20
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ
ΕΡΕΥΝΑ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ | 06 - 08/2015
Συνέντευξη
Πρόσφατα ανακοινώθηκε από τη ΓΓΕΤ η Εθνική Στρατηγική Έρευνας
και Καινοτομίας για την Έξυπνη Εξειδίκευση 2014-2020. Ποιος ο ρόλος
αυτής της Στρατηγικής Έξυπνης Εξειδίκευσης, γνωστής και ως RIS3
(Research and Innovation Strategy for Smart Specialisation), στις σημε-
ρινές συνθήκες που επιτάσσουν οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη;
Θα μπορούσατε να μας προσδιορίσετε το πλαίσιο και τους άξονες αυτής
της στρατηγικής;
Η RIS3 είναι κοινοτική πρωτοβουλία με στόχο την ανταγωνιστική ανάπτυξη
της Ευρώπης σε ένα διεθνές περιβάλλον που όλο και περισσότερο παγκο-
σμιοποιείται. Ως εθνική στρατηγική, αποτελεί κωδικοποίηση ενός στρα-
τηγικού σχεδίου για την παραγωγική ανασυγκρότηση και γενικότερα την
ανάπτυξη της χώρας με βάση την επένδυση στην έρευνα και τεχνολογία
(δηλαδή σε δραστηριότητες με προσδοκία υψηλής προστιθέμενης αξίας)
και περιλαμβάνει συγκεκριμένες επιλογές όσον αφορά στους τομείς προ-
τεραιότητας, στη μεθοδολογία, στο σύστημα διακυβέρνησης κ.ά.
Όπως χαρακτηριστικά επισημαίνεται σε πρόσφατα κείμενα της ΓΓΕΤ
(1)
,
πρόκειται για μία προσέγγιση τοπο-κεντρική (place-based) που λαμβάνει
υπόψη τις ιδιαιτερότητες των διαφόρων γεωγραφικών περιοχών σε ό,τι
αφορά στα χαρακτηριστικά τους, τις δυνατότητές τους και τη διαδρομή
που πρέπει να ακολουθήσουν προς την οικονομική ανάπτυξη. Παράλληλα,
πρόκειται για διαδικασία συμμετοχική, αφού εμπλέκει πολλούς ενδιαφε-
ρόμενους σε επίπεδο Περιφέρειας στη διαμόρφωση και την υλοποίησή
της, η οποία συντονίζεται σε εθνικό επίπεδο μέσα από τη συνεργασία των
Περιφερειών με τη ΓΓΕΤ.
Ο τίτλος - ιδιαίτερα όσον αφορά τον "εθνικό" χαρακτήρα της στρατηγικής-
αποτελεί σε σημαντικό βαθμό ευφημισμό, ιδιαίτερα σε συνθήκες απουσί-
ας εθνικών πόρων. Πρόκειται ουσιαστικά για στρατηγική ως αιρεσιμότητα
που η εκπλήρωσή της θα επιτρέψει να διοχετευθούν και να αξιοποιηθούν
κοινοτικοί πόροι των διαρθρωτικών ταμείων για την έρευνα και καινοτομία.
Η βασική δομή της RIS3 είναι κοινοτικής έμπνευσης και ενέχει την αντίφα-
ση μεταξύ της φιλελεύθερης αντίληψης ότι η ανάπτυξη θα προέλθει από
την ενίσχυση των πιο ανταγωνιστικών οντοτήτων (επιχειρήσεων, ερευνητι-
κών ομάδων, κ.λπ.) και της αντίληψης -πιο κοινωνιστικού χαρακτήρα- που
προτάσσει την εδαφική και κοινωνική συνοχή ως πρωταρχικά στοιχεία για
μια ανάπτυξη κοινωνικά ανταποδοτική και βιώσιμη (με όλες τις δηλαδή
τις σημασίες που επιδέχεται ο όρος "βιωσιμότητα"). Θα μπορούσε να πει
κανείς ότι αυτές οι δύο αντιλήψεις σχηματοποιούνται από τη μια πλευρά
στην πολιτική της αριστείας, με βάση την οποία κινείται η DG Research,
και από την άλλη στις πολιτικές με εδαφική αναφορά που ακολουθεί η DG
Regio. Η στρατηγική έρευνας και καινοτομίας για μια έξυπνη εξειδίκευση
(RIS3) στη χώρα μας διαμορφώνεται παράλληλα, τόσο σε εθνικό όσο και σε
περιφερειακό επίπεδο, μέσα από διεργασίες αλληλεπίδρασης μεταξύ των
δύο επιπέδων.
