12
καινοτομια
ερευνα & τεχνολογια | 09 - 11/2017
Συνέντευξη
Η επιστήμη είναι ένα από τα πιο ισχυρά εργαλεία για τη
δημιουργία γεφυρών μεταξύ των κρατών
,,
Carlos Moedas,
Ευρωπαίος Επίτροπος για θέματα Έρευνας, Επιστήμης και Καινοτομίας
Στις νέες πρωτοβουλίες της Επιτροπής για Ανοικτή Επιστήμη και Ανοικτή Καινοτομία,
και τον στόχο για ελεύθερη πρόσβαση μέχρι το 2020 σε όλες τις επιστημονικές δημο-
σιεύσεις και τα ερευνητικά δεδομένα από ευρωπαϊκά ερευνητικά έργα, αναφέρεται,
μεταξύ άλλων, ο Επίτροπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Έρευνα, Επιστήμη και
Καινοτομία, Carlos Moedas, σε αποκλειστική συνέντευξη του στο "Καινοτομία, Έρευ-
να και Τεχνολογία", στον Μαργαρίτη Προέδρου. Στη συνέντευξη, η οποία δόθηκε
στο πλαίσιο της συμμετοχής του Επιτρόπου στην εκδήλωση για την ευρωμεσογειακή
πρωτοβουλία PRIMA (Partnership for Research & Innovation in the Mediterranean
Area), που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα στις 25 Σεπτεμβρίου 2017, ο C. Moedas
μιλάει εφ’ όλης της ύλης για το πώς η έρευνα μπορεί να παράγει καινοτόμες αλλά και
εφαρμόσιμες ιδέες.
,,
Ποιοι είναι οι στόχοι σας όσον αφορά την ευ-
ρωπαϊκή πολιτική στην Έρευνα και Καινοτο-
μία;
Το 2014 αποφασίσαμε ότι δεν είναι εφικτό να
προωθήσουμε την έρευνα και την επιστήμη
εάν πρώτα δεν δημιουργηθούν οι κατάλληλες
προϋποθέσεις και δυναμικές. Αυτό μπορεί να
γίνει εξασφαλίζοντας τρεις παραμέτρους: Ανοι-
κτή Καινοτομία, Ανοικτή Επιστήμη και Άνοιγμα
στον κόσμο (Open Innovation, Open Science,
Open to the World). Κατά την άποψή μου, είναι
πολύ σημαντικό, σε μια κρίσιμη εποχή που αρ-
κετοί πολιτικοί ηγέτες της Ευρώπης υποστηρί-
ζουν την εσωστρέφεια των κρατών, η επιστήμη
να συμβάλει προς την αντίθετη κατεύθυνση,
δηλαδή να προωθεί την εξωστρέφεια.
Άλλωστε, η επιστήμη αποτελεί ένα εξαιρετικό
παράδειγμα για το ότι τα προβλήματα δεν μπο-
ρούν να λυθούν μεμονωμένα από μία χώρα,
καθώς η επιστήμη δεν έχει σύνορα. Συνεπώς,
εκτός απο τον ορισμό της Ανοικτής Επιστή-
μης και της Ανοικτής Καινοτομίας με τεχνικούς
όρους, υπάρχει και η πολιτική διάσταση ότι η
Ευρώπη πρέπει να είναι ανοικτή στον κόσμο,
μια δήλωση εξωστρέφειας που είναι εξαιρετι-
κής σημασίας.
Αναπτύσσουμε λοιπόν, τα κατάλληλα εργαλεία
σε διάφορα μέρη του προγράμματος, ώστε να
αποδείξουμε ότι αυτό το όραμα έχει σταθερές
δράσεις. Νομίζω ότι λάβαμε μια πολύ σημαντι-
κή απόφαση με όλους τους αντιπροσώπους
κρατών που συμμετείχαν στη σχετική συζήτη-
ση: η Ευρώπη θα εφαρμόσει την Ανοικτή Πρό-
σβαση στα ερευνητικά δεδομένα και στις επι-
στημονικές δημοσιεύσεις έως το 2020.
Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι οι ερευνητές θα
είναι σε θέση να διαβάζουν δωρεάν στο Διαδί-
κτυο άρθρα στα επιστημονικά περιοδικά, αντί
να πληρώνουν, και φυσικά αυτό ειναι μια με-
γάλη αλλαγή. Με αυτόν τον τρόπο, ο καθένας
θα έχει οποιαδήποτε στιγμή πρόσβαση στα
επιστημονικά άρθρα, στις ανακαλύψεις και τις
καινοτομίες.
