6
καινοτομια
ερευνα & τεχνολογια | 03 - 05/2016
Συνέντευξη
Συχνά αναφέρετε ότι "Ο ιδιωτικός τομέας
βρίσκει τη δύναμη να επενδύσει μόνο όταν
το επιχειρηματικό κράτος έχει ήδη κάνει τις
επενδύσεις που ενέχουν το μεγαλύτερο ρί-
σκο". Τι γίνεται, όμως, όταν το κράτος βρίσκε-
ται σε βαθιά ύφεση; Ποιος θα μπορούσε να το
αντικαταστήσει;
Σίγουρα, η συζήτηση δεν αφορά την αντιπα-
ράθεση του κράτους με τον ιδιωτικό τομέα. Η
πραγματική δυσκολία είναι στο πώς θα δημι-
ουργηθούν συνεργασίες ανάμεσα στον ιδιωτι-
κό και τον δημόσιο τομέα. Η γνώμη μου είναι
πως για να υπάρξουν δυναμικές συνεργασίες
θα πρέπει να επαναπροσδιορίσουμε τον ρόλο
του δημόσιου τομέα. Αν ως κράτος επιδοτούμε
μόνο τις επιχειρήσεις και δημιουργούμε κάποια
κίνητρα, κάτι τέτοιο δεν επαρκεί και συνεπώς
οι επιχειρήσεις δεν αποκτούν το απαραίτητο
"θάρρος" για να τολμήσουν τα επόμενα βήματα.
Αυτό λοιπόν που προτείνω είναι να γίνονται
στρατηγικές δημόσιες επενδύσεις που θα δώ-
σουν την απαραίτητη ώθηση και δυναμική στις
επιχειρήσεις για να επικεντρωθούν σε τομείς
στους οποίους δεν θα είχαν επικεντρωθεί σε
διαφορετική περίπτωση, όπως είναι για παρά-
δειγμα το διαδίκτυο, η νανοτεχνολογία, η βιοτε-
χνολογία ή η πράσινη ανάπτυξη.
Για να είμαι ειλικρινής δεν πιστεύω ότι κάποιος
άλλος πέρα από το κράτος θα μπορούσε να τα
κάνει όλα αυτά. Γι' αυτό και σε χώρες όπως η
Ελλάδα, η Ισπανία ή η Ιταλία δεν έχουμε πολ-
λές ιδιωτικές επενδύσεις. Γιατί πολύ απλά, το
κράτος δεν φέρει εις πέρας τον ρόλο αυτό, δεν
επενδύει.
Όσον αφορά το μεγάλο ρίσκο που παίρνει το
κράτος, πολλές φορές έχετε μιλήσει για "ρί-
σκο και ανταμοιβή". Τι θα προτείνατε λοιπόν
ως ανταμοιβή του κράτους για όλους αυτούς
τους επενδυτικούς κινδύνους, εκτός από την
αύξηση της φορολόγησης; Υπάρχουν κάποια
κράτη που έχουν ήδη υιοθετήσει ένα σύστημα
ανταμοιβής;
Καταρχάς θα πρέπει να θυμηθούμε ότι όταν
ιδρύθηκε η ΝASA, η Εθνική Υπηρεσία Αερο-
ναυπηγικής και Διαστήματος των ΗΠΑ, ο συ-
ντελεστής φορολόγησης ήταν στο 90%, οπότε
πρέπει να παραδεχτούμε ότι δεν έχουμε πλέον
τους φόρους που είχαμε κάποτε. Επίσης, τα τε-
λευταία χρόνια σε ολόκληρο τον κόσμο είχαμε
μια μείωση στους εταιρικούς φόρους εισοδήμα-
τος και στους φόρους κεφαλαιουχικών κερδών.
Επιπλέον, έχουμε ένα πλήθος από φορολογικά
κίνητρα.
Το ερώτημα, λοιπόν, είναι αν το σύστημα φορο-
λόγησης είναι δομημένο με τέτοιο τρόπο, ώστε
να μπορεί να ανταμείψει το κράτος, όταν αυτό
είναι που κάνει όλες τις επενδύσεις που προα-
νέφερα. Αυτό που το κράτος έκανε στη Sillicon
Valley δεν ήταν απλώς να απομειώσει τον κίνδυ-
νο στον ιδιωτικό τομέα, αλλά να πάρει τεράστιο
ρίσκο, κάτι που συνεπάγεται και πολλές απο-
τυχίες. Για κάθε επιτυχία, όπως για παράδειγμα
είναι το διαδίκτυο, υπάρχουν τουλάχιστον 7 με
8 αποτυχίες, την ύπαρξη των οποίων αγνοούμε.
