22
καινοτομια
ερευνα & τεχνολογια | 09 - 11/2017
Αφιέρωμα – Συνέντευξη
Αισθάνομαι ιδιαίτερα τυχερός αλλά και ευγνώμων
για τα εφόδια που μου δόθηκαν στην Ελλάδα
,,
Θεμιστοκλής Σαψής,
Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών
του πανεπιστημίου MIT της Μασαχουσέτης
Ο Θεμιστοκλής Σαψής, αναπληρωτής καθηγητής στο θρυλικό MIT, ανήκει στους
επιστήμονες που έχουν κατανοήσει σε βάθος τη σημασία της δημιουργίας "Γεφυ-
ρών" μεταξύ των Ελλήνων και της αλληλεπίδρασης της Ελλάδας με τους Έλληνες
του εξωτερικού. Έχοντας ο ίδιος αναπτύξει συστηματική συνεργασία με Έλλη-
νες επιστήμονες στην Ελλάδα αλλά και την Αμερική, προτείνει να αυξηθούν τα
κανάλια χρηματοδότησης για αμοιβαίες ανταλλαγές προσωπικού, γεγονός που
κατά τη γνώμη του θα βοηθήσει στη δικτύωση όλων των Ελλήνων. Πρόσφατα
ο Θεμιστοκλής Σαψής προκάλεσε το θαυμασμό της παγκόσμιας επιστημονικής
κοινότητας, αφού ο αλγόριθμος για την πρόβλεψη ακραίων φαινομένων που
ανέπτυξε άνοιξε νέες πόρτες στην παγκόσμια επιστήμη.
,,
Μπορείτε να μας εξηγήσετε με απλά λόγια
τη λειτουργία του αλγόριθμου για την πρό-
βλεψη ακραίων φυσικών φαινομένων τον
οποίο αναπτύξατε;
Αρχικά όταν λέμε ακραία φαινόμενα εννοού-
με συμπεριφορές ενός συστήματος οι οποίες
απέχουν πολύ από το συνηθισμένο. Ο αλγό-
ριθμος που αναπτύξαμε αναζητά καταστά-
σεις που οδηγούν σε ακραίες συμπεριφορές,
λαμβάνοντας υπόψιν και την πιθανότητα
αυτές οι καταστάσεις να συμβούν στη πράξη.
Αυτό γίνεται συνδυάζοντας εξισώσεις με
πραγματικά δεδομένα ή δεδομένα που λαμ-
βάνουμε από λίγες προσομοιώσεις του συ-
στήματος, ενώ έχουμε ήδη εφαρμόσει τον
αλγόριθμο σε πρόβλεψη ακραίων φαινομέ-
νων σε κυματικά συστήματα σχετικά με το
θαλάσσιο περιβάλλον.
Για ποιους λόγους η επιστήμη δεν είχε ως
τώρα προσεγγίσει ικανοποιητικά την πρό-
βλεψη των ακραίων φυσικών γεγονότων
και ποιο υπήρξε το σημείο κλειδί για να κα-
τορθώσετε να το επιτύχετε;
Η μέθοδος που αναπτύξαμε συνδυάζει δυο
διαφορετικές προσεγγίσεις, τη δυναμική με
τη στατιστική ανάλυση. Προσπαθούμε να
βρούμε σήματα-προδρόμους που σηματο-
δοτούν τον ερχομό τέτοιων ακραίων συμβά-
ντων. Το να βασιστούμε μόνο στη στατιστική
είναι αρκετά δύσκολο, γιατί δεν έχουμε αρ-
κετά δεδομένα.
Από την άλλη το να βασιστούμε αποκλει-
στικά στις εξισώσεις μπορεί να μας οδηγή-
σει στο να βρούμε "εξωτικές" καταστάσεις
που ναι μεν αν συμβούν θα δώσουν ακραία
γεγονότα, αλλά μια τέτοια πιθανότητα είναι
μηδενική. Αυτό που κάναμε είναι να περιορί-
σουμε αυτήν την αναζήτηση μόνο σε κατα-
στάσεις που έχουν ρεαλιστική πιθανότητα να
συμβούν, συνδυάζοντας με έναν καινούριο
τρόπο τις εξισώσεις, ταυτόχρονα με τα δια-
θέσιμα δεδομένα ή μετρήσεις.
