6
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ
ΕΡΕΥΝΑ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ | 09 - 11/2015
Αξιοποιώντας την Έρευνα
Η συζήτηση και η ανάδειξη των ζητημάτων που θα επιτρέψουν τη χάραξη
ενός κοινού μέλλοντος, αξιοποιώντας την Επιστήμη, Τεχνολογία & Καινο-
τομία (Creating our Common Future through Science, Technology and
Innovation) ήταν το αντικείμενο μιας σημαντικής διεθνούς συνάντησης, η
οποία πραγματοποιήθηκε στις 20-21 Οκτωβρίου 2015 στην πόλη Daejeon
της Δημοκρατίας της Κορέας.
Συγκεκριμένα, στο πλαίσιο των εργασιών της Επιτροπής για την Επιστη-
μονική και Τεχνολογική Πολιτική CSTP (Committee for Scientific and
Technological Policy) του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανά-
πτυξης (ΟΟΣΑ) διοργανώθηκε διακυβερνητική συνάντηση σε επίπεδο
υπουργών, υπό την αιγίδα της Νοτιοκορεάτικης κυβέρνησης. Στη συνά-
ντηση συμμετείχαν 49 χώρες και 9 διεθνείς οργανισμοί. Tην Ελλάδα εκπρο-
σώπησε η Δρ Εύη Σαχίνη, Διευθύντρια του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης,
η οποία και συμμετέχει στη CSTP.
ΗσυνάντησηέδωσετηνευκαιρίαγιατηδημοσιοποίησητουSTIScoreboard
2015 (ετήσια έκδοση του ΟΟΣΑ με δείκτες επιστήμης, τεχνολογίας και
καινοτομίας - Science, Technology, Innovation), καθώς και της έκδοσης
Innovation Strategy 2015, που παρέχει στις χώρες ένα ευρύ πλαίσιο για
τον σχεδιασμό των εθνικών πολιτικών για την ενίσχυση της καινοτομίας.
Eπίσης, παρουσιάστηκαν οι εκδόσεις του ΟΟΣΑ "Making Open Science a
Reality" και η 7η αναθεωρημένη έκδοση του Frascati Manual για τη μέτρη-
ση των τεχνολογικών και καινοτομικών δραστηριοτήτων. Στις παραπάνω
εκδόσεις, από ελληνική πλευράς τα στοιχεία παρέχονται με τη συμβολή
του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης, αλλά και με προσωπική εμπλοκή της
Δρ. Ε. Σαχίνη, στην περίπτωση του Frascati και του Open Science.
Στόχος της διακυβερνητικής συνάντησης ήταν να εκφραστεί με τον πιο
δεσμευτικό τρόπο η απόφασή των χωρών του ΟΟΣΑ να πετύχουν οικονο-
μική μεγέθυνση, ευμάρεια, ανάπτυξη θέσεων εργασίας και κοινωνική συ-
νοχή μέσω της επιστήμης, της τεχνολογίας και της καινοτομίας. Προς την
κατεύθυνση αυτή, υπεγράφη από το σύνολο των χωρών που συμμετέχουν
στον ΟΟΣΑ η διακήρυξη "Daejeon Declaration on Science, Technology
and Innovation Policies for the Global and Digital Age".
Η Διακήρυξη αναγνωρίζει ότι οι αλλαγές στα συστήματα επιστήμης και
καινοτομίας, που επηρεάζονται από την ψηφιακοποίηση και την παγκο-
σμιοποίηση, απαιτούν την επικαιροποίηση των αντίστοιχων εθνικών και
διεθνών πολιτικών και εργαλείων. Σύμφωνα με τη Διακήρυξη, η Επιστήμη,
η Τεχνολογία και η Καινοτομία: α) Βελτιώνουν την ποιότητα ζωής για όλους
τους πολίτες, καθώς αυξάνουν την απασχόληση, την παραγωγικότητα και
την οικονομική ανάπτυξη, με βιώσιμο τρόπο μακροπρόθεσμα, β) Παρέ-
χουν νέες δυνατότητες για επενδύσεις, τόσο σε start-ups όσο και σε κα-
θιερωμένες επιχειρήσεις, σε αναπτυγμένες και αναπτυσσόμενες χώρες, γ)
Eίναι καθοριστικές για την αντιμετώπιση παγκόσμιων και κοινωνικών προ-
κλήσεων, όπως περιβαλλοντική βιωσιμότητα, κλιματική αλλαγή, ανάπτυξη
νέων ενεργειακών πόρων, ασφάλεια τροφίμων και γήρανση.
