26
καινοτομια
ερευνα & τεχνολογια | 09 - 11/2013
Με ποιους τρόπους προωθεί η Ευρωπαϊκή Επι-
τροπή την Ανοικτή Πρόσβαση στα αποτελέ-
σματα της έρευνας;
Θα ήθελα πρώτα να αποσαφηνίσουμε ότι όταν
μιλάμε για Ανοικτή Πρόσβαση αναφερόμαστε
στο γεγονός ότι τα αποτελέσματα της έρευνας
που χρηματοδοτήθηκε με δημόσια χρήματα,
είναι ελεύθερα και ανοικτά για όλους από τη
στιγμή της δημοσίευσης τους. Στην ΕΕ πιστεύ-
ουμε ότι δεν είναι λογικό να χρηματοδοτείται εκ
νέου η πρόσβαση στα αποτελέσματα της έρευ-
νας που έχει ήδη χρηματοδοτηθεί με δημόσιους
πόρους.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προωθεί την Ανοικτή
Πρόσβαση στην Ευρώπη με δύο τρόπους. Πρώ-
τον, υπάρχει συμφωνία με τα κράτη-μέλη και
τους κύριους εταίρους, αυτό που αποκαλούμε
μια “reinforced partnership” για τον Ευρωπαϊκό
Χώρο Έρευνας ΕΧΕ (European Research Area).
Όλοι οι συμμετέχοντες έχουμε δεσμευτεί ότι τα
επόμενα χρόνια θα συμβάλουμε στην ευρεία δι-
άδοση της Ανοικτής Πρόσβασης στην Ευρώπη.
Δεύτερον, δράσεις προς την Ανοικτή Πρόσβαση
γίνονται στο πλαίσιο του προγράμματος "Ορί-
ζοντας 2020", το οποίο είναι το όργανο που μας
χρηματοδοτεί. Ειδικότερα, στον Ορίζοντα 2020
θέλουμε να λειτουργήσουμε υποδειγματικά και
να παρέχουμε Ανοικτή Πρόσβαση για όλους. Με
άλλα λόγια, οι δημοσιεύσεις οι οποίες παράγο-
νται με χρηματοδότηση από τον Ορίζοντα 2020
είναι υποχρεωτικό να εκδίδονται σύμφωνα με
τους κανόνες της Ανοικτής Πρόσβασης. Επιπλέ-
ον, για όσους επιλέγουν τον χρυσό δρόμο προς
την Ανοικτή Πρόσβαση, δηλαδή στην περίπτω-
ση όπου ο συγγραφέας πληρώνει τον εκδότη,
αυτό είναι μια επιλέξιμη δαπάνη των σχετικών
προγραμμάτων.
Γιατί είναι σημαντικά τα Ανοικτά Δεδομένα;
Όπως προείπα, η Ανοικτή Πρόσβαση είναι ζήτη-
μα λογικής, με την έννοια ότι δεν θα πρέπει να γί-
νεται δύο φορές πληρωμή για κάτι το οποίο έχει
ήδη χρηματοδοτηθεί στο στάδιο της έρευνας.
Επιπλέον, η Ανοικτή Πρόσβαση παρέχει πρό-
σβαση στα αποτελέσματα της έρευνας όχι μόνο
στην επιστημονική κοινότητα, αλλά και στην επι-
χειρηματική κοινότητα και στο ευρύ κοινό.
Άλλωστε, ένας από τους στόχους της έρευνας
είναι η ίδια η διάδοση της. Στοχεύουμε στη με-
γαλύτερη δυνατή διάδοση των αποτελεσμάτων
της έρευνας, η οποία θα διευκολυνθεί σε μεγά-
λο βαθμό εάν μέσω της Ανοικτής Πρόσβασης
απαλλαγούμε από το χρηματικό εμπόδιο. Πι-
στεύουμε ότι αυτό είναι προς ττο συμφέρον της
κοινωνίας στο σύνολό της. Τελικά, η επιστήμη
δεν είναι ζήτημα των επιστημόνων μόνον, αλλά
ζήτημα της κοινωνίας.
Ποιος είναι ο ρόλος της Ανοικτής Πρόσβασης
στον Ευρωπαϊκό Χώρο Έρευνας (European
Research Area);
Η Ανοικτή Πρόσβαση στον ERA αφορά στην
ελεύθερη κυκλοφορία της γνώσης μέσα στην
Ευρώπη. Με αυτό τον τρόπο παρέχουμε γνώση
και βοηθάμε επιστήμονες και επιχειρήσεις πού
να την αναζητήσουν. Με την εφαρμογή της πο-
λιτικής της ευρείας Ανοικτής Πρόσβασης στις
δημοσιεύσεις η λειτουργία αυτή του ERA σίγου-
ρα θα αυξηθεί.
Στην περίπτωση, όμως, της Ανοικτής Πρόσβα-
σης σε επιστημονικά δεδομένα η επίτευξη
αυτού του στόχου είναι πιθανώς πιο δύσκολη.
