16
καινοτομια
ερευνα & τεχνολογια | 03 - 05/2018
Αφιέρωμα
Από το 2012 με την ανάληψη της ευθύνης συλ-
λογής και έκδοσης των εθνικών στατιστικών
Έρευνας, Τεχνολογίας, Ανάπτυξης, Καινοτομίας
(ΕΤΑΚ), το ΕΚΤ συμβάλλει στη διαμόρφωση των
δεικτών καινοτομίας που παρουσιάζονται στον
Ευρωπαϊκό Πίνακα Αποτελεσμάτων Καινοτομίας
(EIS). Από το ΕΚΤ αποστέλλονται στο EIS τα στοι-
χεία που αντλούνται από τη διεξαγωγή της έρευ-
νας για την Καινοτομία (Community Innovation
Survey), και αφορούν 6 δείκτες ("Non R&D
innovation expenditures", "SMEs innovating
in-house", "Innovative SMEs collaborating with
others", "SMEs product /process innovations",
"SMEs marketing /organisational innovations"
και "Sales of new-to-market/firm innovations"),
και από τη διεξαγωγή της έρευνας για τις δρα-
στηριότητες Έρευνας & Ανάπτυξης σε όλους
τους τομείς της οικονομίας τα στοιχεία που
αφορούν 2 δείκτες ("Public R&D Expenditures"
και "Business R&D Expenditures").
Σημειώνεται ότι στην παρούσα ανάλυση δεν
παρουσιάζονται τα στοιχεία που αφορούν τη
σχετική θέση της χώρας ως προς τον μ.ο. της
ΕΕ για το 2010, δεδομένου ότι τα στοιχεία του
2010 που αφορούν τη χώρα μας δεν αποτε-
λούν επίσημες μετρήσεις αλλά υπολογισμούς
και αναγωγές στη βάση των τελευταίων μετρη-
μένων στοιχείων, της περιόδου 2004-2006 για
την καινοτομία και του 2005 για την έρευνα και
ανάπτυξη.
Μολονότι η Ευρώπη αντιπροσωπεύει μόλις το 7 % του παγκόσμιου πληθυ-
σμού, στο έδαφός της πραγματοποιείται το 20 % των παγκόσμιων επενδύ-
σεων στον τομέα της έρευνας και της καινοτομίας, εκδίδεται το ένα τρίτο
του συνόλου των επιστημονικών δημοσιεύσεων υψηλής ποιότητας, ενώ
κατέχει ηγετική θέση παγκοσμίως σε βιομηχανικούς τομείς όπως τα φαρ-
μακευτικά προϊόντα, οι χημικές ουσίες, η μηχανολογία και η μόδα.
Η Ευρώπη είναι σχετικά αποτελεσματική όσον αφορά την προσθήκη ή τη
διατήρηση της αξίας των υφιστάμενων προϊόντων, υπηρεσιών και διαδι-
κασιών, που είναι γνωστή ως επαυξητική καινοτομία. Αυτό έχει αποδειχθεί
σε πολλούς διαφορετικούς τομείς, όπως το Διάστημα, η αεροναυπηγική,
τα φαρμακευτικά προϊόντα, τα ηλεκτρονικά είδη, η ενέργεια από ανανε-
ώσιμες πηγές, οι βιομηχανίες βιοπροϊόντων και οι προηγμένες μέθοδοι
παραγωγής. Έχουν γίνει επίσης εντυπωσιακά βήματα προόδου για την
υποστήριξη της καινοτομίας μέσω των βασικών τεχνολογιών γενικής
εφαρμογής, όπως η ρομποτική, η φωτονική και η βιοτεχνολογία. Οι εν
λόγω τεχνολογίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν και να εφαρμοστούν σε
πολλούς κλάδους και έχουν ζωτική σημασία για την αντιμετώπιση σημα-
ντικών κοινωνικών προκλήσεων.
