Basic HTML Version
18
καινοτομια
ερευνα & τεχνολογια | 03-05/2012
Ανοικτή Πρόσβαση στη Γνώση
Σε πρόσφατη ανακοίνωση της, η βιβλιοθήκη του φημισμένου Πανεπι-
στημίου του Χάρβαρντ, διαπιστώνει ότι αδυνατεί οικονομικά να διατη-
ρήσει τις συνδρομές σε μεγάλους επιστημονικούς εκδότες και καλεί
τους φοιτητές και το προσωπικό του Πανεπιστημίου να δημοσιεύουν
σε περιοδικά ανοικτής πρόσβασης.
Το κόστος των συνδρομών για τις ακαδημαϊκές εκδόσεις μεγάλων οί-
κων είναι σήμερα δυσβάστακτο για τη βιβλιοθήκη. Καθως οι συνδρο-
μές σε επιστημονικές επιθεωρήσεις καταλαμβάνουν όλο και αυξανό-
μενο μερίδιο του συνολικού προϋπολογισμού της βιβλιοθήκης, η βι-
βλιοθήκη στην ανακοίνωση της περιγράφει ότι το περιβάλλον της ακα-
δημαϊκής επικοινωνίας σήμερα γίνεται όλοενα και λιγότερο βιώσιμο
οικονομικά.
Το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ ξοδεύει πάνω απο 3,5 εκατομμύρια
δολάρια τον χρόνο σε συνδρομές επιστημονικών εκδόσεων. Χαρα-
κτηριστικά, μόνο για το 2010 το ποσό αυτό καταλαμβάνει πάνω απο
20% του συνολικού κόστους για τις συνδρομές. Μερικά περιοδικά
κοστίζουν πάνω από 40.000 δολάρια το χρόνο. Ταυτόχρονα, πολ-
λές πανεπιστημιακές βιβλιοθήκες δαπανούν περισσότερο από το
μισό προϋπολογισμό τους για τους μεγάλους εκδοτικούς οίκους (π.χ.
Elsevier, Springer και Wiley).
Χαρακτηριστικά, οι τιμές που χρεώνουν δύο απο τους μεγαλύτερους
ηλεκτρονικούς εκδότες για διαδικτυακό περιεχόμενο έχουν αυξηθεί
κατά 145% τα τελευταία έξι χρόνια. Επιπλέον, παρατηρείται ότι τα όρια
κέρδους γνωστών επιστημονικών οίκων αγγίζουν το 35%, ποσοστό
που δεν μπορεί να δικαιολογηθεί απο την αύξηση της συνολικής επι-
στημονικής παραγωγής.
Ο διευθυντής της Βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ,
Robert Darnton, σε δήλωση του στην Guardian κάνει λόγο για ένα
παράδοξο που αντιμετωπίζουν πολλά Πανεπιστήμια: "Εμείς κάνουμε
την έρευνα, συντάσσουμε τις μελέτες, όλα δωρεάν, και έπειτα αγορά-
ζουμε τα αποτελέσματα της δουλειάς μας απο τους εκδότες σε εξω-
φρενικές τιμές".
Η βιβλιοθήκη στην ανακοίνωση της, καλεί το διδακτικό και ερευνη-
τικό προσωπικό του Πανεπιστημίου να διαθέτουν στο εξής τις εργα-
σίες τους δωρεάν σε περιοδικά ανοικτής πρόσβασης και να απορρί-
πτουν όσα απαιτούν συνδρομή. Με αυτή την κίνηση, το πλουσιότερο
Πανεπιστήμιο στόν κόσμο πρωτοστατεί στο ευρύτερο κλίμα διαμαρτυ-
ρίας που επικρατεί σχετικά με το υψηλό κόστος πρόσβασης σε πηγές
της επιστημονικής έρευνας. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι περισσότεροι
απο 10.000 ερευνητές συμμετέχουν σε μποϊκοτάζ για τις ολλανδικές
εκδόσεις Elsevier σε ένδειξη διαμαρτυρίας.
Την ελπίδα ότι και άλλα πανεπιστημιακά ιδρύματα θα ακολουθήσουν
το παράδειγμα του Χάρβαρντ εξέφρασε ο Robert Darnton, ο οποί-
ος συμπληρώνει: "Μακροπρόθεσμα, η απάντηση θα είναι η ελεύθε-
ρη πρόσβαση στις επιστημονικές επιθεωρήσεις, ωστόσο χρειάζεται
ενορχηστρωμένη προσπάθεια για να επιτύχουμε αυτόν τον στόχο".
Η εναρμόνιση των πολιτικών διάθεσης ανοικτών δεδομένων
στις μεσογειακές χώρες είναι ο στόχος του ευρωπαϊκού έργου
HOMER-MED (Harmonising Open Data in the MEditerranean
through better Access and Reuse of Public Sector Information),
στο οποίο συμμετέχει η Εταιρεία Ελεύθερου Λογισμικού/Λογι-
σμικού Ανοιχτού Κώδικα (ΕΕΛ/ΛΑΚ), το Πανεπιστήμιο Κρήτης, η
Αποκεντρωμένη Διοίκηση Κρήτης και το Εθνικό Κέντρο Δημόσιας
Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης (ΕΚΔΔΑ).
Το έργο προωθεί τον συντονισμό των μεσογειακών χωρών σε πο-
λιτικές για την προσβασιμότητα και την περαιτέρω χρήση δημόσι-
ων πληροφοριών και δεδομένων σε 4 βασικούς άξονες: το πε-
ριβάλλον, τη γεωργία, τον τουρισμό και την ενέργεια. Στο πλαί-
σιο αυτό διαμορφώνονται πολιτικές προτάσεις για την εναρμόνι-
ση των δεδομένων, σε νομικό και τεχνικό επίπεδο, και αναπτύσ-
σονται πρότυπες εφαρμογές. Οι εταίροι του έργου έχουν δεσμευ-
θεί για την ενίσχυση της ψηφιακής διαφάνειας και προγραμματί-
ζουν να διαθέσουν ελεύθερα σύνολα δεδομένων στους παρα-
πάνω τομείς.
Το HOMER-MED είναι πλήρως ευθυγραμμισμένο με τις κοινοτικές
πολιτικές για την προώθηση της ευρύτερης χρήσης των Πληροφο-
ριών του Δημοσίου Τομέα (Public Sector Information). Προωθεί
τη διαφάνεια, την ανταλλαγή δεδομένων μεταξύ περιφερειών της
Μεσογείου και την ανάπτυξη μέσα από την ελεύθερη πρόσβαση
στη δημόσια πληροφορία. Απώτερος στόχος είναι τα ανοικτά δε-
δομένα να συμβάλουν στη δημιουργία ενός Μεσογειακού Χώρου
Πληροφοριών του Δημοσίου Τομέα.
Εκτός από τους ελληνικούς φορείς, στο έργο συμμετέχουν 16
ακόμη οργανισμοί από την Ιταλία, την Ισπανία, τη Γαλλία, τη Μάλ-
τα, την Κύπρο, τη Σλοβενία και την Αλβανία.
Το Χάρβαρντ αδυνατεί να διατηρήσει συνδρομές
σε μεγάλους επιστημονικούς εκδοτικούς οίκους
Ευρωπαϊκό έργο για τις πολιτικές διάθεσης
ανοικτών δεδομένων
στη Μεσόγειο
info
Η βιβλιοθήκη του Harvard
H ανακοίνωση του Παν/μίου Harvard
info
Ανακοίνωση ΕΕΛ/ΛΑΚ