12/2015 - 02/2016 |
καινοτομια
ερευνα & τεχνολογια
23
Αφιέρωμα
H αποτύπωση της ερευνητικής και επαγγελμα-
τικής κινητικότητας των διδακτόρων αποτελεί
την κεντρική στοχοθεσία της έκδοσης του ΕΚΤ
"Οι διδάκτορες στην Ελλάδα: σταδιοδρομία και
κινητικότητα". Σύμφωνα με την έρευνα του ΕΚΤ
καταγράφεται υψηλό ποσοστό απασχόλησης
για τους διδάκτορες στην Ελλάδα, αλλά και αυ-
ξημένη επαγγελματική και διεθνή κινητικότητα.
H Ελλάδα διαθέτει μεγάλο αριθμό εξειδικευμέ-
νου ανθρώπινου δυναμικού υψηλών προσό-
ντων που μπορεί να συνεισφέρει στην ανάπτυ-
ξη, καθώς η χώρα μας με 7,3 διδάκτορες ανά
1.000 άτομα οικονομικά ενεργού πληθυσμού,
κατατάσσεται στην 9η θέση μεταξύ 22 χωρών
που συμμετέχουν στην έρευνα. Ο συνολικός
αριθμός των διδακτόρων στην Ελλάδα που
πληρούσαν τα κριτήρια της έρευνας ανέρχεται
σε 35.457 (εκ των οποίων το 38,9% είναι γυναί-
κες). Οι περισσότεροι (86,2%) απέκτησαν τον
διδακτορικό τίτλο σπουδών τους από ελληνικά
Πανεπιστήμια.
Από άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης προ-
έρχεται ποσοστό 11,2%, με πρώτες χώρες το
Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γαλλία και τη Γερμανία,
και από χώρες της Βόρειας Αμερικής, κυρίως
τις ΗΠΑ (2,4%). Τα δημοφιλέστερα επιστημο-
νικά πεδία είναι "Ιατρική & Επιστήμες Υγείας"
(26,7%) και "Φυσικές Eπιστήμες" (21,9%). Σε πο-
σοστό 23,6%, οι διδάκτορες χρηματοδότησαν
οι ίδιοι από "προσωπικές αποταμιεύσεις και
υποστήριξη από την οικογένεια" τις διδακτορι-
κές τους σπουδές, ενώ "υποτροφία στην Ελλά-
δα" είχε το 23,1%, "αμοιβή από άλλη εργασία"
το 21,5% και "αμοιβή από απασχόληση ως βο-
ηθός διδακτικού ή ερευνητικού προσωπικού"
το 17,4%.
Ο μέσος όρος ηλικίας κτήσης του διδακτορικού
τίτλου σπουδών είναι τα 38 έτη, υψηλότερος
από τον μέσο όρο στις λοιπές χώρες της έρευ-
νας (από 31 έτη στην Ελβετία έως 41 έτη στη
Μάλτα). Όσον αφορά την επαγγελματική τους
σταδιοδρομία, η μεγάλη πλειονότητα των διδα-
κτόρων (94,8%) είναι εργαζόμενοι (μισθωτοί ή
αυτοαπασχολούμενοι). Ωστόσο συγκριτικά με
τις άλλες χώρες της έρευνας, η Ελλάδα παρου-
σιάζει το υψηλότερο ποσοστό (3,5%) ανέργων
διδακτόρων, με το ποσοστό αυτό να αυξάνεται
στο 12,2% για νέους κάτω των 35 ετών. Η ανερ-
γία είναι μεγαλύτερη στις γυναίκες (4,3%) από
ότι στους άνδρες (3,0%).
Το μεγαλύτερο ποσοστό (56,9%) των εργαζο-
μένων διδακτόρων συγκεντρώνεται στον το-
μέα της τριτοβάθμιας και μεταδευτεροβάθμιας
εκπαίδευσης. Ακολουθεί ο κρατικός τομέας
όπου εργάζεται το 20,6%, ενώ στις επιχειρήσεις
απασχολείται το 8,7% των διδακτόρων. Οι πε-
ρισσότεροι (81,1%) απασχολούνται σε ερευνη-
τικές δραστηριότητες. Η μεγάλη πλειονότητα
(77,2%) των εργαζομένων διδακτόρων δηλώνει
ότι είναι ικανοποιημένοι από την απασχόλησή
τους. Οι κυριότεροι παράγοντες ικανοποίησης
σχετίζονται με την "κοινωνική συνεισφορά",
την "τοποθεσία εργασίας" και τον "βαθμό υπευ-
θυνότητας". Στον αντίποδα, οι χαμηλότεροι
βαθμοί ικανοποίησης αφορούν την οικονο-
μική αποζημίωση, σε "μισθό" και "επιδόματα
(benefits)". Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιά-
ζουν και τα συμπεράσματα για την επαγγελμα-
τική και τη διεθνή κινητικότητα. Όσον αφορά
την επαγγελματική κινητικότητα, περίπου τέσ-
σερις στους δέκα διδάκτορες (37,1%) έχουν αλ-
λάξει εργασία τη δεκαετία 2004-2013.
