16
καινοτομια
ερευνα & τεχνολογια | 12/2016 - 02/2017
Αφιέρωμα
χαρακτηριστικό ότι το 2014 το ποσοστό των γυναικών που ήταν επικεφα-
λής σε ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα ήταν στο 20%, παρά την αύξηση
κατά 4,5% σε σχέση με το 2010, με την Ελλάδα να βρίσκεται κάτω από τον
μέσο όρο, με ποσοστό 13,5%.
Οι γυναίκες, δε, που συμμετέχουν σε επιστημονικές και διοικητικές επι-
τροπές, σε χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι στο 28% (στην Ελλάδα
είναι στο 11%) και μόνο το 22% έχει ηγετική θέση σε κάποια επιτροπή
(στην Ελλάδα είναι στο 5%).
Οι διαφορές συνεχίζονται και όσον αφορά τα αποτελέσματα των
αιτήσε-
ων χρηματοδότησης
. Όσον αφορά λοιπόν, πιο συγκεκριμένα τις αιτήσεις
χρηματοδότησης σε εθνικά προγράμματα, οι άνδρες τα καταφέρνουν
λίγο καλύτερα από τις γυναίκες, με ποσοστό επιτυχίας 31,8%, όταν το
αντίστοιχο ποσοστό των γυναικών είναι στο 27,4%.
Επίσης, οι γυναίκες είναι λιγότερο πιθανόν να έχουν τον ρόλο του κύριου
συγγραφέα στις
επιστημονικές δημοσιεύσεις
ή να αιτηθούν για την
κα-
τοχύρωση πατέντας
. Από το 2010 έως το 2013, μόλις το 9% των σχετικών
αιτήσεων στην ΕΕ προέρχονταν από γυναίκες εφευρέτες.
Παρόλα αυτά οι επιδόσεις των γυναικών ως corresponding authors (συμ-
μετεχουσών συγγραφέων) σε επιστημονικές δημοσιεύσεις είναι παρόμοι-
ες με τους άνδρες, αναφορικά με την επίδραση των δημοσιεύσεών τους
και την τάση τους να συγγράφουν άρθρα μαζί με διεθνείς συνεργάτες (για
παράδειγμα δημοσιεύσεις που γράφονται σε συνεργασία με ερευνητές
τουλάχιστον 2 ευρωπαϊκών χωρών).
Τέλος, κατά την περίοδο 2010-2013 η τάση να ενσωματωθεί μια διάστα-
ση του φύλου στο ερευνητικό περιεχόμενο, έτσι όπως μετρήθηκε στα
επιστημονικά άρθρα στην ΕΕ-28, ποικίλει, από μηδέν στις αγροτικές επι-
στήμες, στη μηχανική και τις τεχνολογικές επιστήμες, ενώ στις κοινωνικές
επιστήμες φθάνει πάνω από 6%.
Παρόλο όμως, που το ποσοστό των εκδόσεων με διάσταση φύλου είναι
μεγαλύτερο στις κοινωνικές επιστήμες, από το 2002 έως το 2013 ο ρυθμός
ανάπτυξης ήταν μικρότερος στον τομέα αυτό, ενώ ο ρυθμός ανάπτυξης
στη μηχανική και τις τεχνολογικές επιστήμες την ίδια περίοδο ήταν ο υψη-
λότερος (14%).
Να σημειωθεί ότι η έκθεση "She Figures" καταρτίζεται από την Ευρωπαϊκή
Επιτροπή και πιο συγκεκριμένα τη Γενική Διεύθυνση Έρευνας και Καινο-
τομίας, και από το 2003 εκδίδεται ανά τρία χρόνια. Περιλαμβάνει στοιχεία
για την απασχόληση των Ευρωπαίων ερευνητριών στις 28 χώρες μέλη της
ΕΕ. Η έκδοση She Figures 2015 είναι η 5η έκδοση. Το Εθνικό Κέντρο Τεκμη-
ρίωσης (ΕΚΤ) ήταν στατιστικός εκπρόσωπος της Ελλάδας για την έκδοση
"She Figures 2015", παρέχοντας όλα τα σχετικά στοιχεία για την Ελλάδα.
Από το 2007, το ΕΚΤ υποστηρίζει ενεργά την
ενίσχυση της συμμετοχής των γυναικών στον
Ευρωπαϊκό Χώρο Έρευνας με συγκεκριμένες
δράσεις που έχει αναλάβει σε εθνικά και ευρω-
παϊκά έργα. Ειδικότερα, στο πλαίσιο του Δικτύ-
ου ΠΕΡΙΚΤΙΟΝΗ, και του έργου "Χαρτογράφηση
του Επιστημονικού Χώρου του Ελληνικού Γυ-
ναικείου Ερευνητικού Δυναμικού" (2007), το
ΕΚΤ πραγματοποίησε εκτεταμένη καταγραφή
των Ελληνίδων ερευνητριών (τα αποτελέσμα-
τα της μελέτης παρουσιάζονται στον ιστότοπο
.
