09 - 11/2014
|
καινοτομια
ερευνα & τεχνολογια
21
Ανοικτή Πρόσβαση στη Γνώση
Αξιοποίηση της ψηφιακής πολιτιστικής κληρονομιάς
στην επιστημονική έρευνα: συστάσεις από το EKT και τη Europeana
Την ανάγκη για στενότερη συνεργασία μεταξύ
των υπευθύνων χάραξης πολιτικής στους το-
μείς του πολιτισμού και της έρευνας, σε εθνικό
και ευρωπαϊκό επίπεδο, για την ενίσχυση της
διάθεσης του ψηφιακού πολιτιστικού αποθέ-
ματος σύμφωνα με τις σύγχρονες ανάγκες των
ερευνητών, καθώς και τη λήψη συγκεκριμένων
μέτρων προς αυτή την κατεύθυνση, διατυπώ-
νουν οι συστάσεις που δημοσιεύθηκαν στις 29
Σεπτεμβρίου από το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίω-
σης (ΕΚΤ) και τη Europeana. Οι συστάσεις ανα-
δεικνύουν τα οφέλη της ψηφιακής πολιτιστικής
κληρονομιάς για την έρευνα, την καινοτομία,
τους πολίτες της Ευρώπης.
Οι συστάσεις είναι αποτέλεσμα συνεργασίας
περίπου 50 εμπειρογνωμόνων από όλη την Ευ-
ρώπη, εκπροσώπων υπουργείων και φορέων
χάραξης πολιτικής στον πολιτισμό, την έρευνα
και τον τουρισμό, σε βάση σχεδίου που πρότει-
νε το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης
)
σιο της διεθνούς εκδήλωσης "Εuropeana for
Research and Tourism", που πραγματοποιήθηκε
από το ΕΚΤ και τη Europeana, με την υποστή-
ριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Γενικής
Γραμματείας Έρευνας και Τεχνολογίας στις 23
και 24 Ιουνίου στην Αθήνα, στο πλαίσιο των εκ-
δηλώσεων της Ελληνικής Προεδρίας του Συμ-
βουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Όπως υπογραμμίζει η Δρ. Εύη Σαχίνη, Διευθύ-
ντρια του ΕΚΤ: "Οι Συστάσεις ευθυγραμμίζονται
με τα Συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβου-
λίου της 20ης Μαΐου 2014, που αναγνωρίζουν
την πολιτιστική κληρονομιά ως στρατηγικό
πόρο για μία βιώσιμη Ευρώπη και υποστηρί-
ζουν ότι οι πολιτικές για την πολιτιστική κλη-
ρονομιά διατρέχουν οριζόντια τις πολιτικές για
την περιφερειακή ανάπτυξη, την κοινωνική συ-
νοχή, το περιβάλλον, τον τουρισμό, την εκπαί-
δευση, το Ψηφιακό Θεματολόγιο, την έρευνα
και την καινοτομία. Οι συστάσεις προσφέρουν
συγκεκριμένες προτάσεις και μέτρα για την κα-
λύτερη αξιοποίηση της ψηφιακής πολιτιστικής
κληρονομιάς για την ενίσχυση της έρευνας, ιδί-
ως στις ανθρωπιστικές επιστήμες". Σύμφωνα με
τη Δρ. Εύη Σαχίνη, οι συστάσεις είναι πλήρως
εναρμονισμένες με τις ευρύτερες δράσεις του
ΕΚΤ και του στρατηγικού σχεδιασμού του, για
την υποστήριξη του οικοσυστήματος της γνώ-
σης και των αλυσίδων παραγωγής αξίας γύρω
από τα ανοικτά δεδομένα και το ανοικτό περιε-
χόμενο στην Ελλάδα.
Οι ερευνητές βασίζονται ολοένα και περισσό-
τερο στο διαδίκτυο και τις ψηφιακές τεχνο-
λογίες για την πρόσβαση στο επιστημονικό
περιεχόμενο και τη διεξαγωγή της έρευνας. Οι
αναδυόμενες τεχνολογικές δυνατότητες, όπως
η εξόρυξη γνώσης από μεγάλες συσσωρεύσεις
δεδομένων, η σημασιολογική ενοποίησή τους,
οι τεχνικές οπτικοποίησης δεδομένων και η
εμπλοκή του κοινού στην παραγωγή νέας γνώ-
σης δίνουν νέα ώθηση και νέες κατευθύνσεις
στους παραδοσιακούς επιστημονικούς κλά-
δους και συντελούν στην ανάδυση νέων, όπως
οι Ψηφιακές Ανθρωπιστικές και Κοινωνικές Επι-
στήμες. Παράλληλα, οι πολιτικές της ανοικτής
πρόσβασης στα αποτελέσματα της δημόσια
χρηματοδοτούμενης έρευνας κερδίζουν στα-
θερά έδαφος, με στόχο την ταχύτερη αξιοποί-
ηση των αποτελεσμάτων της έρευνας, για την
παραγωγή νέας γνώσης και την ενίσχυση της
καινοτόμου επιχειρηματικότητας.