Επίσης, όπως επισημαίνεται στη Διακήρυξη, η Επιστήμη, η Τεχνολογία και
η Καινοτομία υφίστανται ραγδαίες αλλαγές, λόγω της ταχείας εξέλιξης των
ψηφιακών τεχνολογιών. Έτσι, αλλάζει ο τρόπος που οι επιστήμονες εργά-
ζονται, συνεργάζονται και δημοσιεύουν το έργο του, αυξάνεται η ανάγκη
για πρόσβαση σε επιστημονικά δεδομένα και δημοσιεύσεις (open science),
ανοίγουν νέοι δρόμοι για τη συμμετοχή των πολιτών στην επιστήμη και
καινοτομία (citizen science), διευκολύνεται η ανάπτυξη των ερευνητικών
συνεργασιών ανάμεσα στις επιχειρήσεις και τον δημόσιο τομέα, ενώ αλλά-
ζει και ο τρόπος παραγωγής της καινοτομίας (open innovation). Η Διακήρυ-
ξη επιβεβαιώνει επίσης τον ρόλο του ΟΟΣΑ ως ένα μοναδικό φόρουμ για
πολιτικές Επιστήμης, Τεχνολογίας και Καινοτομίας,
Στη συνέχεια παρουσιάζονται μερικά από τα βασικότερα σημεία που ανα-
δείχθηκαν στο πλαίσιο της διακυβερνητικής συνάντησης.
Υπάρχει αύξηση της συνειδητοποίησης περί της
αιτιώδους σχέσης μεταξύ
των ερευνητικών, τεχνολογικών και καινοτομικών δραστηριοτήτων και
της οικονομικής μεγέθυνσης
, ειδικότερα εν μέσω της παρατεινόμενης οι-
κονομικής κρίσης. Δεν υπάρχει όμως, ακόμη, αποτελεσματική κυκλοφορία
της γνώσης προς την ευρύτερη κοινωνία, ούτε και επαρκής διάχυση των
αποτελεσμάτων αυτών των δραστηριοτήτων προς την πραγματική οικο-
νομία. Η αδυναμία αυτή αντιμετωπίζεται μέσω των πολιτικών της ανοικτής
επιστήμης και της ανοικτής πρόσβασης στα αποτελέσματά της, καθώς και
της συνεχώς αυξανόμενης ψηφιακοποίησης της επιστήμης και της οικονο-
μίας (digitalization of science and economy).
Για την επιτυχή κεφαλαιοποίηση αυτών των δραστηριοτήτων χρειάζεται
μακρόπνοος προγραμματισμός και στήριξη των αποφάσεων που λαμ-
βάνονται
. H ανάπτυξη των Εθνικών Συστημάτων Καινοτομίας θα πρέπει
να στηρίζεται στη γνώση τόσο των εθνικών συγκριτικών πλεονεκτημάτων
όσο και των παγκόσμιων προτεραιοτήτων. Για τον λόγο αυτό απαιτείται
αφενός μεν η συμμετοχή όλων των ενδιαφερόμενων μερών στη χάραξη
του μίγματος πολιτικών, αφετέρου δε η εξασφάλιση διακρατικών συνερ-
γασιών. Οι πολιτικές για την καινοτομία, σε εθνικό επίπεδο, αφορούν πλέον
και υπουργεία πέρα από αυτά που ασχολούνται με έρευνα & οικονομία,
καθώς όλες οι κυβερνητικοί τομείς μπορούν να ωφεληθούν από την και-
νοτομία.
Η
διεθνής διάσταση αυτών των δραστηριοτήτων
προκύπτει από τον
παγκόσμιο χαρακτήρα μίας σειράς προβλημάτων (π.χ. υπερθέρμανση
του πλανήτη, μικρόβια, γήρανση πληθυσμού), γεγονός που υπογραμμίζει
περαιτέρω την ανάγκη διακρατικής συνεργασίας, έτσι ώστε να επεκταθεί
το εύρος της παγκόσμιας έρευνας σε αυτές τις περιοχές, περιορίζοντας το
κόστος για κάθε χώρα.
Είναι δεδομένη και διαρκώς αυξανόμενη η
απαίτηση για καλύτερους, πιο
εμπεριστατωμένους και συνολικούς δείκτες και συστήματα μέτρησης
αυτών των δραστηριοτήτων, έτσι ώστε να υποστηριχθεί ο ενάρετος κύκλος
στη διαδικασία λήψης αποφάσεων στα παγκόσμια σύνθετα προβλήματα.
Η
αποτίμηση των δραστηριοτήτων πρέπει να αποτελεί συστηματικό, με
σαφή περιοδικότητα, χαρακτηριστικό της σχετικής δημόσιας πολιτικής.
Ουσιώδης είναι ακόμα η ενθάρρυνση και η αξιολόγηση των ερευνητών, όχι
μόνο μέσω του αριθμού των δημοσιεύσεων, αλλά και από τον βαθμό δια-
σύνδεσής τους και προώθησης των αποτελεσμάτων της ερευνητικής τους
δραστηριότητας στην οικονομία και κοινωνία.
Οι
δραστηριότητες αποτίμησης έχουν υψηλή επίπτωση στον εκδημο-
κρατισμό της κοινωνίας και στη δημόσια κατανόηση της επιστήμης
(public understanding of science), αφού καθιστούν τους πολίτες περισ-
σότερο ενήμερους, καθώς τους παρέχουν τα μέσα για κάτι τέτοιο. Ένας
τρόπος ενίσχυσης αυτής της διαδικασίας, είναι η περαιτέρω διερεύνηση
των επιπτώσεων των δημόσιων προμηθειών στην αύξηση της καινοτομι-
κότητας.
Δημιουργώντας το Κοινό μας Μέλλον, μέσω της Επιστή-
μης, Τεχνολογίας & Καινοτομίας:
Τα συμπεράσματα της
Διακυβερνητικής Συνάντησης του ΟΟΣΑ