Πώς αισθάνεστε ως Έλληνας του εξωτερι-
κού που κατορθώσατε να εκπροσωπείτε
τη χώρα σας παγκοσμίως κατά αυτόν τον
τρόπο και πόσο θεωρείτε ότι βοήθησαν οι
περγαμηνές που είχατε λάβει πίσω στην
Ελλάδα;
Θεωρώ πως οι προπτυχιακές σπουδές είναι
από τα πιο καθοριστικά στάδια στη μόρφω-
ση ενός ανθρώπου και στη προετοιμασία του
για αυτό τον τομέα. Αισθάνομαι ιδιαίτερα
τυχερός αλλά και ευγνώμων για τα εφόδια
που μου δόθηκαν σε αυτό το στάδιο. Ίσως
ορισμένες καταστάσεις να μην είναι ιδανικές
στα Ελληνικά ΑΕΙ, αλλά το μεράκι και ο χρό-
νος που διαθέτουν ορισμένοι άνθρωποι είναι
αυτό που στο τέλος καθορίζει τα πράγματα.
Άλλωστε η επιτυχία αυτή είναι μια από τις
πάρα πολλές που έχουν να παρουσιάσουν
απόφοιτοι από τη χώρα μας. Άρα κάτι δου-
λεύει καλά στον τομέα της μόρφωσης και
προετοιμασίας και πιστεύω πως είναι αυτά τα
στοιχεία που καθιστούν κάποιες, ομολογου-
μένως, προβληματικές καταστάσεις, στο να
είναι λεπτομέρειες. Αυτό φυσικά εξαρτάται
και από τον καθένα από εμάς, το πώς δηλα-
δή θα διαχειριστεί όλα αυτά, και αν θα μείνει
στην ουσία ή στις λεπτομέρειες.
Ποια είναι η άποψη σας για την εθνική
πρωτοβουλία "Γέφυρες Γνώσης και Συνερ-
γασίας"; Πώς θεωρείτε ότι θα συμβάλει στη
δικτύωση των Ελλήνων του εξωτερικού με
την Ελλάδα;
Είναι οπωσδήποτε μια κίνηση προς τη σωστή
κατεύθυνση. Αυτό όπως και κάθε άλλο πα-
ρεμφερές πρόγραμμα ενισχύουν την αλλη-
λεπίδραση μεταξύ Ελλάδος και Ελλήνων του
εξωτερικού, ωφελώντας και τις δυο πλευρές
και δίνοντας αφορμές να αποθησαυρίσει η
μια πλευρά ματιές από τον πολιτισμό επιστή-
μης που παράγει η άλλη. Αμοιβαία εμπλου-
τιζόμενες σχέσεις που τελικά προάγουν από
κοινού τον ευγενή στόχο της προόδου.
Ποιες δράσεις εκτιμάτε ότι πρέπει να λη-
φθούν ώστε να αξιοποιηθεί το ερευνητικό
δυναμικό της χώρας, με στόχο και την ανά-
σχεση του κύματος μετανάστευσης ποιοτι-
κού ελληνικού επιστημονικού δυναμικού
στο εξωτερικό;
Νομίζω πως αυτό που λείπει είναι ένας πιο
οργανωμένος και μακρόπνοος σχεδιασμός.
Το έμψυχο δυναμικό υπάρχει, το ταλέντο
υπάρχει καθώς και κάποιες υποδομές. Αυτό
που λείπει είναι ένα σύστημα πιο οργανωμέ-
νο που θα τα βάλει αυτά τα στοιχεία σε σειρά
για να αποδώσουν. Η αναζήτηση χρηματο-
δότησης είναι ζωτικής σημασίας παράγοντας
και ίσως να πρέπει να εξεταστούν καλύτερα
οι δυνατότητες αλληλεπίδρασης της ακαδη-
μαϊκής κοινότητας με επιχειρηματικές/τεχνο-
λογικές προσπάθειες στην Ελλάδα και την Ευ-
ρώπη. Και πάλι όμως αυτό προϋποθέτει ένα
οργανωμένο και ξεκάθαρο πλαίσιο το οποίο
θα παρέχει και την απαραίτητη ευελιξία.
Θέλετε να μοιραστείτε μαζί μας τον επόμε-
νο μεγάλο επιστημονικό σας στόχο;
Μέχρι τώρα οι προσπάθειες μας έχουν επικε-
ντρωθεί στη πρόβλεψη ακραίων φαινομένων.
Θέλουμε να επεκτείνουμε αυτές τις ιδέες στην
ανάπτυξη αλγορίθμων για βέλτιστη αντίδρα-
ση και έλεγχο σε μηχανολογικά συστήματα
που παρουσιάζουν ακραίες συμπεριφορές. Οι
εφαρμογές που μας ενδιαφέρουν αφορούν
αλληλεπίδραση ρευστού με στερεά σώματα
καθώς και μη γραμμικές ταλαντώσεις.
Οι "Γέφυρες" ενισχύουν την
αλληλεπίδραση μεταξύ Ελλάδος
και Ελλήνων του εξωτερικού,
ωφελώντας και τις δυο πλευρές
και δίνοντας αφορμές να
αποθησαυρίσει η μια πλευρά
ματιές από τον πολιτισμό
επιστήμης που παράγει η άλλη.