Πώς αντιμετωπίζετε το ευρωπαϊκό παράδοξο,
δηλαδή τη δυσκολία των ευρωπαϊκών κρα-
τών να μετατρέψουν τα ερευνητικά αποτε-
λέσματα σε καινοτομίες που θα καταλήγουν
στην αγορά;
Πρόκειται για μία από τις μεγαλύτερες προ-
κλήσεις που αντιμετωπίζουμε, και γι’ αυτόν
τον λόγο αναπτύχθηκε η ιδέα του Ευρωπαϊκού
Συμβουλίου Καινοτομίας (European Innovation
Council), ώστε να προωθήσουμε την Ανοικτό-
τητα στην Ευρώπη, που θα οδηγήσει σε μεγά-
λες καινοτομίες.
Μέχρι στιγμής, είχαμε πολιτικές για την προώ-
θηση της καινοτομίας που εφαρμόζονταν από
πάνω προς τα κάτω, όπως π.χ. ζητούσαμε και-
νοτομίες σε διάφορες περιοχές της χημείας, σε
νέα υλικά. Ενώ θα πρέπει να γίνεται αντίστρο-
φα, δηλαδή αντί να σου πω τι καινοτομία χρει-
άζομαι, να μου πεις εσύ τι καινοτομικό μπορείς
να φτιάξεις.
Οι ιδέες μπορούν να προέρχονται από διαφο-
ρετικές επιστήμες, αλλά και από τη διαθεματι-
κότητα των διαφόρων επιστημών. Συνεπώς, η
ιδέα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Καινοτομίας
έρχεται ακριβώς για να λύσει αυτό το "παράδο-
ξο", ότι ενώ είμαστε πάρα πολύ καλοί στο να δη-
μιουργούμε γνώση, εν τέλει δεν δημιουργούμε
καινοτομίες που να αξιοποιούνται εμπορικά.
Και είμαστε αποδεδειγμένα καλοί στην παρα-
γωγή γνώσης, όπως προκύπτει και από τα μέχρι
σήμερα αποτελέσματα του προγράμματος του
Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Έρευνας (European
Research Council, ERC). Σε δύο από τους ερευ-
νητές που επιχορηγήθηκαν από το ERC απονε-
μήθηκε βραβείο Νόμπελ αυτή τη χρονιά, ακρι-
βώς γιατί τους δόθηκε η ελευθερία να κάνουν
αυτό που ήθελαν.
Προσωπικά, πιστεύω ότι θα πρέπει να δοθεί
αυτή η ελευθερία στους ανθρώπους, να έρχο-
νται με πρωτοποριακές ιδέες και να τους εν-
θαρρύνουμε να προχωρήσουν, να βρίσκουμε
τους καλύτερους καινοτόμους ερευνητές και
να τους αφήνουμε να κάνουν ό,τι επιθυμούν.
Πώς πιστεύετε ότι θα μπορούσε να ενδυνα-
μωθεί η σχέση μεταξύ έρευνας, εκπαίδευσης
και κανοτομίας;
Θεωρώ ότι η ενδυνάμωση της σχέσης μεταξύ
έρευνας, εκπαίδευσης και καινοτομίας αποτε-
λεί μια απο τις μεγαλύτερες προκλήσεις για τα
ευρωπαϊκά κράτη. Η επιστήμη και η καινοτομία
ειναι απαραίτητες για να υπάρξει δημόσια αλλά
και ιδωτική επένδυση. Δυστυχως, όμως, αυτό
που βλέπει κανείς σήμερα σε συγκεκριμένες
περιοχές της Ευρώπης ειναι η απουσία της ιδι-
ωτικής επένδυσης. Συνεπώς, ειναι απαραίτητο
να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις ώστε να
υπάρξει ροή και ιδιωτικών κεφαλαίων προς της
έρευνα, την επιστήμη και την καινοτομία.
Σήμερα, ο Aναπληρωτής Υπουργός Παιδείας,
αρμόδιος για θέματα Έρευνας και Καινοτομίας,
κ. Κώστας Φωτάκης, έδωσε ένα πολύ καλό πα-
ράδειγμα προς αυτή την κατεύθυνση, για την
προσέλκυση ιδιωτικών κεφαλαίων προς την
έρευνα και την καινοτομία, κάτι που γίνεται και
σε ευρωπαϊκό επίπεδο, και είναι σημαντικό ότι
οι στόχοι μας συγκλίνουν.
Η Ευρώπη θα εφαρμόσει
την Ανοικτή Πρόσβαση στα
ερευνητικά δεδομένα και τις
επιστημονικές δημοσιεύσεις
έως το 2020. Με αυτόν τον
τρόπο, ο καθένας θα έχει
οποιαδήποτε στιγμή
πρόσβαση στα επιστημονικά
άρθρα, στις ανακαλύψεις
και τις καινοτομίες.
