18
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ
ΕΡΕΥΝΑ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ | 06 - 08/2015
Ανοικτή Πρόσβαση στη Γνώση
Σε έναν νέο ιστοχώρο, το ευρωπαϊκό έργο Recode παρουσιάζει τις συ-
στάσεις πολιτικής προς τις εμπλεκόμενες με την ερευνητική διαδικασία
κοινότητες – τους χρηματοδότες έρευνας, τα ερευνητικά ινστιτούτα, τους
διαχειριστές δεδομένων και τους εκδότες.Τα οφέλη που απορρέουν από
την ανοικτή διάθεση των επιστημονικών και των ερευνητικών δεδομένων
που προκύπτουν από τη δημόσια χρηματοδοτούμενη έρευνα γίνονται
ολοένα και πιο ορατά και το αίτημα για ανοικτή πρόσβαση στα ερευνητικά
δεδομένα κερδίζει γρήγορα έδαφος τα τελευταία χρόνια, υποστηρίζεται
από εθνικές και ευρωπαϊκές πολιτικές ενώ έχει ενταχθεί ως απαίτηση στο
χρηματοδοτικό έργο Ορίζοντας 2020.
Εντούτοις, η υιοθέτηση πολιτικών ανοικτής πρόσβασης στα επιστημονικά
δεδομένα ενέχει σημαντικά τεχνικά, νομικά και οργανωτικά ζητήματα, και
ως εκ τούτου, απέχει πολύ ακόμη από το να τύχει ευρείας αποδοχής και
εφαρμογής από τα εμπλεκόμενα μέρη.Το Ευρωπαϊκό έργο Recode, στο
οποίο συμμετέχει ως εταίρος το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης, έρχεται να
καλύψει αυτό το κενό αξιοποιώντας δίκτυα εμπειρογνωμόνων, κοινότητες
ερευνητών και σχεδιαστές πολιτικής εμπλεκόμενους στην πρόσβαση στην
επιστημονική γνώση, για να υποστηρίξει την ανάπτυξη και το συντονισμό
των πολιτικών της ανοικτής πρόσβασης που άπτονται των ερευνητικών
δεδομένων. Στον ιστοχώρο περιλαμβάνονται αναλυτικά για κάθε ενδιαφε-
ρόμενη ομάδα οι συστάσεις πολιτικής, υποστηρικτική πληροφορία για την
ανάπτυξη πολιτικών, παραδείγματα τέτοιων πολιτικών, πηγές καθώς και λί-
στα με τα βασικά σημεία αναφοράς που πρέπει να περιλαμβάνονται στην
πολιτική που αναπτύσσει ο κάθε φορέας. Επιπλέον, το έργο παρουσιάζει
τις 10 βασικές συστάσεις πολιτικής οι οποίες είναι κεντρικές και πρέπει να
διατρέχουν όλες τις πολιτικές της ανοικτής πρόσβασης στα επιστημονικά
δεδομένα. Αυτές είναι συνοπτικά:
• Ανάπτυξη συντονισμένων και ολοκληρωμένων πολιτικών για την πρό-
σβαση στα ερευνητικά δεδομένα
• Διασφάλιση της απαραίτητης χρηματοδότησης για την παροχή πρόσβα-
σης στα ερευνητικά δεδομένα
• Ανάπτυξη πολιτικών και πρωτοβουλιών που προσφέρουν επιβράβευση
στους ερευνητές για την ανοικτή πρόσβαση σε υψηλής ποιότητας δεδο-
μένα
• Εντοπισμός κύριων ενδιαφερόμενων μερών και σχετικών δικτύων και
ανάπτυξη συνεργασίας για την επίτευξη ενός βιώσιμου οικοσυστήματος
για την ανοικτή πρόσβαση στα ερευνητικά δεδομένα
• Σχεδιασμός με βάση τη μακροπρόθεσμη, βιώσιμη επιμέλεια και συντήρη-
ση των δεδομένων ανοικτής πρόσβασης