Όσον αφορά στo εθνικό επίπεδο
(2)
η στρατηγική έξυπνης εξειδίκευσης
δομείται στη βάση τριών κεντρικών στρατηγικών επιλογών: Eπένδυση στη
δημιουργία και διάχυση της Νέας Γνώσης, Επένδυση στην έρευνα και και-
νοτομία, Ανάπτυξη καινοτομικής νοοτροπίας και θεσμών και διασυνδέσε-
ων ΕΤΑΚ με την κοινωνία (Πίνακας 1).
Παράλληλα, η RIS3 έχει συγκεκριμένη τομεακή διάσταση, η οποία συνί-
σταται στην αναγνώριση βασικών τομέων της ελληνικής οικονομίας που
έχουν τη δυνατότητα, μέσω της Έρευνας και Καινοτομίας, να βελτιώσουν
σημαντικά τη μελλοντική προοπτική ανάπτυξης της χώρας. Οι τομείς αυτοί
είναι: Αγρο-διατροφή, Βιοεπιστήμες & Υγεία - Φάρμακα, Τεχνολογίες Πλη-
ροφορικής και Επικοινωνιών, Ενέργεια, Περιβάλλον και Βιώσιμη ανάπτυξη,
Μεταφορές και Εφοδιαστική Αλυσίδα, Υλικά - Κατασκευές, Πολιτισμός -
Τουρισμός - Πολιτιστικές & Δημιουργικές Βιομηχανίες (ΠΔΒ).
Πίνακας 1. Στρατηγικές επιλογές στις οποίες δομείται η εθνική στρατηγική έξυ-
πνης εξειδίκευσης
Πώς διαμορφώνεται ο ρόλος της ΓΓΕΤ όσον αφορά την υλοποίηση
αυτής της στρατηγικής;
Η ΓΓΕΤ έχει επιτελικό και συντονιστικό ρόλο στον σχεδιασμό, την υλοποίη-
ση και την παρακολούθηση της Στρατηγικής Έρευνας και Καινοτομίας για
την Έξυπνη Εξειδίκευση. Η διαμόρφωση της Εθνικής στρατηγικής έξυπνης
εξειδίκευσης ξεκίνησε από το 2012 από τις υπηρεσίες της ΓΓΕΤ σε συνερ-
γασία με τα κοινοτικά όργανα. Πρόκειται για μια διαδικασία δύσκολη, με
πολλαπλές προκλήσεις καθώς μέχρι σήμερα η ΓΓΕΤ είχε εμπειρία στο να
διαμορφώνει κυρίως "οριζόντια" μέτρα και πολιτικές στην έρευνα, ενώ με
την έξυπνη εξειδίκευση έμφαση δίδεται σε "κάθετες" πολιτικές με στόχο
"Οι Περιφέρειες και οι τοπικές κοινωνίες της χώρας
καλούνται να αναγνωρίσουν και να αξιοποιήσουν
τα ανταγωνιστικά τους πλεονεκτήματα"
Συνέντευξη με τον Γενικό Γραμματέα Έρευνα και Τεχνολογίας Θωμά Μαλούτα
Σε συνέντευξη του στο "Καινοτομία, Έρευνα και Τεχνολογία" ο
Γενικός Γραμματέας Έρευνας και Τεχνολογίας Θωμάς Μαλούτας
μιλάει για την Εθνική Στρατηγική Έξυπνης Εξειδίκευσης και τη
σημασία της για την ανάπτυξη και ανταγωνιστικότητα των περι-
φερειών. Ο Θ. Μαλούτας αναφέρεται στους βασικούς τομείς της
ελληνικής οικονομίας που έχουν τη δυνατότητα, μέσω της Έρευ-
νας και Καινοτομίας, να βελτιώσουν σημαντικά τη μελλοντική
προοπτική ανάπτυξης της χώρας, και επισημαίνει την ανάγκη για
κοινωνική ανταποδοτικότητα της έρευνας και της επιχειρηματι-
κότητας.