Ωστόσο, η Ευρώπη υστερεί σε πολλούς τομείς. Οι εταιρείες της ΕΕ επεν-
δύουν λιγότερο στην καινοτομία σε σύγκριση με τους ανταγωνιστές τους
(1,3% του ΑΕΠ έναντι 1,6 % στην Κίνα, 2% στις Ηνωμένες Πολιτείες, 2,6%
στην Ιαπωνία και 3,3% στη Νότια Κορέα). Τα επιχειρηματικά κεφάλαια δεν
έχουν ακόμα αναπτυχθεί πλήρως στην Ευρώπη. Το 2016 επενδύθηκαν
περίπου 6,5 δισ. ευρώ από επενδυτές επιχειρηματικού κεφαλαίου στην ΕΕ
έναντι 39,4 δισ. ευρώ στις ΗΠΑ, ενώ οι εταιρείες επιχειρηματικού κεφαλαί-
ου στην Ευρώπη είναι υπερβολικά μικρές —56 εκατ. ευρώ κατά μέσο όρο
σε σύγκριση με 156 εκατ. ευρώ στις ΗΠΑ. Ως εκ τούτου, οι εταιρείες αυτές
μεταβαίνουν σε οικοσυστήματα όπου έχουν περισσότερες πιθανότητες να
επιτύχουν ταχείς ρυθμούς ανάπτυξης. Στην ΕΕ υπάρχουν μόλις 26 "επιχει-
ρήσεις-μονόκεροι" (νεοφυείς επιχειρήσεις αξίας άνω του 1 δισ. δολαρίων),
έναντι 109 στις ΗΠΑ και 59 στην Κίνα. Οι δημόσιες επενδύσεις σε όλες τις
χώρες της ΕΕ υπολείπονται του στόχου για 3% του ΑΕΠ και η ένταση Ε&Α
εξακολουθεί να είναι άνιση μεταξύ των περιφερειών της ΕΕ, καθώς το με-
γαλύτερο μέρος των επενδύσεων και της έρευνας επικεντρώνεται στη Δυ-
τική Ευρώπη. Παράλληλα, το 40% του ευρωπαϊκού εργατικού δυναμικού
δεν διαθέτει τις αναγκαίες ψηφιακές δεξιότητες.
Η καινοτομία που βασίζεται στην τεχνολογία, η ψηφιοποίηση και παγκό-
σμιες μείζονες τάσεις, όπως η τεχνητή νοημοσύνη και η κυκλική οικονομία,
προσφέρουν τεράστιες ευκαιρίες, αλλά ταυτόχρονα δημιουργούν νέες
προκλήσεις. Ο ανταγωνισμός σε παγκόσμιο επίπεδο εντείνεται και απειλεί
την ηγετική ανταγωνιστική θέση της Ευρώπης σε καίριους βιομηχανικούς
τομείς. Συνεπώς, η Ευρώπη πρέπει να εμβαθύνει την ικανότητά της για και-
νοτομία με στόχο τη διατήρηση και τη βελτίωση του ευρωπαϊκού τρόπου
ζωής.
Η συμβολή του ΕΚΤ στον Ευρωπαϊκό Πίνακα Αποτελεσμάτων Καινοτομίας
H καινοτομία στην Ευρώπη
σήμερα) και για τις δύο περιπτώσεις καταγράφεται μία συνεχής αύξηση
προς την κατεύθυνση της σύγκλισης με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, με μία
μικρή εξαίρεση για τις δαπάνες του δημόσιου τομέα μεταξύ των ετών
2016-2017 σε σύγκριση με τον μ.ο. της ΕΕ για το έτος 2017.
Σχολιάζοντας τα παραπάνω ευρήματα, η Διευθύντρια του ΕΚΤ, Εύη Σα-
χίνη, επισημαίνει:
"Όπως προκύπτει από τις έρευνες που διενεργεί το ΕΚΤ,
οι επιχειρήσεις σε μεγάλο ποσοστό αντιλαμβάνονται ότι η καινοτομία και η
επένδυση στη γνώση είναι ένα στοιχείο που τους επιτρέπει να λειτουργήσουν
πιο ανταγωνιστικά και να γίνουν πιο εξωστρεφείς. Βλέπουμε, έτσι, να αυξάνε-
ται το ποσό που οι επιχειρήσεις επενδύουν σε ερευνητικές και καινοτομικές
δραστηριότητες. Πρόθεση μας είναι όχι μόνο να αποτυπώσουμε και παρου-
σιάσουμε αριθμητικά στοιχεία αλλά και να συνεισφέρουμε στην κατανόηση
αυτών των δεικτών. Τα στοιχεία πρέπει να τα δει κανείς διαχρονικά, ώστε να
αντιληφθεί τάσεις και να δει πώς μπορούν να χρησιμοποιηθούν στη χάραξη
πολιτικών και στην αξιοποίησή τους από αυτούς που παίρνουν αποφάσεις".