Το επόμενο ερώτημα που γεννάται είναι αν
μπορούμε να στηριχθούμε μόνο στους φόρους,
προκειμένου το κράτος να μπορέσει να συστή-
σει ένα χαρτοφυλάκιο με διαφορετικές επενδύ-
σεις, όπου δεν κοινωνικοποιεί απλώς το ρίσκο
ζητώντας από τον φορολογούμενο να εγγυηθεί
για τις αποτυχημένες επενδύσεις, αλλά κοινωνι-
κοποιεί και τις ανταμοιβές. Κάτι τέτοιο μπορεί
να γίνει με διάφορους τρόπους. Ένας από αυ-
τούς είναι η συμφωνία για την επανεπένδυση
κερδών. Όταν μια εταιρεία έχει επωφεληθεί από
όλες αυτές τις κρατικές επενδύσεις υψηλού ρί-
σκου, θα πρέπει να είναι μέρος της συμφωνίας
ότι όταν, και αν, έρθουν τα κέρδη (κάτι που ίσως
μπορεί να πάρει αρκετό χρόνο), αυτά τα κέρδη
θα πρέπει να επενδυθούν εκ νέου στην παρα-
γωγική διαδικασία και στην καινοτομία.
Επίσης, αυτό το σύστημα ρίσκου και ανταμοι-
βής (risk reward mechanism) μπορεί να υλοποι-
ηθεί μέσα από μια διαπραγμάτευση σχετικά με
τα δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας, που θα
πρέπει να μοιράζονται ανάμεσα σε ιδιωτικό και
δημόσιο τομέα. Δεν υπάρχει λόγος τα διπλώμα-
τα ευρεσιτεχνίας να χορηγούνται αποκλειστικά
στον ιδιωτικό τομέα.
Θα μπορούσαμε, επίσης, να έχουμε επενδύσεις
σε μετοχές, ή να γίνεται χρήση των δανείων με
εξασφαλισμένο εισόδημα και στις επιχειρήσεις,
όπως γίνεται και στους φοιτητές. Υπάρχει ένα
μεγάλο εύρος μηχανισμών μέσω των οποίων
θα μπορούσαμε να κοινωνικοποιήσουμε το ρί-
σκο και την ανταμοιβή, αλλά δεν φτάνουμε σε
αυτό το ζήτημα γιατί θεωρούμε ότι ο ρόλος του
κράτους είναι να απομειώνει τον κίνδυνο ή να
διορθώνει τις αποτυχίες στις αγορές.
Όταν δεχτούμε ότι το κράτος στη Sillicon Valley,
στη Δανία ή στη Γερμανία έχει πάρει ρίσκο και
έχει δημιουργήσει τους κανόνες της αγοράς και
δεν έχει απλά ρόλο διορθωτή, μόνο τότε θα
μπορέσουμε να μιλήσουμε και για μηχανισμούς
ρίσκου και ανταμοιβής.
Στο βιβλίο σας δίδεται έμφαση στην Καινο-
τομία αντί για την Έρευνα και την Ανάπτυξη.
Γιατί συμβαίνει αυτό, αν αναλογιστούμε ότι η
καινοτομία είναι αποτέλεσμα Ε&Α;
Στο βιβλίο μου μιλώ για την ανάγκη να υπάρξει
ένα αποκεντρωμένο δίκτυο δημόσιων οργανι-
σμών οι οποίοι θα έχουν ενεργή παρουσία σε
ολόκληρη την αλυσίδα της καινοτομίας, στη
βασική και εφαρμοσμένη έρευνα, αλλά και
στη χρηματοδότηση των εταιρειών στα αρχικά
Όταν μια εταιρεία έχει επωφεληθεί από κρατικές επενδύσεις
υψηλού ρίσκου, τα κέρδη θα πρέπει να επενδυθούν
εκ νέου στην παραγωγική διαδικασία και την καινοτομία
,,
Mariana Mazzucato,
Συγγραφέας-Καθηγήτρια Οικονομικών της Καινοτομίας,
Πανεπιστήμιο Sussex
Με ένα πλούσιο βιογραφικό, μια αξιοζήλευτη ακαδημαϊκή καριέρα και ένα
ευρύ ερευνητικό έργο, η Mariana Mazzucato ταξιδεύει σε όλον τον κόσμο,
συνομιλεί με υψηλά ιστάμενους εκπροσώπους κρατικών φορέων, μεταδίδει
τεχνογνωσία, γράφει βιβλία και ισορροπεί ανάμεσα σε οικογένεια και καριέ-
ρα, καθότι μητέρα τεσσάρων παιδιών.
Τον Μάιο βρέθηκε στην Αθήνα και μίλησε στη Δήμητρα Μαυρίδου για το
"Επιχειρηματικό Κράτος", ανατρέποντας κάποιους από τους κυριότερους
μύθους σχετικά με τους ρόλους του δημόσιου τομέα.
,,
