26
καινοτομια
ερευνα & τεχνολογια | 09 - 11/2016
Ανοικτή Πρόσβαση στη Γνώση
Πανεπιστημιακοί,
ερευνητές,
εκπρόσωποι βιβλιοθηκών και
δημοσίων φορέων έρευνας συ-
γκεντρώθηκαν,
παρουσίασαν
τις απόψεις τους για την Ανοικτή
Πρόσβαση στις επιστημονικές
δημοσιεύσεις και τα ερευνητι-
κά δεδομένα, και συζήτησαν τις
εμπειρίες αλλά και τους προβλη-
ματισμούς τους για τις τρέχουσες
εξελίξεις σχετικά με την υιοθέτη-
ση και τη περαιτέρω προώθηση
των πολιτικών της Ανοικτής Πρό-
σβασης, στην Ευρώπη και την
Ελλάδα.
Κατά τη διάρκεια του πρώτου
μέρους της εκδήλωσης, αναλύ-
θηκαν οι υποχρεώσεις που θέτει
το ευρωπαϊκό πρόγραμμα Ορίζοντας 2020 στους ερευνητές, αλλά και
τα βήματα που έχουν σημειωθεί στην Ελλάδα για τη μετάβαση σε ένα
περιβάλλον Ανοικτής Πρόσβασης, τόσο σε επίπεδο πολιτικών όσο και
σε επίπεδο υποδομών.
Η
Νένα Μάλλιου
, Προϊσταμένη του Τμήματος Καταγραφής, Μέτρησης
Υπηρεσιών Ερευνητικής & Καινοτομικής Δραστηριότητας του ΕΚΤ πα-
ρουσίασε το όραμα του ΕΚΤ για την από κοινού συνδιαμόρφωση ενός
ενιαίου ψηφιακού χώρου για την επιστήμη και τον πολιτισμό που θα
στοχεύει στη συνολική ενδυνάμωση της κοινωνίας με βάση τη γνώση
αλλά και στη σύγκλιση της χώρας με την Ευρώπη.
Όπως τόνισε η Ν. Μάλλιου, οι πολιτικές που εφαρμόζει το ΕΚΤ για την
υιοθέτηση μοντέλων Ανοικτής Πρόσβασης είναι εναρμονισμένες με
τους κανόνες που διέπουν το πλαίσιο του Ορίζοντα 2020, το Ψηφιακό
Θεματολόγιο 2020 και τις ευρωπαϊκές πολιτικές για το άνοιγμα της πλη-
ροφορίας & τη χρήση ανοικτών προτύπων.
Στη συνέχεια τον λόγο πήρε η
Μαρίνα Αγγελάκη
, από την Μονάδα Ηλε-
κτρονικών Εκδόσεων και Δράσεων για Ανθρωπιστικές και Κοινωνικές
Επιστήμες (ΑΚΕ) του ΕΚΤ, η οποία μίλησε για την αλλαγή στον τρόπο
διεξαγωγής της έρευνας, ως αποτέλεσμα των εξελίξεων στους τομείς
της Ανοικτής Πρόσβασης και του Ανοικτού Λογισμικού που οδηγεί με τη
σειρά της στην ανάδειξη ενός νέου όρου, αυτού της Ανοικτής Επιστήμης.
Η Μ. Αγγελάκη επισήμανε ότι η Ανοικτή Πρόσβαση συμβάλλει στην
εντατικοποίηση της έρευνας και της καινοτομίας, στην αποφυγή της
επανάληψης, στην ενίσχυση της διεπιστημονικότητας αλλά και στη συμ-
μετοχή στη διαδικασία της έρευνας των πολιτών και της κοινωνίας ευρύ-
τερα. Κλείνοντας, αναφέρθηκε στις υποχρεώσεις που θέτει ο Ορίζοντας
2020 στους ερευνητές, καθώς και στα βήματα που έχουν σημειωθεί στην
Ελλάδα για τη μετάβαση σε ένα περιβάλλον Ανοικτής Πρόσβασης.
Τη σκυτάλη παρέλαβε ο
Ηράκλειτος Σουγιουλτζόγλου,
ο οποίος εστι-
άζοντας την προσοχή του στον τομέα των ηλεκτρονικών εκδόσεων
Ανοικτής Πρόσβασης παρουσίασε ένα εναλλακτικό σχήμα έκδοσης
και διακίνησης επιστημονικών δημοσιεύσεων που βασίζεται στην αξι-
οποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων, την υπηρεσία ePublishing
του ΕΚΤ (και τις τρεις πλατφόρμες για ηλεκτρονική έκδοση περιοδικών,
μονογραφιών και πρακτικών συ-
νεδρίων που την απαρτίζουν). Ο
Η. Σουγιουλτζόγλου υπογράμμι-
σε επίσης τον ρόλο της Ανοικτής
Πρόσβασης στη διακίνηση των
ερευνητικών
αποτελεσμάτων,
ως αναπόσπαστο μέρος της επι-
στημονικής εργασίας. Κλείνοντας
την ομιλία του, αναφέρθηκε στο
Ευρετήριο Ανθρωπιστικών και
Κοινωνικών Επιστημών που έχει
αναπτύξει το ΕΚΤ.
