09 - 11/2013
|
καινοτομια
ερευνα & τεχνολογια
23
Στο πλαίσιο αυτών των εξελίξεων, το έργο MedOANet
(
Mediterranean Open Access Network) που συντονίζει το ΕΚΤ,
συντέλεσε σημαντικά στη χαρτογράφηση του πεδίου αναφο-
ρικά με τις πολιτικές και τις πρακτικές των φορέων χρηματο-
δότησης και φορέων διεξαγωγής έρευνας, στην ανάπτυξη
εξειδικευμένων κέντρων υποστήριξης, στη συγγραφή οδηγού
για την ανάπτυξη πολιτικών από φορείς χρηματοδότησης και
διεξαγωγής έρευνας, αλλά και στον συντονισμό των πολιτικών
σε εθνικό επίπεδο στις χώρες του ευρωπαϊκού νότου και την
Τουρκία, καθώς και στην ευθυγράμμισή τους με τις υιοθετού-
μενες ευρωπαϊκές πολιτικές.
Στο συνέδριο αναδείχθηκε ένα δυναμικό τοπίο υιοθέτησης της
Ανοικτής Πρόσβασης στις χώρες της ΕΕ αλλά και την ύπαρξη
πολλών διαφορετικών προσεγγίσεων μεταξύ κρατών και φορέ-
ων. Το γεγονός αυτό καταδεικνύει ότι υπάρχει ακόμη δρόμος
που χρειάζεται να διανυθεί για τη θέσπιση συντονισμένων πο-
λιτικών Ανοικτής Πρόσβασης από τα κράτη-μέλη, σύμφωνα και
με τις οδηγίες της ΕΕ, καθώς και από τους φορείς χρηματοδό-
τησης και διεξαγωγής έρευνας.
Στις μεσογειακές χώρες της Ευρώπης μεγάλο ρόλο παίζει η Ανοικτή Πρό-
σβαση μέσω των αποθετηρίων των ερευνητικών ιδρυμάτων (ο λεγόμενος
πράσινος δρόμος). Στις χώρες αυτές αφενός οι ηλεκτρονικές υποδομές
για την Ανοικτή Πρόσβαση (αποθετήρια) υπάρχουν σε μεγάλο βαθμό,
αφετέρου οι φορείς διεξαγωγής έρευνας και οι χρηματοδότες αδυνα-
τούν, συχνά, να ανταπεξέλθουν στο αυξημένο κόστος της δημοσίευσης
σε περιοδικά ανοικτής πρόσβασης (ο λεγόμενος χρυσός δρόμος) όπου το
κόστος της δημοσίευσης επιβαρύνει τον συγγραφέα, ουσιαστικά δηλαδή
τον φορέα εργασίας του ή τον χρηματοδότη της έρευνας.
Οι ομιλητές υπογράμμισαν τόσο την ανάγκη ανάπτυξης και υιοθέτησης
πολιτικών βασισμένων σε διεθνείς καλές πρακτικές σε εθνικό επίπεδο
και σε επίπεδο φορέα, όσο και τη λήψη συγκεκριμένων μέτρων για τον
έλεγχο της εφαρμογής τους. Τέτοια μέτρα είναι η υποχρεωτική αυτοαρ-
χειοθέτηση των επιστημονικών δημοσιεύσεων ως μέσο για την αξιολό-
γηση των επιστημόνων και των ερευνητών από τα πανεπιστήμια και τα
ερευνητικά κέντρα, αλλά και η δημιουργία επιπρόσθετων υπηρεσιών που
θα καθιστούν ανταποδοτική για τους ερευνητές και τους επιστήμονες τη
διαδικασία της αυτοαρχειοθέτησης, όπως η ανάπτυξη δεικτών προβολής
και απήχησης του έργου τους.
Σημαντικό ρόλο έχουν να επιτελέσουν οι βιβλιοθήκες στην υποστήριξη
της ακαδημαϊκής κοινότητας αναφορικά με νομικά και τεχνικά θέματα,
αλλά και θέματα προβολής του έργου και βέβαια διαχείρισης της πνευ-
ματικής παραγωγής του ιδρύματος. Παρουσιάστηκαν πολιτικές ανοικτής
πρόσβασης ακαδημαϊκών και ερευνητικών ιδρυμάτων, οι οποίες είτε
έχουν διαμορφωθεί εδώ και χρόνια και πλέον έχουν αρχίσει να αποδίδουν
σημαντικά (όπως αυτή του Πανεπιστημίου του Minho στην Πορτογαλία),
είτε έχουν διαμορφωθεί πρόσφατα, βασιζόμενες σε καλές πρακτικές
(
όπως αυτή του Πανεπιστημίου του Τορίνο και της Ουγγρικής Ακαδημίας
Επιστημών).
Το συνέδριο ανέδειξε ακόμη την πρόοδο που έχουν κάνει χώρες όπως η
Δανία, όπου τα επιστημονικά συμβούλια που χρηματοδοτούν την έρευνα
έχουν κοινή πολιτική Ανοικτής Πρόσβασης για την έρευνα που χρηματο-
δοτούν. Στην Ιρλανδία οι μεγαλύτεροι χρηματοδότες έρευνας, τα πανεπι-
στήμια και άλλοι φορείς έρευνας συμφώνησαν ότι η Ανοικτή Πρόσβαση
θα είναι η κατεξοχήν πρακτική διάθεσης της έρευνας την οποία παράγουν
και θα προχωρήσει ο καθένας στη διαμόρφωση πολιτικών βασισμένων
στις κοινά συμφωνημένες αρχές. Στη Γαλλία και την Πορτογαλία βρίσκο-
νται υπό διαμόρφωση πολιτικές που θα απαιτούν Ανοικτή Πρόσβαση στη
δημόσια χρηματοδοτούμενη έρευνα από τους κύριους δημόσιους χρη-
ματοδότες της έρευνας.
Ακολουθήστε το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης!
Αφιέρωμα
info
Διεθνές Συνέδριο "Ανοικτή Πρόσβαση @ ΕΚΤ"
Ανοικτή Πρόσβαση: γνώση για όλους
Το blog για την Ανοικτή Πρόσβαση
Αναπτύσσοντας εθνικές πολιτικές
για την Ανοικτή Πρόσβαση
