03 - 05/2016 |
καινοτομια
ερευνα & τεχνολογια
15
κλειστικά για τη στήριξη νέων επιστημόνων, τον εμπλουτισμό του επι-
στημονικού εξοπλισμού και την υλοποίηση ερευνητικών προγραμμάτων
αποκλειστικά σε Πανεπιστήμια, ΤΕΙ και ΕΚ της χώρας.
Επισημαίνεται ότι οι πόροι αυτοί θα είναι πρόσθετοι εκείνων που είναι
διαθέσιμοι από το ΕΣΠΑ 2014-2020 και όσων προέλθουν από τον Ορί-
ζοντα 2020.
Σε δεύτερη φάση, το Ταμείο θα παρέχει από άλλους, πρόσθετους πόρους
επιχορηγήσεις για τη στήριξη της καινοτομίας και της νεοφυούς επιχει-
ρηματικότητας σε πρώιμο στάδιο.
Η ύπαρξη αυτού του Ταμείου αναμένεται να υποβοηθήσει την αποστολή
της Πολιτείας να διαμορφώσει μέσω της Γενικής Γραμματείας Έρευνας
και Τεχνολογίας μία ουσιαστική Εθνική Στρατηγική για την Έρευνα χωρίς
αποκλεισμούς θεματικών περιοχών και περιφερειακών ποσοστώσεων.
Χαρακτηριστικά αναφέρω ότι θα μπορεί να στηριχθεί η Έρευνα στις Κοι-
νωνικές και Ανθρωπιστικές Επιστήμες, κάτι που απουσιάζει από το ΕΣΠΑ.
Θεωρώ ότι οι προοπτικές που διανοίγονται με τη δημιουργία του ΕΛΙΔΕΚ
θα τονώσουν και θα απελευθερώσουν το ακαδημαϊκό και ερευνητικό δυ-
ναμικό της χώρας, ιδιαίτερα μέσα στις συνθήκες κρίσης που επικρατούν
σήμερα.
Η δημιουργία Ενιαίου Χώρου Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης και Έρευνας
αποτελεί αντικείμενο συζήτησης εδώ και αρκετό διάστημα και έναν
από τους στόχους του Υπουργείου. Ήδη έχουν ανακοινωθεί δράσεις
για τη συνεργασία ΑΕΙ και Ερευνητικών Κέντρων σε επίπεδο μεταπτυ-
χιακών, διδακτορικών και ερευνητικών προγραμμάτων. Ποιες είναι οι
πρωτοβουλίες και τα επόμενα βήματα προς αυτή την κατεύθυνση;
Η συζήτηση για τη δημιουργία του ενιαίου χώρου Έρευνας-Παιδείας βρί-
σκεται σε εξέλιξη, αφού η ώσμωση μεταξύ της Παιδείας και της Έρευνας
αποτελεί αναγκαιότητα για τη διεύρυνση των πνευματικών οριζόντων
της κοινωνίας και τη διαμόρφωση της Οικονομίας της Γνώσης.
Προσωπικά, πιστεύω ότι στον πυρήνα αυτής της συζήτησης πρέπει να
βρίσκεται η βέλτιστη αξιοποίηση του διαθέσιμου ανθρώπινου δυναμι-
κού και των υποδομών των ΑΕΙ και των ΕΚ, ώστε να προκύπτει επιστημο-
νική και οικονομική προστιθέμενη αξία.
Κι αυτό με τη διατήρηση της διακριτής αποστολής των ΑΕΙ ως φορέων
εκπαίδευσης και των ΕΚ ως φορέων για στοχευμένη έρευνα. Για να συμ-
βεί αυτό, δεν αρκεί μια απλή διαχειριστική προσέγγιση με τη θέσπιση κα-
νόνων, αλλά η ζύμωση για τη διαμόρφωση της κατάλληλης κουλτούρας
και συναντίληψης.
Στο πλαίσιο του διαλόγου για την έρευνα στην Ελλάδα, έχει προταθεί η
λειτουργία εικονικών ινστιτούτων (virtual institutes) με τη συμμετοχή
ερευνητικών ομάδων από ΑΕΙ και Ερευνητικά Κέντρα. Ποια τα οφέλη
από τη λειτουργία αυτών των ινστιτούτων και πώς θεωρείτε ότι μπορεί
να εφαρμοστεί στην Ελλάδα;
Η ιδέα των virtual institutes ως μέσο δικτύωσης πρωτοεμφανίστηκε
στην ΕΕ κατά την προετοιμασία του 6ου Προγράμματος Πλαισίου για την
Έρευνα. Κατά τη γνώμη μου, είναι ενδιαφέρουσα, αλλά αυτή τη στιγμή
δεν αποτελεί προτεραιότητα που θα επιφέρει οφέλη. Σήμερα, υπάρχουν
πολλές δυνατότητες δικτύωσης κι αυτές έτσι και αλλιώς συμβαίνουν από
τους ενεργούς ερευνητές με δική τους πρωτοβουλία.
Προσωπικά, πιστεύω ότι στο στάδιο που βρισκόμαστε προέχει η άμεση
και εκ του σύνεγγυς αλληλεπίδραση για την ανάπτυξη μιας συναντίλη-
ψης και ποιοτικής ερευνητικής κουλτούρας. Αυτό πολύ δύσκολα θα συμ-
βεί στο πλαίσιο εικονικών δομών άνωθεν επιβαλλομένων.