Επίσης, το ΕΚΤ συμμετείχε στα ευρωπαϊκά έργα
GENDERA (Gender Debate in the European
Research Area) στο πλαίσιο του οποίου αναπτύ-
χθηκε μια βάση δεδομένων με καλές πρακτικές
για ίσες ευκαιρίες των δύο φύλων στην έρευνα,
καθώς και οδηγός προτάσεων για την ενσωμά-
τωση της διάστασης του φύλου στους ερευ-
νητικούς οργανισμούς, και SHEMERA (Euro-
Mediterranean research cooperation on gender
and science, SHE Euro-Mediterranean Research
Area) στο πλαίσιο του οποίου έγινε καταγραφή
των πολιτικών και της επιστημονικής δραστηρι-
ότητας στο θέμα της ισότητας των φύλων στην
έρευνα, με συγκριτική ανάλυση στατιστικών
στοιχείων για την είσοδο και την εξέλιξη των
γυναικών, στις χώρες της Μεσογείου (Αλγερία,
Αίγυπτος, Ιορδανία, Λίβανος, Λιβύη, Μαρόκο,
Παλαιστίνη, Συρία και Τυνησία).
Τα τελευταία χρόνια, και στο πλαίσιο της παρα-
γωγής των εθνικών στατιστικών και δεικτών για
Έρευνα & Ανάπτυξη και Καινοτομία, παράγει
δείκτες στον τομέα της Έρευνας και Ανάπτυ-
ξης (Ε&Α) στην Ελλάδα τα οποία αποτελούν τα
επίσημα στοιχεία που αποστέλλει η χώρα στην
Ευρωπαϊκή Επιτροπή (ERA Progress Report) τη
Eurostat και τον ΟΟΣΑ. Το ΕΚΤ αποτελεί επίσης
τον στατιστικό εκπρόσωπο της Ελλάδας για την
έκδοση "She Figures 2015".
Στον τομέα των εκδόσεων, ενδεικτικά αναφέρε-
ται η έκδοση "Η συμμετοχή των γυναικών στην
Έρευνα και Ανάπτυξη στην Ελλάδα" με δείκτες
για τη συμμετοχή των γυναικών στον τομέα
της Έρευνας & Ανάπτυξης (E&A) στην Ελλάδα,
σε σύγκριση και με τις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ,
σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά στοιχεία
Ε&Α του έτους 2011.
Σε ειδική ενότητα του δικτυακού τόπου για
τους Δείκτες Έρευνας, Ανάπτυξης, Καινο-
τομίας
-
etak/datatables)
παρουσιάζονται
Πίνακες
(Datatables) που ενημερώνονται με τα αναλυτι-
κά στατιστικά στοιχεία σχετικά με το Προσωπι-
κό που απασχολείται στους τομείς Ε&Α.
Παράλληλα, το ΕΚΤ υποστηρίζει την έρευνα
στον τομέα της ισότητας των φύλων μέσω των
δράσεων του ως Εθνικό Σημείο Επαφής στο
πρόγραμμα "Επιστήμη στην Κοινωνία και μαζί
με την Κοινωνία" του Ορίζοντα 2020 (το χρημα-
τοδοτικό πρόγραμμα της ΕΕ για την έρευνα και
καινοτομία). Επίσης, το ΕΚΤ συνεργάζεται με τη
Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων, σε θέ-
ματα που σχετίζονται με ζητήματα φύλου στον
τομέα Έρευνας, Τεχνολογίας & Καινοτομίας.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το ΕΚΤ είχε αφιερώσει
στο θέμα της συμμετοχής των γυναικών στην
επιστημονική έρευνα, τα κύρια θέματα δύο
προηγούμενων τευχών του περιοδικού. Πρό-
κειται για τα αφιερώματα "Γυναίκες και Επιστή-
μη" (τ. 55) και "Η πρόκληση του φύλου στον
Ευρωπαϊκό Χώρο Έρευνας" (τ. 75).
GENDERACTION για την ενσωμάτωση
της διάστασης του φύλου στον τομέα
της έρευνας
Ένα νέο ευρωπαϊκό έργο στο οποίο συμμετέ-
χει το ΕΚΤ με στόχο την ενίσχυση της ισότητας
των φύλων και την ενσωμάτωση της διάστα-
σης του φύλου στον τομέα της έρευνας, είναι
το έργο GENDERACTION (Gender Equality
in the ERA Community to Innovate Policy
Implementation) το οποίο χρηματοδοτείται
από το πρόγραμμα Ορίζοντας 2020.
Στόχος του έργου είναι η διευκόλυνση της δι-
κτύωσης και της ανταλλαγής πληροφοριών και
καλών πρακτικών μεταξύ των συμμετεχόντων
για την ενίσχυση των ικανοτήτων και της τε-
χνογνωσίας σε θέματα ισότητας των φύλων
και ενσωμάτωσης της διάστασης του φύλου
στην έρευνα και την καινοτομία σε ευρωπαϊκό
και εθνικό επίπεδο. Στο πλαίσιο του έργου θα
συσταθεί δίκτυο αποτελούμενο από εκπροσώ-
Οι δράσεις του ΕΚΤ για τη συμμετοχή των γυναικών στην έρευνα
