03 - 05/2018 |
καινοτομια
ερευνα & τεχνολογια
9
Η μελέτη πραγματοποιήθηκε μετά από αίτημα του
Επιτρόπου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Έρευ-
να, Επιστήμη και Καινοτομία, Carlos Moedas, για
τη δημιουργία συγκεκριμένων προτάσεων στρατη-
γικής για τα μελλοντικά Ευρωπαϊκά Προγράμματα
Έρευνας και Καινοτομίας. Σύμφωνα με τη μελέτη,
η έννοια του οραματισμού, που αναπτύχθηκε τη
δεκαετία του 1960 με την αποστολή του ανθρώπου
στη Σελήνη, δύναται να προάγει την ενότητα των
Ευρωπαίων πολιτών στα θέματα της επιστήμης και
της καινοτομίας. Χρησιμοποιώντας το παράδειγμα
της εκστρατείας στη Σελήνη, η Μ. Mazzucato τονί-
ζει τη σημασία των υψηλών στόχων που θέτονται
με σαφήνεια, όπως για παράδειγμα διατυπώθηκε
το 1961 από τον πρόεδρο των ΗΠΑ, J.F. Kennedy,
με την επιχείρηση "Apollo" για την αποστολή ενός
Αμερικάνου στη Σελήνη, με προθεσμία το τέλος της
δεκαετίας του 1960.
Η επιχείρηση απαιτούσε μεγάλες επενδύσεις και
καινοτομία όχι μόνο στην αεροναυπηγική, αλλά και
σε άλλους κλάδους (τροφίμων, φαρμακευτικούς,
πρώτων υλών, βιολογίας, γεωλογίας, ηλεκτρονικών, επικοινωνιών, κ.ά.).
Oδήγησε στη συνεργασία επιστημόνων από διαφορετικές ειδικότητες και
τομείς για την επίλυση απαιτητικών προβλημάτων, κληροδότησε πολλές
καινοτομίες στην ανθρωπότητα (όπως π.χ. το μικροτσίπ, που επέτρεψε τη
μαζική παραγωγή υπολογιστών) και εν τέλει επέφερε εξαιρετικές αλλαγές
στην καθημερινή ζωή των ανθρώπων στη Γη.
Η επιχείρηση "Apollo" ήταν ιδιαίτερα φιλόδοξη και η Ευρώπη μπορεί να
διδαχθεί πολλά για τη σημασία του ορισμού ξεκάθαρων στόχων και την
άμεση σύνδεση τους με την κοινωνική ευημερία. Η Μ. Mazzucato θεωρεί
ότι ενώ οι τεχνολογικοί στόχοι είναι απαραίτητοι για έναν φορέα καινοτο-
μίας όπως π.χ. τη NASA, σε ευρωπαϊκό επίπεδο είναι απαραίτητο ο στόχος
να έχει άμεση σχέση με την κοινωνία, η εκάστοτε επιχείρηση ή η επίτευξη
συγκεκριμένων στόχων να έχουν άμεσο κοινωνικό αντίκτυπο στις ζωές
των Ευρωπαίων. Η Μ. Mazzucato κρίνει ως εξαιρετικά σημαντική τη θέσπι-
ση στόχων σε τέτοιες θεματικές περιοχές, ώστε να δημιουργείται η μέγι-
στη προστιθέμενη αξία στις ζωές των Ευρωπαίων πολιτών. Κάθε στόχος
που υλοποιείται θα πρέπει να επιδρά θετικά, στη βελτίωση της υγείας, για
παράδειγμα, της διατροφής, του περιβάλλοντος των πολιτών, του μετανα-
στευτικού προβλήματος, κ.λπ.
Ταυτόχρονα, θέτει και το ερώτημα γιατί, παραδείγματος χάριν, ενώ ήταν
εφικτό να πραγματοποιηθεί ένας τόσο δύσκολος στόχος, δηλαδή να προ-
σγειωθεί ο άνθρωπος στη Σελήνη, είναι τόσο δύσκολο να αντιμετωπίσου-
με αποτελεσματικά με τη χρήση της τεχνολογίας και της καινοτομίας, κοι-
νωνικά προβλήματα του πλανήτη μας, όπως η πείνα, ο αναλφαβητισμός,
κ.λπ. Η Μ. Mazzucato συμπεραίνει ότι η απάντηση-κλειδί βρίσκεται στη
θέσπιση από την αρχή ξεκάθαρων στρατηγικών στόχων συνδεδεμένων
με την κοινωνία και τα προβλήματά της, στη συνεργασία των διαφόρων
επιστημών για την επίλυση των προβλημάτων, αλλά και στις στοχευμένες
κινήσεις για την προώθηση της καινοτομίας προς αυτές τις κατευθύνσεις.
Στρατηγική Έρευνας και Ανάπτυξης
Η θέσπιση στόχων που έχουν βαρύτητα για την κοινωνία και προάγουν
την καινοτομία σε διάφορους τομείς επιστημών αποτελεί μια περίπλο-
κη και επίπονη διαδικασία. Σύμφωνα με τη Μ.