Ωστόσο, η Ανοικτή Πρόσβαση στα επιστημο-
νικά δεδομένα είναι πολύ σημαντική για δύο
λόγους. Πρώτον, οι περισσότερες δαπάνες των
ερευνητικών προγραμμάτων σχετίζονται με την
επεξεργασία δεδομένων, οπότε με την Ανοικτή
Πρόσβαση θα αποφευχθούν πολλά έξοδα. Δεύ-
τερον, το γεγονός ότι οι ερευνητές θα μπορούν
να χρησιμοποιούν δεδομένα από πολλές και
ποικίλες πηγές, θα έχει ως αποτέλεσμα όχι μόνο
την ενδυνάμωση της έρευνάς σε μεγάλο βαθμό,
αλλά και την αύξηση της αποτελεσματικότητας
της έρευνας στην Ευρώπη.
Ποιος είναι ο ρόλος της Ανοικτής Πρόσβασης
στον "Ορίζοντα 2020";
Οι δημοσιεύσεις που γίνονται στο πλαίσιο του
προγράμματος "Ορίζοντας 2020" υποχρεωτικά
συνάδουν με τις προδιαγραφές της Ανοικτής
Πρόσβασης. Επιπλέον, εξακολουθούμε να χρη-
ματοδοτούμε, δηλαδή να θέτουμε ως επιλέξιμη
δαπάνη, την υποδομή Ανοικτής Πρόσβασης
OPENAIRΕ, που ξεκίνησε ως έργο στο 7ο Πρό-
γραμμα Πλαίσιο και θα συνεχιστεί και στον πρό-
γραμμα "Ορίζοντας 2020"».
Από την άλλη μεριά, προωθούμε τη διάδοση της
Ανοικτής Πρόσβασης με τη δημιουργία πιλοτι-
κού οδηγού δεδομένων, έτσι ώστε να εξετάσου-
με ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος χειρισμού και
λειτουργίας των δεδομένων ώστε να αντιστοι-
χούν με τα πρότυπα της Ανοικτής Πρόσβασης.
Γίνεται προσπάθεια να έχουμε προσανατολισμό
και προς άλλες σχετικές πολιτικές, ώστε και το
υπόλοιπο πρόγραμμα να συνάδει με τις πολιτι-
κές της Ανοικτής Πρόσβασης.
Ποιο είναι το επόμενο βήμα που σχεδιάζει η
Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχετικά με την Ανοικτή
Πρόσβαση και τα Ανοικτά Δεδομένα;
Η Ανοικτή Πρόσβαση διαδόθηκε πολύ γρήγορα
ως πολιτική στην Ευρώπη. Ενδεικτικό είναι το γε-
γονός ότι τα τελευταία δύο χρόνια σημειώθηκε
τεράστια αλλαγή στη συζήτηση για την Ανοικτή
Πρόσβαση. Αρχικά, υπήρχε προβληματισμός για
το αν θα έπρεπε να είναι μια σημαντική πολιτι-
κή. Αντίθετα, τώρα συζητάμε μόνο τις πρακτικές
και τα προγράμματα με τα οποία θα υλοποιηθεί
η Ανοικτή Πρόσβαση, καθώς η ανάγκη της πο-
ρείας προς την Ανοικτή Πρόσβαση δεν αμφι-
σβητείται πλέον.
Το πρόβλημα που υφίσταται σήμερα είναι γύρω
από τους τρόπους εφαρμογής και πραγματοποί-
ησής της. Το σχέδιο για τα Ανοικτά Δεδομένα θα
χρειαστεί περισσότερο χρόνο, καθώς υπάρχουν
ακόμα κάποια εμπόδια για την πραγματοποίη-
σή του. Η απαιτούμενη αλλαγή κουλτούρας εκ
μέρους των ενδιαφερόμενων είναι ουσιώδους
σημασίας. Ωστόσο, οι δυνατότητες και η δύνα-
μη της απόκτησης δεδομένων προσβάσιμων σε
όλους είναι τόσο σπουδαίες που θα έχουμε πολύ
σύντομα Ανοικτή Πρόσβαση στα επιστημονικά
δεδομένα διαθέσιμα σε όλους τους διαμορφω-
τές πολιτικής.
Αφιέρωμα - Συνέντευξη
Συνέντευξη με τον Octavi Quintana-Trias,
Διευθυντή
του "Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας" (Γενική Διεύθυνση
Έρευνας και Καινοτομίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής)
Ο Octavi Quintana-Trias, Διευθυντής του "Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας" (Γενική Δι-
εύθυνση Έρευνας και Καινοτομίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής) βρέθηκε στην Αθήνα
για το διεθνές συνέδριο "Ανοικτή Πρόσβαση @ ΕΚΤ - Αναπτύσσοντας κοινές ευρω-
παϊκές πολιτικές για την καινοτόμο χρήση της δημόσιας και επιστημονικής πληρο-
φορίας". Η παρουσίασή του είχε τίτλο "Monitoring the ERA: Developing the Tools
and an Assessment of the Progress in 2013". Ο Octavi Quintana-Trias μίλησε στo
"
Kαινοτομία, Έρευνα και Τεχνολογία" για τη σημασία της Ανοικτής Πρόσβασης στην
ΕΕ, αλλά και τον ρόλο του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας σε αυτή.
info
Δείτε τη συνέντευξη στο YouTube
Εuropean Research Area
