18
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ
ΕΡΕΥΝΑ & ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ | 09 - 11/2015
Ανοικτή Πρόσβαση στη Γνώση
Με επιτυχία ολοκληρώθηκε το Σεμινάριο "Προ-
ετοιμάζοντας τους Νέους Ερευνητές για την
Ανοικτή Επιστήμη" που διοργάνωσε το Εθνικό
Κέντρο Τεκμηρίωσης στο πλαίσιο της Διεθνούς
Εβδομάδας Ανοικτής Πρόσβασης στη γνώση,
στις 20 Οκτωβρίου στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών.
Στόχος του σεμιναρίου ήταν η εκ βάθρων ενη-
μέρωση των νέων ερευνητών για την Ανοικτή
Επιστήμη, τις διαμορφούμενες πρακτικές, τις
πολιτικές των ερευνητικών ιδρυμάτων και των
χρηματοδοτών έρευνας.
Την εκδήλωση άνοιξε η
Δρ Βικτωρία Τσουκαλά
(Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης), η οποία όρισε την
ανοικτή επιστήμη και ανέλυσε τα οφέλη της για
τους νέους ερευνητές. Επισήμανε ότι η ανοικτή
επιστήμη είναι μια συνολική θεώρηση που πε-
ριλαμβάνει την έννοια της ανοικτής πρόσβασης
στη γνώση αλλά δεν περιορίζεται σε αυτήν. Η
δύναμη της ανοικτής επιστήμης έγκειται στην
ενδυνάμωση την ανοικτής συνεργασίας, την
αύξηση της επιστήμης που προέρχεται από πο-
λίτες, την προώθηση της καινοτομίας και τα ευ-
νοϊκά οικονομικά μεγέθη. Πιο συγκεκριμένα, η
ανοικτή επιστήμη επιτρέπει την πρόσβαση στην
έρευνα χωρίς πληρωμή, σε πολύ μεγαλύτερο
εύρος έρευνας, κάνει πιο αναγνωρίσιμη τη δου-
λειά των ερευνητών, αυξάνει τις ετεροαναφορές,
συνδέει τους ερευνητές μεταξύ τους καθώς τους
εμπλέκει εξ αρχής στο μοντέλο ανοικτής έρευ-
νας του μέλλοντος και σε ένα πιο διαφανή τρόπο
έρευνας.
Ακολούθησε η ενότητα "Η Ανοικτή Πρόσβαση
στην πράξη", όπου παρουσιάστηκαν οι πρακτι-
κές τις ανοικτής πρόσβασης σε δημοσιεύσεις
και ερευνητικά δεδομένα. Αρχικά, η Β. Τσουκαλά
έδωσε τις κατευθυντήριες γραμμές ως προς τους
τρόπους δημοσίευσης με ανοικτή πρόσβαση,
αναφερόμενη στους εκδότες επιστημονικών πε-
ριοδικών και βιβλίων που υιοθετούν την ανοικτή
πρόσβαση. Αναφέρθηκε, επίσης, στην υπηρεσία
ηλεκτρονικών εκδόσεων ePublishing του ΕΚΤ, η
οποία παρέχει Ανοικτή Πρόσβαση σε ηλεκτρο-
νικά περιοδικά, βιβλία και πρακτικά συνεδρίων,
εκδοτικές υπηρεσίες στην ακαδημαϊκή κοινότη-
τα και μία δυναμική πλατφόρμα που συγκεντρώ-
νει έγκριτες δημοσιεύσεις από ένα ευρύ φάσμα
επιστημονικών περιοχών.
Στη συνέχεια, η
Μαρία Πάσχου
(Εθνικό Κέντρο
Τεκμηρίωσης) ανέλυσε το μοντέλο δημοσίευσης
με Ανοιχτή Πρόσβαση μέσω αποθετηρίων και
τις υπηρεσίες που αυτά προσφέρουν, όπως η
συλλογή και αποθήκευση ερευνητικού και ακα-
δημαϊκού υλικού, η οργάνωση της πληροφορί-
ας, η μακροχρόνια διατήρηση και η διανομή και
η πρόσβαση. Ανέπτυξε τα οφέλη που μπορεί να
αποφέρει η αξιοποίηση των αποθετηρίων για
φορείς, ερευνητές και ακαδημαϊκούς και καλές
πρακτικές. Παρουσίασε, επίσης, το Ιδρυματικό
Αποθετήριο του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών
"Ήλιος" και τα ψηφιακά αποθετήρια που ανα-
πτύσσει το ΕΚΤ, όπως το Εθνικό Αρχείο Διδακτο-
ρικών Διατριβών και το αποθετήριο της Εταιρεί-
ας Ελεύθερου Λογισμικού/Λογισμικού Ανοικτού
Κώδικα (ΕΕΛ/ΛΑΚ).
Επιπλέον, για την ανοικτή πρόσβαση στα επιστη-
μονικά δεδομένα μίλησε η
Δρ Μαρίνα Αγγελά-
κη
(Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης). Συγκεκριμένα,
παρουσίασε τον ορισμό των επιστημονικών δε-
δομένων, τη σημασία της παροχής ανοικτής πρό-
σβασης στα επιστημονικά δεδομένα και τις υπο-
χρεώσεις των ερευνητών για παροχή ανοικτής
πρόσβασης στα επιστημονικά δεδομένα σύμφω-
να με το πρόγραμμα πλαίσιο της ΕΕ Ορίζοντας
2020. Η Μ. Αγγελάκη υπογράμμισε το γεγονός
ότι τα επιστημονικά δεδομένα είναι απαραίτητα
για την αναπαραγωγή και την επαλήθευση των
ερευνητικών αποτελεσμάτων που παρουσιάζο-
νται στις επιστημονικές δημοσιεύσεις.