Mazzucato, θα πρέπει η στρατηγική έρευνας και
ανάπτυξης -σε ευρωπαϊκό τουλάχιστον επίπεδο- να
ικανοποιεί τα παρακάτω κριτήρια:
1. Σαφείς και εμπνευσμένοι στόχοι με ευρύ κοινω-
νικό αντίκτυπο
Καθώς οι σχετικές ενέργειες θα πρέπει να έχουν την
αποδοχή αλλά και τη δέσμευση του κοινού, είναι
απαραίτητο τα αποτελέσματα να έχουν αντίκτυπο
στην καθημερινότητά τους. Θα πρέπει να εμπνέουν
μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού των κρατών-μελών
και να εξασφαλίζουν την ενεργό συμμετοχή τους
στη διαδικασία.
2. Ξεκάθαρη κατεύθυνση: στοχευμένοι, μετρήσι-
μοι και χρονικά προσδιορισμένοι στόχοι
Είναι σημαντικό να είναι ποσοτικά μετρήσιμοι και
χρονικά προσδιορισμένοι για να μπορέσουν να αξι-
ολογηθούν ως επιτυχείς ή όχι, ή/και να μετράται σε
τακτά χρονικά διαστήματα η πορεία προς την επι-
τυχία.
3. Φιλόδοξες αλλά ρεαλιστικές δράσεις σε τομείς έρευνας και ανάπτυξης
Οι στόχοι πρέπει να είναι φιλόδοξοι ώστε να επιχειρούνται καινοτομίες που
διαφορετικά η ανθρωπότητα δεν θα τολμούσε, στο πλαίσιο του εφικτού,
και δεδομένου του χρονικού περιορισμού, χρησιμοποιώντας ολόκληρη
την αλυσίδα καινοτομίας.
4. Πολυεπίπεδη συνεργασία μεταξύ διαφόρων τομέων των επιστημών
και φορέων καινοτομίας
Για την υλοποίηση ενός στόχου θα πρέπει να αξιοποιούνται οι δυνάμεις
διαφορετικών επιστημών σε συνδυασμό και συμπληρωματικά, από διαφο-
ρετικούς κλάδους (μεταφορών, υγείας, υπηρεσιών, διατροφής κ.λπ.), αλλά
και από διαφορετικού τύπου φορείς καινοτομίας και στρατηγικού ενδιαφέ-
ροντος (ιδιωτικό και δημόσιο τομέα, ΜΚΟ, κ.λπ.).
5. Πολλαπλές λύσεις από κάτω προς τα πάνω
Ο στόχος δεν θα πρέπει να επιτυγχάνεται μέσα από μια μοναδική διαδρο-
μή ή με μια συγκεκριμένη τεχνολογία, αλλά θα πρέπει να γίνονται προσπά-
θειες προσέγγισης και επίλυσης από διαφορετικές διόδους.
Επιπρόσθετα, η Μ. Mazzucato στη μελέτη της υπογραμμίζει τη σημασία
της ενεργούς ανάμειξης και συμβολής των πολιτών στους στόχους. Το πο-
σοστό της ανάμειξης μπορεί να διαφέρει, ανάλογα με τη φύση του εκά-
στοτε στόχου, παραμένει όμως απαραίτητη η συμμετοχή του κοινού για
την αποφυγή πλήρως τεχνοκρατικών λύσεων αλλά και για να διατηρηθεί
ο πλουραλισμός.
Αξιοποιώντας την Έρευνα
"Οδηγός στρατηγικής" από την οικονομολόγο
M. Mazzucato
για το μέλλον της έρευνας και της καινοτομίας στην ΕΕ
Μια νέα μελέτη-οδηγός με τίτλο "Mission-Oriented Research and Innovation in the European Union, a problem-solving approach to
fuel innovation-led growth" δημοσιεύθηκε τον Φεβρουάριο 2018, από τηMarianaMazzucato, Καθηγήτρια και Οικονομολόγο διεθνούς
φήμης, με τη στήριξη της Γενικής Διεύθυνσης Έρευνας και Καινοτομίας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, με σκοπό να επισημάνει την ανάγκη
θέσπισης ξεκάθαρων στόχων από την Ευρώπη στα θέματα έρευνας και καινοτομίας και του τρόπου που θα μπορούσαν να επιτευχθούν.
Η μελέτη αυτή ουσιαστικά φιλοδοξεί να λειτουργήσει ως ένας οδηγός στρατηγικής ώστε να προάγεται η οικονομική ανάπτυξη και η
κοινωνική ευημερία για μεγάλο μέρος του πληθυσμού της Ευρώπης, με τη συμβολή της επιστήμης και της καινοτομίας.
info
Μελέτη "Mission-Oriented Research & Innovation
in the European Union" της Mariana Mazzucato
Mariana Mazzucato