Με βάση το ποσοστό αυτό η Ελλάδα βρίσκε-
ται στην τέταρτη θέση μετά την Πολωνία, την
Ολλανδία και το Ισραήλ. Για όσους άλλαξαν το-
μέα απασχόλησης, ο δημοφιλέστερος τομέας
προορισμού είναι η τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Επίσης, η Ελλάδα παρουσιάζει από τα μεγαλύ-
τερα ποσοστά (18,9%) διεθνούς κινητικότητας
(διαμονή σε άλλη χώρα για περισσότερους
από 3 μήνες για λόγους συναφείς με την ερευ-
νητική τους δραστηριότητα) για τη δεκαετία
2004-2013. Έτσι βρίσκεται στην 5η θέση, μετά
τη Μάλτα, την Ουγγαρία, την Ισπανία και την
Πορτογαλία. Το Ηνωμένο Βασίλειο, οι ΗΠΑ, η
Γερμανία και η Γαλλία αποτελούν τις συνηθέ-
στερες χώρες προορισμού για τους περισσότε-
ρους Έλληνες διδάκτορες.
Στην έρευνα CDH εξετάστηκε, επίσης, η πρό-
θεση διεθνούς κινητικότητας των Ελλήνων
διδακτόρων για το έτος 2015. Το ποσοστό
όσων έχουν πρόθεση να διαμείνουν σε άλλη
χώρα ανέρχεται σε 10,2%, με κυριότερες χώ-
ρες προορισμού το Ηνωμένο Βασίλειο, τις ΗΠΑ
και τη Γερμανία. Οι εργαζόμενοι διδάκτορες με
ερευνητική δραστηριότητα σκοπεύουν να με-
τακινηθούν εκτός Ελλάδας σε ποσοστό 10,4%,
αυτοί χωρίς ερευνητική δραστηριότητα σε πο-
σοστό 6,3% και οι άνεργοι/αδρανείς σε ποσο-
στό 21,2%. Οι κυριότεροι λόγοι κινητικότητας
για το 2015 αφορούν ακαδημαϊκούς λόγους και
την αναζήτηση εργασίας.
Όπως επισημαίνει η Διευθύντρια του ΕΚΤ, Δρ
Εύη Σαχίνη: "Παρότι το εθνικό Ερευνητικό,
Αναπτυξιακό και Καινοτομικό Σύστημα αντι-
μετωπίζει μία σειρά από αδυναμίες, όπως η
χρηματοδότηση και η διασύνδεση μεταξύ
ερευνητικού & ακαδημαϊκού περιβάλλοντος
με την επιχειρηματική κοινότητα, το ελληνικό
έμψυχο ερευνητικό δυναμικό διαχρονικά κα-
ταγράφεται ως ένα από τα ισχυρά μας σημεία,
με την Ελλάδα να ξεπερνά χώρες με πολύ πιο
ανεπτυγμένα ερευνητικά συστήματα".
Η Ε. Σαχίνη υπογραμμίζει: "Η επαγγελματική
σταδιοδρομία των διδακτόρων δεν είναι μο-
νοσήμαντα συνδεδεμένη με την απασχόληση
από τους ακαδημαϊκούς & ερευνητικούς φο-
ρείς. Η απορρόφηση από τον ιδιωτικό τομέα
ή/και η ανάληψη αυτόβουλης επιχειρηματικής
δράσης αποτελεί πλέον κεντρική επιλογή επαγ-
γελματικής αποκατάστασης. Εξίσου σημαντική
στη σύγχρονη πραγματικότητα είναι η διεθνής
κινητικότητα των διδακτόρων, η οποία είναι αυ-
ξημένη και στους Έλληνες διδάκτορες.
Η κινητικότητα είναι εγγενές χαρακτηριστι-
κό του έμψυχου δυναμικού για την απόκτη-
ση περαιτέρω δεξιοτήτων, σε ερευνητικό και
επαγγελματικό επίπεδο. Θα πρέπει όμως να
προσεχθεί ώστε να μην αποκτήσει χαρακτη-
ριστικά φυγόκεντρης κατεύθυνσης." Οι σχετι-
κές δράσεις πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο
της πράξης "Εθνικό Πληροφοριακό Σύστημα
Έρευνας και Τεχνολογίας / Κοινωνικά Δίκτυα –
Περιεχόμενο Παραγόμενο από Χρήστες" που
υλοποιείται από το ΕΚΤ στο πλαίσιο του Επιχει-
ρησιακού Προγράμματος "Ψηφιακή Σύγκλιση"
(ΕΣΠΑ), με τη συγχρηματοδότηση της Ελλάδας
και της Ευρωπαϊκής Ένωσης - Ευρωπαϊκό Τα-
μείο Περιφερειακής Ανάπτυξης.
Σημειώνεται ότι τα στατιστικά στοιχεία και οι
δείκτες για την Έρευνα, Ανάπτυξη και Καινοτο-
μία στην Ελλάδα, τα οποία παράγονται και εκ-
δίδονται από το ΕΚΤ, αποστέλλονται σε τακτική
βάση στη Eurostat και τον ΟΟΣΑ. Η ανάλυση
των στοιχείων και η εξαγωγή των σχετικών δει-
κτών δημοσιεύονται σε έντυπες και ηλεκτρο-
νικές εκδόσεις του ΕΚΤ που διατίθενται στον
δικτυακό τόπο
Στη συνέχεια του αφιερώματος παρουσιάζο-
νται τα συμπεράσματα και επιλεγμένα διαγράμ-
ματα της μελέτης.
Αριθμός διδακτόρων στην Ελλάδα και τις λοιπές χώρες της έρευνας CDH