Η Ανοικτή Πρόσβαση στα αποτελέσματα της έρευνας αποτελεί πλέον
διεθνή πρακτική. Ποια είναι η στρατηγική του Υπουργείου για την ενί-
σχυση της Ανοικτής Πρόσβασης και της Ανοικτής Επιστήμης;
Η "ανοικτή πρόσβαση", τα "ανοικτά δεδομένα", η "ανοικτή καινοτομία",
όλα τα "open" είναι ορολογίες που χρησιμοποιούνται εκτεταμένα αυτή
την εποχή, αλλά χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στον τρόπο υιοθέτησης
αντίστοιχων πρακτικών.
Στο
περιβάλλον
της
παγκοσμιοποιημένης
γνώσης που επικρατεί,
τέτοιες πρακτικές μπορεί
πράγματι να προσφέ-
ρουν ευκαιρίες. Ενέχουν
όμως και τον κίνδυνο για
παρενέργειες που θα αυ-
ξάνουν το χάσμα καινο-
τομίας μεταξύ διαφόρων
χωρών και περιφερειών.
Το φαινόμενο "innovate
here-exploit elsewhere"
είναι
χαρακτηριστικό
και αφορά ιδιαίτερα τη
χώρα μας. Πέρα λοιπόν
από την αναπαραγωγή
ορολογιών της μόδας,
χρειάζεται σοβαρή εμ-
βάθυνση πριν από την
εφαρμογή αντίστοιχων
πολιτικών.
Τι είδους έρευνα νομίζετε ότι θα συνεισφέρει στη διαμόρφωση της Οι-
κονομίας της Γνώσης και στη "μετάφρασή" της σε ανάπτυξη;
Η διαχείριση της κρίσης και των επιπτώσεων που έχει στην Έρευνα βρί-
σκεται στο επίκεντρο των προσπαθειών μας. Δεν μένουμε όμως μόνο
εκεί. Αναλαμβάνουμε και πρωτοβουλίες που αφενός στηρίζουν με χα-
ρακτήρα κατεπείγοντος αυτό που σήμερα υπάρχει, διανοίγοντας, ταυτό-
χρονα, και προοπτικές για την επόμενη ημέρα. Ο νόμος για την ίδρυση
του ΕΛΙΔΕΚ και η διάθεση πρόσθετων πόρων για την Έρευνα από το ΕΛΙ-
ΔΕΚ και το Ταμείο αποτελεί μια τέτοια πρωτοβουλία. Φιλοδοξία μας είναι
η Οικονομία της Γνώσης να αποτελέσει για τη χώρα μοχλό ανάπτυξης,
δίπλα σε αυτούς του Πρωτογενή τομέα, της Ναυτιλίας και του Τουρισμού.
Πιστεύουμε ότι η ανάπτυξη της Οικονομίας της Γνώσης βασίζεται σε δύο
πυλώνες. Ο ένας πυλώνας αφορά την έρευνα που αποσκοπεί στη στήρι-
ξη της οικονομίας που σήμερα υπάρχει, στην ικανοποίηση των αναγκών
της αγοράς και στην αναβάθμιση των δυνατοτήτων απορρόφησης της
Γνώσης από τις επιχειρήσεις.
Ταυτόχρονα όμως, μεγάλη σημασία έχει και η στήριξη της υψηλής στάθ-
μης έρευνας που προκύπτει ως αποτέλεσμα επιστημονικής περιέργειας
και δεν συνδέεται με άμεσα ή προφανή "χρηστικά" αποτελέσματα. Αυτή
είναι η έρευνα που, όπως έχει δειχθεί ιστορικά, μπορεί να οδηγήσει σε με-
γάλες τομές, σε σημαντικές καινοτομίες και σε νέες πηγές πλούτου προς
όφελος της κοινωνίας. Στην ερευνητική πολιτική που αναπτύσσουμε
περιλαμβάνονται και οι δύο αυτές πτυχές ερευνητικής δραστηριότητας.
Πώς θα περιγράφατε συνοπτικά την ερευνητική πολιτική που διαμορ-
φώνετε;
Συνοπτικά, η πολιτική μας για την Έρευνα μπορεί να περιγραφεί ως μία
πολιτική δημιουργίας ευκαιριών και ταυτόχρονα ανάπτυξης ερευνητικών
θυλάκων που θα εμπνέουν και θα ευνοούν τη μετεξέλιξη αυτών των ευ-
καιριών σε καλές επιστημονικές και καινοτομικές επιχειρηματικές ιδέες.
Στην προσπάθεια αυτή κανείς δεν περισσεύει, αρκεί να διασφαλίζεται το
στοιχείο της επιστημονικής ποιότητας, το οποίο αποτελεί προϋπόθεση
επιτυχίας.
Συνέντευξη
“
O νέος νόμος για την Έρευνα δημιουργεί
ευκαιρίες για τη δραστηριοποίηση νέων
επιστημόνων στα Ερευνητικά Κέντρα και τα
ΑΕΙ της χώρας
"