Με τα δεδομένα αυτά, οι συστάσεις απο-
σκοπούν στην ενίσχυση της επιστημονικής
έρευνας, ιδίως στις Ανθρωπιστικές Επιστήμες,
υποστηρίζοντας τη διάθεση του ψηφιακού
πολιτιστικού περιεχομένου σύμφωνα με τις
ανάγκες των ερευνητών και κατά τρόπο που
να επιτρέπει την αξιοποίηση των αναδυόμενων
τεχνολογικών δυνατοτήτων και την ανάπτυξη
κατάλληλων εργαλείων υποστήριξης της επι-
στημονικής διαδικασίας, με κύριο άξονα την
ενίσχυση της Europeana, της βασικής πλατ-
φόρμας ενιαίας διάθεσης ψηφιακού πολιτιστι-
κού περιεχομένου στην Ευρώπη.
Το κείμενο των συστάσεων αποτελείται από τις
εξής ενότητες:
•
Το νέο πλαίσιο για την έρευνα εξετάζει τις
μεταβαλλόμενες συνθήκες μέσα στις οποίες
διεξάγεται η επιστημονική έρευνα, τις νέες
δυνατότητες που ανοίγονται με τις ψηφιακές
τεχνολογίες, το διαδίκτυο και τις τεχνικές εξό-
ρυξης και οπτικοποίησης γνώσης από μεγάλες
συσσωρεύσεις ψηφιακού περιεχομένου, καθώς
και τις αυξανόμενες ανάγκες των ερευνητών για
ανοικτά διαθέσιμο επιστημονικό περιεχόμενο.
•
Το όραμα αναγνωρίζει για τη Europeana τον
ρόλο της ως κεντρικής πλατφόρμας συσσώρευ-
σης, τυποποίησης, εμπλουτισμού και ανοικτής
διάθεσης της πολιτιστικής πληροφορίας, σύμ-
φωνα με τις ανάγκες των ερευνητών, και κατά
τρόπο ώστε τρίτοι να μπορούν να δημιουργούν
καινοτόμες υπηρεσίες χρήσιμες για την έρευνα,
αξιοποιώντας το ψηφιακό περιεχόμενο.
•
Οι σύγχρονες προκλήσεις αφορούν την έλλει-
ψη διάθεσης επαρκούς ψηφιακής πολιτιστικής
πληροφορίας και περιεχομένου και κατάλ-
ληλων εργαλείων επιστημονικής ανάλυσης
σε σύγκριση με τις φυσικές επιστήμες και τις
επιστήμες της υγείας. Η έλλειψη ευρείας υιοθέ-
τησης διεθνώς αποδεκτών τεχνικών προτύπων
διαλειτουργικότητας και το περίπλοκο καθε-
στώς των πνευματικών δικαιωμάτων προσδιο-
ρίζονται, ακόμη, ως αναχαιτιστικοί παράγοντες
στην ψηφιοποίηση και την ευρεία αξιοποίηση
της ψηφιακής πολιτιστικής κληρονομιάς στην
επιστημονική έρευνα.
Οι βασικές συστάσεις πολιτικής για την αξι-
οποίηση της Europeana στην επιστημονική
έρευνα απευθύνονται στους κύριους εμπλε-
κόμενους στη διαχείριση και υλοποίηση της
ερευνητικής και πολιτιστικής πολιτικής στην
Ευρώπη. Πιο συγκεκριμένα
•
Οι διαχειριστές πολιτικής στους τομείς της
έρευνας και του πολιτισμού καλούνται να συ-
νεργαστούν στενά για να σχεδιάσουν και να
υλοποιήσουν συντονισμένες πολιτικές, στρα-
τηγικές και έργα τα οποία θα οδηγήσουν στη
μεγαλύτερη δυνατή ανοικτότητα και περαι-
τέρω αξιοποίηση της ψηφιακής πολιτιστικής
κληρονομιάς της Ευρώπης, προς όφελος της
έρευνας, της καινοτομίας και των πολιτών.
•
Οι υπεύθυνοι χάραξης των ερευνητικών πο-
λιτικών καλούνται να λάβουν μέτρα τα οποία
θα ενισχύουν τη χρήση της Europeana ως
πηγής για την επιστημονική έρευνα και θα
ενθαρρύνουν τις συνέργειες μεταξύ συναφών
πρωτοβουλιών, υποδομών και εμπλεκομένων
φορέων σε όλα τα επίπεδα, με στόχο την κεφα-
λαιοποίηση των επενδύσεων που έχουν ήδη
γίνει στους παραπάνω τομείς.
•
Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτιστικής πολιτικής
καλούνται να λάβουν συντονισμένα μέτρα για
την ψηφιοποίηση της πολιτιστικής κληρονο-
μιάς της Ευρώπης και να εξασφαλίσουν την
ευρεία πρόσβαση, επανάχρηση και την εσαεί
διατήρησή της για το όφελος της κοινωνίας και
της ευρωπαϊκής οικονομίας, με βάση τις ανά-
γκεις των ερευνητών.
•
Οι πολιτιστικοί φορείς καλούνται να συνεργα-
στούν σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, αξιο-
ποιώντας τη Europeana όπου είναι δυνατό, για
να ανταποκριθούν στην αυξανόμενη ζήτηση
για ανοικτό ψηφιοποιημένο πολιτιστικό περι-
εχόμενο από πλευράς ερευνητών, κάνοντας
χρήση διεθνώς αποδεκτών προτύπων διαλει-
τουργικότητας.
•
Η Ευρωπαϊκή Ένωση καλείται να αναπτύξει
πολιτικές και εργαλεία που θα διευκολύνουν
και θα προωθούν τις συνέργειες μεταξύ συνα-
φών πρωτοβουλιών και ηλεκτρονικών υποδο-
μών, με στόχο να κεφαλαιοποιήσουν τις επεν-
