.
•
Το 28,2% των γυναικών ερευνητριών κατέχουν ηγετική θέση
στην επιχείρηση. Οι θέσεις τις οποίες καταλαμβάνουν, κατη-
γοριοποιούνται ως εξής :
•
Project manager: 21%
•
Διευθύντριες τμήματος: 21%
•
Υπεύθυνες τμημάτων: 36%
•
Προϊσταμένες τμημάτων: 6%
•
Άλλες θέσεις: 16%
Χαρτογράφηση των Ελληνίδων ερευνητριών
στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα