ΝΈΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΊΕΣ
προσδιορίζουν τις διαδικασίες, τις οντότη
τες και την κατεύθυνση μίας αιτιακής σχέ
σης προϋποθέτει τις εξής εργασίες :
- Η πρώτη εργασία είναι ο προσδιορισμός
των φράσεων που είναι αποδεκτές ως
προηγούμενα ή επόμενα μίας αιτιακής
σχέσης. Λόγω της πολυπλοκότητας των
γλωσσικώ ν μορφών που χρησιμοποιού
νται για την εκφορά αιτιακών σχέσεων
μπορεί να εκφέρονται περισσότερες από
μία αιτιακέςσχέσεις με μια πρόταση.
- Η δεύτερηεργασία συνίσταται στον
προσδιορισμό των στοιχείων που συγκρο
τούν τα ζεύγη διαδικασία-οντότητα του
προηγούμενου και του επόμενου της κάθε
αιτιακής σχέσης όπου οι διαδικασίες και
οι οντότητες μπορεί να εκφράζονται με
περισσότερες από μία λέξεις.
- Η τρίτη εργασία αφορά τον προσδιορι
σμό της οντότητας επί της οποίας επιδρά
η κάθε διαδικασία. Σε περίπτωσ η που η ο
ντότητα που φυσιολογικά συνδέεται με
κάποια διαδικασία είναι ελλείπουσα, αυτή
πρέπει να προσδιοριστεί χρησιμοποιώ
ντας προϋπάρχουσα γνώση του μικρόκο
σμου.
Η αναγνώριση των προτάσεων και των συ
στατικών τους επιτυγχάνεται με τη χρήση
μιας λογικής γραμματικής (logic grammar)
και ένα λεξικό γραμμένα σε Prolog. Αυτή η
γραμματική αφενός αναγνωρίζει δέκα
μορφές προτάσεων που περιέχουν αιτια-
κή γνώση, αφετέρου δε προσδιορίζει την
πολικότητα της αιτιότητας, δηλαδή του ε
άν η σχέση μεταξύ αιτίου και αιτιατού εί
ναι θετική ή αρνητική. Η γλώσσα των κει
μένων που επιλέχθηκαν είναι η αγγλική
λόγω του ότι η έρευνα μας αποσκοπεί στη
δημιουργία εργαλείων Γλωσσικής Τεχνο
λογίας με χρήση μεθόδων Τεχνητής Νοη
μοσύνης για τη διευκόλυνση της πρόσβα
σης Ελλήνων επιστημόνων στην εκτεταμέ
νη αγγλική βιβλιογραφία.
1.2 ΣύστημαΑυτόματηςΕξαγωγής Πληρο
φορίαςαπόΝομικό Κείμενο
Η αυτόματη εξαγωγή πληροφορίας από
νομικά κείμενα αποσκοπεί στην υποστήρι
ξη του νομικού συμπερασμού. Η εφαρμο
γή αυτή αποτελεί το πρώτο βήμα της έ
ρευνας μας σχετικά με την επεξεργασία
κανόνων δικαίου από ελληνικά νομικά κεί
μενα. Ως πρώτο κείμενο για την ανάπτυξη
των μεθόδων μας επιλέξαμε το κείμενο
της Μεγάλης Δωδεκαδέλτου Επιγραφής
της Γόρτυνας που χρονολογείται στο τέ
λος του ΣΤ' ή στις αρχές του Ε' αιώνα
π.χ., και που θεωρείται από τους ειδικούς
ως ο αρχαιότερος και σημαντικότερος νο
μοθετικός κώδικας της ελληνικής αρχαιό
τητας που σώζεται σε πρωτότυπο.
Η εφαρμογή εστιάζει στην επεξεργασία
φράσεων νομικού κειμένου με σκοπό τον
εντοπισμό και το σημασιολογικό χαρακτη
ρισμό των στοιχείων των κανόνων δικαίου
του κειμένου. Η σημασιολογική ανάλυση
αφορά σχέσεις μεταξύ των εννοιών που
περιέχονται σε φράσεις του κειμένου. Η υ
λοποίηση με υπολογιστή γίνεται με τη
χρήση της γλώσσας λογικού προγραμμα
τισμού Prolog. Το σύστημα περιέχει ηλε
κτρονικό λεξικό, κανόνες σύνταξης και λο
γικά γεγονότα που κωδικοποιούν την προ-
ϋποτιθέμενη γνώση. Οι προτάσεις του κει
μένου που επιλέγονται για επεξεργασία α
ποτελούν τμήμα των υποθέσεων των κα
νόνων δικαίου που περιέχει το κείμενο.