• Ανάπτυξη ολοκληρωμένων και συνεργατικών τεχνικών λύσεων και λύσε-
ων υποδομής
• Ανάπτυξη τεχνικών και επιστημονικών προτύπων ποιότητας για τα ερευ-
νητικά δεδομένα
• Απαίτηση για χρήση εναρμονισμένων πλαισίων ανοικτής αδειοδότησης
• Συστηματική αντιμετώπιση των νομικών και ηθικών ζητημάτων που προ-
κύπτουν από την ανοικτή πρόσβαση στα ερευνητικά δεδομένα
• Υποστήριξη της μετάβασης στα δεδομένα ανοικτής πρόσβασης μέσα
από την εκπαίδευση
Η Διακήρυξη της Χάγης που δημοσιεύθηκε στις 6 Μαΐου 2015 καλεί
για άμεσες αλλαγές στη νομοθεσία για την πνευματική ιδιοκτησία και
την άρση των περιορισμών που επιτρέπουν τη διευρυμένη και ισότιμη
πρόσβαση στα δεδομένα. Βελτιωμένες θεραπείες για αρρώστιες, λύσεις
σε παγκόσμια προβλήματα, όπως η κλιματική αλλαγή, και η τεράστια
εξοικονόμηση σε δημόσιο χρήμα, είναι ανάμεσα στα πιθανά οφέλη που
θα προκύψουν εφόσον οι κυβερνήσεις, οι επιχειρήσεις και η κοινωνία
υιοθετήσουν τις αρχές που διατυπώνονται στη Διακήρυξη.
Η Διακήρυξη υποστηρίζει ότι το copyright δεν είχε ποτέ σχεδιαστεί για
να ρυθμίζει τον διαμοιρασμό των πληροφοριών, των δεδομένων και των
ιδεών, ούτε και θα έπρεπε. Η Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων
Δικαιωμάτων εγγυάται το θεμελιώδες δικαίωμα να δέχεται κανείς και να
αναμεταδίδει πληροφορίες και ιδέες, αλλά η σύγχρονη εφαρμογή της
νομοθεσίας για την πνευματική ιδιοκτησία συχνά περιορίζει αυτό το δι-
καίωμα, ακόμα και για τη χρήση αυτών των απλών δομικών στοιχείων
της γνώσης.
"Το ταχύτατα μεταβαλλόμενο ψηφιακό περιβάλλον, η αυξημένη υπολο-
γιστική δύναμη και η ασύλληπτη ποσότητα δεδομένων που παράγεται,
καθιστούν επιτακτικό για τους ερευνητές και την κοινωνία να μπορούν
να χρησιμοποιούν σύγχρονες τεχνικές και εργαλεία που τους βοηθούν
να κάνουν νέες ανακαλύψεις. Μπορεί να επέλθει μία πραγματική επα-
νάσταση στις ερευνητικές πρακτικές και ζωές μπορούν κυριολεκτικά να
σωθούν, αν επιτύχουμε καλύτερη πρόσβαση στη γνώση που περιλαμ-
βάνεται στα Μεγάλα Δεδομένα" δήλωσε η Kristiina Hormia-Poutanen,
πρόεδρος της LIBER
), της Ένωσης των Ευρωπαϊ-
κών Ερευνητικών Βιβλιοθηκών, η οποία διηύθυνε τις εργασίες για τον
σχεδιασμό της Διακήρυξης.
Μία νέα προσέγγιση στην παραγωγή νέας γνώσης είναι κρίσιμη σε μία
εποχή κατά την οποία η κοινωνία αντιμετωπίζει έναν κατακλυσμό δεδο-
μένων. Το ψηφιακό περιβάλλον, ή τα δεδομένα που δημιουργούμε και
αντιγράφουμε ετησίως, διπλασιάζονται σε μέγεθος κάθε δύο χρόνια, και
Nέος ιστοχώρος από το RECODE για τις
συστάσεις πολιτικής
για τα ερευνητικά δεδομένα
Η
Διακήρυξη της Χάγης
για την Πρόσβαση στη Γνώση
στην Ψηφιακή Εποχή
Open Access to Research Data
info