Ακολούθησε η εισήγηση της
Μαρίας Πάσχου
(Υπεύθυνη της
Μονάδας Υπηρεσιών Πληροφό-
ρησης του ΕΚΤ), η οποία μίλησε
για τον ρόλο των ψηφιακών απο-
θετηρίων στην υποστήριξη της
Ανοικτής Πρόσβασης, η οποία "επιστρέφει" τη γνώση που παράγεται από
τον χώρο της έρευνας, στο ευρύ κοινό και στους ίδιους τους επιστήμονες
που παράγουν έργο. Ιδιαίτερη αναφορά έγινε στον «Ήλιο», το Ιδρυματικό
Αποθετήριο του ΕΙΕ, και των υπηρεσιών προστιθέμενης αξίας που παρέ-
χει, καθώς και στα υπόλοιπα αποθετήρια που έχει αναπτύξει το ΕΚΤ.
Στο δεύτερο μέρος του σεμιναρίου μέσω της στρογγυλής τράπεζας δό-
θηκε η ευκαιρία να ακουστεί η φωνή των ίδιων των ερευνητών. Εκλεκτά
μέλη της ερευνητικής και ακαδημαϊκής κοινότητας: η
Αργυρώ Ζενέτου
από το Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών, η
Ευαγγελία Μανούσου
από το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, ο
Σάκης Μανούζα
ς από το Εθνι-
κό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, η
Πηνελόπη Παπαηλία
από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, ο
Νικήτας Σινιόσογλου
από το Εθνικό
Ίδρυμα Ερευνών και επιστημονικοί συνεργάτες του ΕΚΤ συγκεντρώθη-
καν και παρουσίασαν τις δικές τους εμπειρίες για την παροχή Ανοικτής
Πρόσβασης στις δημοσιεύσεις και τα δεδομένα.
Η συμμετοχή ερευνητών από διαφορετικά επιστημονικά πεδία και με δι-
αφορετικό βαθμό εξοικείωσης με την ανοικτή πρόσβαση αποτέλεσαν τη
βάση για μια ιδιαίτερα γόνιμη συζήτηση η οποία ανέδειξε ενδιαφέροντα
στοιχεία.
Για παράδειγμα, το ζήτημα της ανοικτότητας των δεδομένων φαίνεται
να αντιμετωπίζεται διαφορετικά μεταξύ βιολόγων οι οποίοι εμφανίζο-
νται περισσότερο εξοικειωμένοι με την ιδέα, έναντι των αρχαιολόγων,
οι οποίοι διατηρούν ακόμα επιφυλάξεις, ή των κοινωνικών επιστημόνων
οι οποίοι βασίζονται σε αρκετές περιπτώσεις σε δημόσια δεδομένα τα
οποία είναι ήδη ανοικτά.
Η ανάγκη εκπαίδευσης της ερευνητικής κοινότητας για τη σημασία των
αποθετηρίων και η κατανόηση του κόστους του υφιστάμενου μοντέλου
συνδρομών αναδείχθηκαν επίσης ως εξίσου σημαντικά στοιχεία για την
ενίσχυση της Ανοικτής Πρόσβασης.
Στο πλαίσιο αυτό, η ανάδειξη από το διδακτικό προσωπικό περιοδικών
ανοικτής πρόσβασης, καθώς και λοιπών υπηρεσιών μέσω των οποίων
οι φοιτητές μπορούν να έχουν ανοικτή πρόσβαση σε υλικό, συνιστά
σημαντικό στοιχείο για την υιοθέτηση του μοντέλου της Ανοικτής Πρό-
σβασης.
To ΕΚΤ έδωσε δυναμικά το παρών στην
Εβδομάδα Ανοικτής
Πρόσβασης
με σειρά δράσεων και σεμινάριο για νέους ερευνητές
Με επιτυχία ολοκληρώθηκαν οι εργασίες του σεμιναρίου: "Η Ανοικτή Πρόσβαση στην υπηρεσία των νέων ερευνητών" που διοργάνω-
σε το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ), την Τρίτη 25 Οκτωβρίου, στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών. Στο πλαίσιο των φετινών εκδηλώσεων
για τη Διεθνή Εβδομάδα Ανοικτής Πρόσβασης (24-30/10), το ΕΚΤ προγραμμάτισε και υλοποίησε σειρά δράσεων με στόχο την ενη-
μέρωση των νέων ερευνητών για τα οφέλη της Ανοικτής Πρόσβασης και τις διεθνείς εξελίξεις, καθώς και για τις υποδομές Ανοικτής
Πρόσβασης που αναπτύσσονται από διάφορους φορείς, αλλά και από το ΕΚΤ στην Ελλάδα.