Ένας κανόνας δικαίου έχει δύο βασικά
τμήματα, την υπόθεση και την απόδοση. Η
υπόθεση προσδιορίζει τις συνθήκες που
πρέπει να ισχύου ν για να εφαρμοστεί ο
κανόνας δικαίου και η απόδοση προδια
γράφει την απόφαση που μπορεί να πάρει
ο αρμόδιος δικαστής. Για κάθε εκδικαζό-
μενη περίπτωση ο βασικός νομικός συλλο
γισμός στηρίζεται στη συσχέτιση των χα
ρακτηριστικών της περιπτώσεως με τα χα
ρακτηριστικά κάποιας υπόθεσης που εμ
φανίζεται στο ισχύον δίκαιο. Μέχρι σήμε
ρα οι περισσότεροι ερευνητές επιχειρούν
την ανάλυση αυτή με υπολογιστή, αφού
προηγουμένως κωδικοποιήσουν χωρίς τη
χρήση υπολογιστή τα κείμενα σε μορφή,
ώστε η περιεχόμενη σε αυτά πληροφορία
να είναι επεξεργάσιμη. Το σύστημα που
δημιουργήθηκε πρωτοτυπεί στο ότι ανα
λύει αυτομάτως τις υποθέσεις του νομι
κού κειμένου χωρίς προηγούμενη κωδικο
ποίηση τους από άνθρωπο.
2. Μια Φιλική Διεπαφή για την
Εκμαίευση της Γνώσης Ειδικού
(A Friendly Interface for the
Acquisition of Expert Knowledge)
Στο έργο αυτό υλοποιήθηκε μία φιλική
διεπαφή για την εκμαίευση γνώσης από
ειδικό με ειδική εφαρμογή στη διάγνωση
καρκινικών ανωμαλιών των κυττάρων. Η
διάγνωση αυτή βασίζεται στην ανάλυση
των χαρακτηριστικών που παρατηρούνται
σε εικόνες των κυττάρων από το μικρο
σκόπιο. Το σύστημα αυτό μπορεί να χρη
σιμοποιηθεί ως εξής:
• για εκπαιδευτικούς σκοπούς κατά την
εκμάθηση του χαρακτηρισμού κυττά
ρων με ιατρική ορολογία ή κατά την εκ
παίδευση στη διάγνωση,
• ως υποστηρικτικό εργαλείο του ειδικού
κατά τη διάγνωση,
• ως μέρος ενός συστήματος διάγνωσης,
το οποίο θα χρησιμοποιεί τις περιγρα
φές εικόνων σε συνδυσμό με άλλα κλι
νικά στοιχεία.
Κατά τη λειτουργία του συστήματος ακο
λουθούνται τα εξής βήματα :
•» Αναγνώριση σχημάτων και μορφολογι
κών χαρακτηριστικών.
Το πρώτο βήμα στη διαδικασία αποτε
λεί η παρατήρηση των εικόνων με στό
χο τη διάκριση επιμέρους στοιχείων
πάνω σε αυτές μέσα από την αναγνώ
ριση γεωμετρικών σχημάτων, σχετικών
τοποθετήσεων και άλλων χαρακτηρι
στικών. Το βήμα αυτό καταλήγει στην
καταγραφή των μορφολογικών χαρα
κτηριστικών των επιμέρους στοιχείων,
όπως για παράδειγμα του μεγέθους,
του χρώματος και του σχήματος τους.
•* Απόδοση ιατρικών προσδιορισμών
Μετά από την αναγνώριση των μορφολο
γικών χαρακτηριστικών του κυττάρου
αποδίδονται οι κατάλληλοι ιατρικοί
προσδιορισμοί. Για την απόδοση αυτών
των προσδιορισμών, ο ειδικός χρησιμο
ποιεί με την υποστήριξη του συστήμα
τος εξειδικευμένη γλώσσα με βάση την
οποία καταγράφονται οι πληροφορίες
που αφορούν τις εικόνες των κυττά
ρων.
•* Αξιολόγηση χαρακτηριστικών
Η αξιολόγηση των χαρακτηριστικών
που έχουν αναγνωριστεί στην εικόνα
του κυττάρου έχει ως στόχο τη διάκρι
ση μεταξύ καλοηθών και κακοηθών
στοιχείων και αποθηκεύεται μαζί με τις
άλλες πληροφορίες.
Οι εικόνες των κυττάρων με τις περιγρα
φές τους και οι πληροφορίες που περι
γράφουν τη δομή της γνώσης αποθηκεύο
νται σε μία βάση δεδομένων. Η απόκτηση
γνώσης σχετικά με την ιατρική περιγραφή
των εικόνων γίνεται με μία φιλική διεπαφή,
η οποία καθοδηγεί το χρήστη βήμα προς
βήμα κατά την απόδοση ιατρικών χαρά-