Την ενότητα αυτή έκλεισε η συζήτηση στρογ-
γυλής τράπεζας με θέμα την ανοικτή πρόσβαση
από την σκοπιά των ερευνητών. Στη συζήτηση
συμμετείχαν η
Μαρία Γαϊτάνου
(Ινστιτούτο Πα-
στέρ), η
Μαρίνα Αγγελάκη
(ΕΚΤ), ο
Δημήτρης
Δημητρόπουλος
(EIE), και η
Μαρίλια Λυκάκη
(ΕΙΕ). Τέλος, ο
Δρ Πρόδρομος Τσιαβός
, Εθνικό
Κέντρο Τεκμηρίωσης, πραγματοποίησε ομιλία
με θέμα τα νομικά ζητήματα σε σχέση με την
παροχή ανοικτής πρόσβασης σε δημοσιεύσεις
και δεδομένα. Ο Π. Τσιαβός μίλησε για τον όρο
της πνευματικής ιδιοκτησίας και τις πρακτικές
αδειοδότησης. Επιπλέον, τόνισε τα σημεία που
χρήζουν προσοχής σχετικά με τη δημοσίευση
με ανοικτής, αλλά και κλειστής πρόσβασης. Ανά-
λυσε τα είδη των ανοικτών αδειών και ειδικά τις
άδειες Creative Commons. Σημειώνεται ότι οι
παρουσιάσεις και τα βίντεο από το Σεμινάριο
"Προετοιμάζοντας τους Νέους Ερευνητές για την
Το Σεμινάριο πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο
των ενημερωτικών δράσεων του ΕΚΤ για τη δι-
εθνή εβδομάδα Ανοικτής Πρόσβασης, οι οποίες
πραγματοποιήθηκαν στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευ-
νών από 19 έως 23 Οκτωβρίου 2015.
Το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης καταλύτης για
την Ανοικτή Πρόσβαση
Το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης υποστηρίζει την
ανάπτυξη ενός δυναμικού και βιώσιμου οικοσυ-
στήματος της γνώσης στην Ελλάδα και προωθεί
την υιοθέτηση της Ανοικτής Πρόσβασης ως κε-
ντρικής πολιτικής στη διάθεση των αποτελεσμά-
των της δημόσια χρηματοδοτούμενης έρευνας.
Οι σημαντικότερες δράσεις που αναπτύσσει το
ΕΚΤ σε αυτή την κατεύθυνση είναι οι εξής:
• Το ΕΚΤ προσφέρει Ανοικτή Πρόσβαση σε με-
γάλο όγκο έγκριτου επιστημονικού και πολιτι-
στικού περιεχομένου, το οποίο παράγεται στη
χώρα μας, καθώς και υποδομές και υπηρεσίες
σε φορείς έρευνας και πολιτισμού της χώρας.
Αναπτύσσει και διαθέτει υπηρεσίες Ανοικτής
Πρόσβασης εθνικής εμβέλειας όπως, μεταξύ
άλλων, το Εθνικό Αρχείο Διδακτορικών Διατρι-
βών
, ιδρυματικά
και θεματικά αποθετήρια επιστημονικού και
νικές εκδόσεις
) και το
www.openarchives.gr, τη μεγαλύτερη ελληνική
πύλη πρόσβασης σε ψηφιακό περιεχόμενο επι-
στήμης και πολιτισμού.
• Το ΕΚΤ συμμετέχει ενεργά σε διεθνείς πρωτο-
βουλίες που υποστηρίζουν την ανάπτυξη των
κατάλληλων πολιτικών και υποδομών για τη
διεξαγωγή της ανοικτής επιστήμης στη χώρα
μας και στην Ευρώπη. Συμμετέχει στο έργο
OpenAIRE
, την ευρωπαϊκή
ηλεκτρονική υποδομή για την Ανοικτή Πρόσβα-
ση στην έρευνα, που χρηματοδοτείται από το
πρόγραμμα Ορίζοντας 2020. Συντονίζει το ευ-
Πρόσβασης πανευρωπαϊκά.
• Το ΕΚΤ προωθεί το έγκριτο ελληνικό περιε-
χόμενο επιστήμης και πολιτισμού σε διεθνείς
πλατφόρμες και μηχανές αναζήτησης, όπως η
Europeana, η ευρωπαϊκή πύλη DART για τις δι-
δακτορικές διατριβές, το Google Scholar.
Οι προοπτικές της
Ανοικτής Επιστήμης για τους Νέους
Ερευνητές
σε σεμινάριο του ΕΚΤ
Βίντεο και Παρουσιάσεις του Σεμινα-
ρίου "Προετοιμάζοντας τους Νέους
Ερευνητές για την Ανοικτή Επιστήμη"
Ανοικτή Πρόσβαση: γνώση για όλους
Εβδομάδα Ανοικτής Πρόσβασης 2015
@ ΕΚΤ
Open Access Week
info
